De Tekentafel: illustrator Sam Loman

op 13 september 2017 door Lindy de Jong

In de rubriek ‘De Tekentafel’ geeft Hebban Junior regelmatig het woord aan bekende en minder bekende illustratoren uit het boekenvak. In de 30ste aflevering aandacht voor Sam Loman, die na veertig uur aan operaties iedere keer opnieuw moest leren tekenen. ‘Na een van de operaties had ik een verlamde hand, dat was de grootste uitdaging.’

Hoewel Samantha (Sam) Loman (1983) niet enkel als illustrator werkt – ze is ook fotograaf en grafisch ontwerper en runt een webwinkel in stationary die voorzien is van haar prachtige pastelkleurige ontwerpen – heeft ze toch een flink aantal uitgaven van tekeningen mogen voorzien. Niet alleen maakt ze die voor kinder- en prentenboeken, ook magazines kunnen regelmatig op haar kunsten rekenen.

Onder haar meest recente uitgaven is bijvoorbeeld het prentenboek Olifant en de kist vol appels, geschreven door bestsellerduo Marianne Busser en Ron Schröder, waarin Olifant de appels in de dierentuin eerlijk over de andere dieren wil verdelen. Dat eerst ‘alle dieren met een slurf’, ‘alle grootste dieren’ en ‘alle dieren met slagtanden’ een appel uit de kist mogen pakken blijkt dan eigenlijk helemaal niet zo eerlijk te zijn. Een verhaaltje mét boodschap dus, waarbij jonge toehoorders ook nog eens ongemerkt leren tellen.

Loman gaat echter ook in zee met veelbelovende debutanten. Zo zijn haar creaties ook te vinden in het eerste boek van BN’er Jim Bakkum, die door het voorlezen van zijn kinderen geïnspireerd raakte zelf een kinderboek te schrijven. Samen met zangeres en stemcoach Kirsten Michel ging hij aan de slag en het resultaat is een vrolijk voorleesboek met twaalf herkenbare verhalen voor peuters en kleuters, inclusief gratis liedjes die aansluiten bij de verhalen.

Veertig uur aan operaties

Dat Loman dit carrièrepad zou kiezen, leek al op vroege leeftijd voorbestemd, zo vertelt ze aan Hebban. ‘Mijn eerste echte illustratie maakte ik toen ik vijf jaar was en in de kleuterklas zat. De juffrouw had mijn tekening uitgekozen voor het geboortekaartje van haar dochtertje. Ze had dus een vooruitziende blik!’ Toen ze écht debuteerde als illustrator was ze al wat ouder, maar ze ging wel met vliegende vaart van start: ‘Mijn eerste publicatie was tijdens mijn stage aan de Willem de Kooning Academie. Vier boeken (de serie ‘de Glitterclub’) voor uitgeverij Kluitman en twee educatieve boeken voor uitgeverij Bekadidact. Ik ging eigenlijk voor een zogenoemde 'schaduwopdracht', maar ze vonden de illustraties zo leuk dat het gelijk uitgegeven werd, en dan ook nog eens zes boeken in zo'n korte tijd!’

Natuurlijk bestaan glorieuze hoogtepunten niet zonder diepe dalen en ook die heeft Loman gekend. Op de vraag waar de illustrator het meest trots is, antwoordt ze dan ook: ‘Op het feit dat mensen niet kunnen zien dat ik teken met een handicap. Elf jaar geleden brak ik mijn rechterelleboog en ontwikkelde zeldzame complicaties. Ik ben inmiddels veertig uur aan operaties verder en moest elke keer opnieuw leren tekenen. Na een van de operaties had ik een verlamde hand, dat was de grootste uitdaging. Dat is voor een deel teruggekomen (ik heb nu beperkte handfunctie) en door trucjes aan te leren kan ik weer doen wat ik het liefste doen: illustreren! Ik ben in de afgelopen jaren zelfs beter geworden dan voor het ongeluk!’

Niet alleen die uitdaging ging Loman vol goede moed aan. Ook in het dagelijkse werk gaat ze moeilijke opdrachten niet uit de weg. ‘De meest interessante opdrachten om te doen zijn de opdrachten waarbij ik dingen, personen of een omgeving moet tekenen die ik bijna nooit teken en heel moeilijk vind om vorm te geven. De kunst is om jezelf helemaal open te stellen, te schetsen, zeker niet op te geven, opnieuw te schetsen en er daarna achter te komen dat er uiteindelijk een supermooi boek is ontstaan en ik het wel degelijk kan. Kortom: niet twijfelen aan jezelf, gewoon proberen en doorzetten.’

‘De computer is mijn redding.’

Toch kunnen veeleisende opdrachtgevers ook zorgen dat de uitdaging verandert in een blokkade. Sommige opdrachten kunnen aanvoelen als vrij werk – ‘Die opdrachtgever geeft je het verhaal en zegt: veel plezier’ – terwijl andere opdrachtgevers graag een vinger in de pap houden. ‘Sommige andere opdrachtgevers hebben een heel uitgebreide briefing waardoor ik soms blokkeer. Zeker als er meerdere meningen zijn van de uitgever, redacteur, marketingafdeling en de auteur is het soms wel moeilijk om trouw te blijven aan je eigen visie. Ik wil met iedereen rekening houden, maar het is tenslotte mijn werk en daar mag ook een deel van mij in zitten.’ Het verhaal bij een opdracht geeft daarentegen wel houvast en een goede leidraad en dat is anders bij vrij werk, legt Loman uit. ‘Dan moet het vanuit jezelf komen. Ik schrijf daarom zelf ook verhalen om er illustraties bij te maken, dan heb ik een doel.’

Uit elk verhaal is wel iets bijzonders te halen dat aansluit bij Lomans interesse, stijl en gevoel, vertelt ze. ‘Ieder boek illustreer ik dan ook met evenveel plezier en enthousiasme.’ Toch heeft de illustrator natuurlijk haar voorkeuren. ‘Hoewel ik van uitdagingen hou en zeker ook heel graag ander werk maak, blijven zeemeerminnen, prinsessen, elfjes/feeën, eenhoorns, katten, zeedieren, gebakjes, taarten, heel veel hartjes en sterren favoriet. Ik werk het liefst met aquarelverf of ecoline; lekker spatten, kleuren laten vloeien en kijken wat de verf ervan maakt. Vanwege mijn letsel kan ik dat helaas niet meer.’ In plaats daarvan maakt Loman nu veel gebruik van de computer. ‘Het werken met de computer vind ik een enorm voordeel! De computer is mijn redding. Door het zenuwletsel aan mijn arm kan ik niet meer lang achter elkaar tekenen en schilderen. Ik teken nu sinds een aantal jaren op een Cintiq, de pen is drukgevoelig en kan ik zo instellen dat het geschikt is voor de spieren in mijn hand die het niet zo goed meer doen. Hierdoor kan ik gewoon weer en groot deel van de dag tekenen zonder al te veel last te hebben. Ik ben dus superblij met mijn Cintiq en de speciale 'brushes' die ik daarvoor heb, hierdoor kan ik een illustratie toch een handgeschilderde of getekende look meegeven. Dat vind ik heel belangrijk.’

Over de aandacht voor haar werk klaagt de illutrator niet. ‘Ik sta niet zo graag op de voorgrond. De auteurs krijgen vaak de meeste aandacht, maar ik vind het wel fijn als mijn naam genoemd wordt. Men kijkt ook als eerste naar de illustratie en leest dan pas de tekst. Het kost veel tijd om een boek te illustreren, dat wordt soms weleens onderschat.’