De Nederlandse Tolkien: Harrie Geelen?

In dit vijfde en laatste deel de vraag: is Harrie Geelen de Nederlandse Tolkien? De andere delen lees je hier:

Deel 1: Marten Toonder

Deel 2: Paul Biegel

Deel 3: Jean Dulieu

Deel 4: Tonke Dragt

Deel 6: En de winnaar is... (alhoewel)

Harrie Geelen heeft zo veel verschillende dingen geschreven, zoals de tv-series Oebele en De Dolly Dots, dat het wat verwarrend lijkt om hem kandidaat voor deze titel te stellen. Het gaat hier dan ook om maar één van zijn werken: zijn jaren ’70-televisieserie Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer?, waarvan alleen fragmenten in boek, beeld en geluid over zijn.

Maar uit die fragmenten komt een ontzagwekkende rijkdom naar voren. Het recept van de serie is al even eenvoudig als geniaal: de kinderen die door de rattenvanger zijn weggefloten, moeten hun weg terug vinden door een wereld zonder mensen, maar vol dwergen, heksen, trollen, gnomen, reuzen, feeën, prinsen, ambtenaren, de vreemdste wezens. Zoals de hobbits de bijzonderste plekken in Middle-Earth bezoeken tijdens hun queeste, zo bezoeken de kinderen van Hamelen nog een veel groter aantal landen, allemaal met hun eigen zeden, hun eigen wezens en hun eigen toverij: Bambergen waar de prinsen om prinses Madelein strijden, Morpuys dat achter de spiegel ligt, Wamp, waar een Poort van Cleef is die de kinderen weer naar hun eigen wereld kan brengen.

De formule van de tv-serie maakte het bovendien mogelijk, losse avonturen op elkaar te laten volgen dan wel in elkaar over te laten vloeien. In het begin werd er vaak in één aflevering een (sub-)avontuur beleefd, later werden die avonturen langer. Zo wordt er een heel seizoen naar burgemeestersdochter Lidwientje gezocht, die in een ‘waai’ is veranderd. Maar in datzelfde seizoen wordt onder andere ook een prinses gered van een reus met jeuk, doordat de kinderen massaal de rug van de reus krabben. Het verhaal van alle seizoenen Hamelen is minstens zo lang als The Lord of the Rings.

Geelen is een virtuoos in het goochelen met taal en logica. In de eerste seizoenen gebruikt hij dat vooral om de serie stevig met humor te kruiden. Op den duur benadrukt hij er de vreemdheid, of liever, de net-niet-gewoonheid van de voorgetoverde wereld mee en de avonturen worden serieuzer: van parodieën op bekende sprookjes tot nieuwe, op sprookjes geënte verhalen, met titels als ‘De lelijke slaapster’. De humor blijft overigens aanwezig, en is vaak gebaseerd op het verschil in taalgebruik tussen de mensen en andere wezens, wat het tot meer dan simpele grappenmakerij maakt.

Fysiek geweld komt, in tegenstelling tot bij Tolkien, nauwelijks voor in Hamelen. Het kwaad speelt een rol, in steeds terugkerende personages als Guurt van Grasp en Wenzela de IJsheks, maar de strijd ertegen verloopt subtieler, door middel van list, of door de toverij van de boosdoeners tegen hen te gebruiken: zoals het Poeder van Poo, dat iemand waanzinnig maakt als je ermee over zijn portret wrijft. Dit is alleen maar een voordeel: slechte fantasy aapt Tolkien na met ellenlange beschrijvingen van veldslagen, zonder aan hem te kunnen tippen.

Erg Tolkienesk is dan weer, dat de wereld van Hamelen doorspekt is met verhalen in het verhaal. In gesprekken en liederen wordt verteld van Witte Willy, de slechtste heks aller tijden, van Schoppen de Kobold, van de Nevelingen, zonder dat alle details van de gebeurtenissen rond hen duidelijk worden. Dat geeft het geheel een enorme verdieping en geheimzinnigheid.

En dan te bedenken dat Harrie Geelen vóór het schrijven aan Hamelen Tolkien níét gelezen had, om niet beïnvloed te worden!

Lees hier het afsluitende deel.

Eisso Post is schrijver van fictie (o.a. De nutvolle Pikku) en non-fictie (o.a. Schrijven met het Oerverhaal), vertaler (o.a. Leviathan Ontwaakt en hij legt op dit moment de laatste hand aan Calibans Strijd), performer en eigenaar van schrijfbegeleidingsbureau Pterodactylus.

Lees hier een aantal van Eisso's korte verhalen in twee nieuwe ebookbundels: Een kans en Glas. Beide fantasierijke bundels staan op Smashwords, dus je kunt een aantal bladzijden gratis lezen, voordat je ze aanschaft (en je mag ook nog eens zelf de prijs bepalen).