De pen is machtiger dan het vuurwapen

Obama gaf een vlammend betoog waarin hij duidelijk maakte dat de politieke spelletjes over moeten zijn. Hij pleit voor een strengere wapenwet aan de hand van enkele maatregelen. Zo zouden wapens een identiteitsmechanisme moet krijgen (bijvoorbeeld aan de hand van een vingerafdruk) zodat kinderen niet zomaar de trekker kunnen overhalen en wordt er onderzoek gedaan om de ‘background check’ verder uit te breiden. Amerikaanse wapenwinkels houden tot vandaag de dag niet bij hoeveel wapens zij exact verkopen en klanten kunnen moeiteloos hun aankoop doen zonder dat er hen gevraagd wordt of zij een verleden hebben in de psychiatrie.

Hot topic

Met name in het thrillergenre is het vuurwapen een gewild object, dat veelal wordt ingezet als moordwapen. De trend is vooral zichtbaar bij Amerikaanse schrijvers die indirect een standpunt innemen ten overstaan van de discussie rond het (openbaar) dragen van een vuurwapen. Zo komt de Amerikaanse thrillerschrijfster Karin Slaughter er voor uit dat zij twee vuurwapens in haar bezit heeft om zich veiliger te voelen. Slaughter werd meerdere malen lastig gevallen door een stalker die haar bij haar woning in het bos opzocht. In een aflevering van College Tour verklaarde ze echter dat ze haar vuurwapen meteen zou inleveren als er hiermee een einde zou komen aan alle schietpartijen. ‘Het is vreselijk dat we geen politici hebben die voor strenge wapenwetgeving zijn. Wat me het meest raakt in de recente schietpartijen is dat de meeste schutters geestesziek waren.’ In haar thrillers wordt de rol van het vuurwapen van meerdere kanten belicht. Zo laat ze in haar thriller Zoenoffer (2002) zien wat de gevolgen zijn bij het lossen van een fataal schot en illustreert ze het schokkende verhaal van een scherpschutter die uitsluitend jaagt op politieagenten in Veroordeeld (2014).

Voor Stephen King vormde de vele schietpartijen in zijn thuisland aanleiding om een kritisch essay te schrijven. Hij besloot het in eigen beheer uit te geven, om iedereen aan het denken te zetten en over te gaan tot actie. In Guns, dat bestaat uit vijfentwintig pagina's, doet hij felle uitspraken aan het adres van de personen die de wapenhandel bevorderen. Hoeveel mensen moeten er nog sterven, voordat we dit gevaarlijke speelgoed opgeven?, is de les die King meegeeft in zijn treffende essay. Wapenbezit is volgens hem totaal overtrokken, zoals hij zonder gêne weergeeft in de volgende uitspraak: 'I read a jaw-dropping online defense of these weapons from a California woman recently. Guns, she said, are just tools. Like spoons, she said. Would you outlaw spoons simply because some people use them to eat too much? Lady, let’s see you try to kill twenty schoolkids with a fucking spoon.' 

Wanneer de werkelijkheid akelig dichtbij komt

De angstige gevolgen van schietpartijen op verschillende plekken in de wereld zorgen ervoor dat schrijvers van zowel fictie als non-fictie hun woorden inzetten in de strijd tegen wapens. 

De schietpartijen op Amerikaanse scholen vormden voor veel schrijvers aanleiding om hun eigen plot te ontwikkelen. In Verraad (2012) van Lotte & Søren Hammer doet een rechercheur onderzoek naar een schietpartij op een school in Kopenhagen en de Amerikaanse Lisa Gardner laat in Het derde slachtoffer een FBI-agent onderzoek doen naar de toenemende tendens van schietpartijen op scholen. Jodi Picoult beschrijft in haar roman Negentien minuten (2008) de gevolgen van een schietpartij op een school in het stadje Sterling, waar iedere inwoner de gevolgen van de gebeurtenis moet dragen.  

Vooral de schietpartij op Columbine High School (20 april 1999) maakt diepe indruk. De twee daders zouden ‘voor de lol’ om zich heen geschoten hebben en pleegden aan het einde van hun rooftocht zelfmoord. Tim Krabbé maakte een realistisch portret in zijn non-fictie boek Wij zijn maar wij zijn niet geschift (2012), waarin hij een veel griezeligere werkelijkheid van de verbijsterende schietpartij presenteert. Voor zijn boek verdiepte hij zich in getuigenverklaringen, krantenartikelen en zelfs de schoolopstellen en dagboeken van de twee daders. Want hoe konden Eric Harris en Dylan Klebold, intelligente jongens uit liefdevolle en hoogopgeleide gezinnen, zich uiten in zo’n vernietigende daad?

Een aanklacht tegen de wapenhandel?

In zijn onthutsende portret Gun baby gun (2015) gaat Iain Overton in op de invloed van vuurwapens op de samenleving. Na diverse negatieve confrontaties in zijn eigen loopbaan, besloot hij op zoek te gaan naar de status van het vuurwapen in verschillende werelddelen. Het resultaat is alles behalve een hommage aan het vuurwapen, voorzien van shockerende statistieken. Ooit geweten dat er bijvoorbeeld meer wapenwinkels dan benzinepompen in de Verenigde Staten zijn?  

Het tegenovergestelde beeld wordt geïllustreerd in De dudes (2015) van Guy Lawson waarin het verhaal van drie jonge mannen uit Miami Beach wordt verteld. In januari 2007 kregen zij het voor elkaar om een contract van 300 miljoen binnen te slepen bij het Amerikaanse ministerie van Defensie. Hun opdracht: het leveren van wapens aan het Afghaanse leger. Efraim Diveroli, David Packouz en Alex Podrizki denken alleen een stabiele internetverbinding en een flinke voorraad marihuana nodig te hebben om hun opdracht succesvol uit te voeren. Door hun gebrek aan contacten binnen de wapenwereld leveren ze dubieus materiaal afkomstig uit de Balkan. Tot hun eigen regering ingrijpt en hen een wapenembargo oplegt. Hun daden hebben ernstige gevolgen voor de oorlog in Afghanistan.  

De wapenhandel wordt ook op de hak genomen in fictieve werken. In Probeer het mortuarium (2007) (later verschenen als Schieten verleer ik nooit) introduceert Eva Maria Staal haar eigen verhaal. Ze werkte namelijk zelf als wapenhandelaar, of zoals ze zelf zegt: 'Ik handel in de dood, maar ik hoop dat ik levens red.' In haar eigen handtas zit een Glock 21, want zonder wapens wordt iedereen op een dag slachtoffer. Ze besluit uit de business te stappen, trouwt en krijgt een dochter. Tien jaar later wordt ze bestormd door herinneringen uit haar verleden.  

George Pelecanos, succesvol scenarioschrijver van onder andere The Wire, schreef enkele thrillers waarin het misbruik van wapens pijnlijk toonbaar wordt gemaakt. In Soul Circus (2003) is één van de thema’s hoe gemakkelijk Amerikanen aan een vuurwapen kunnen komen. Tevens haakt Pelecanos in op het feit hoe verschillende wapenfabrikanten campagnes van politici steunen om ervoor te zorgen dat het recht op het dragen van een wapen onveranderd blijft.