De trendwatcher #1 - De Vlaamse Boekenbeurs 2016

Even voorstellen...

Na twintig jaar uitgever te zijn geweest, heb ik sinds kort een nieuwe rol. Ik ben trendwatcher, of liever gezegd: TIO, trendwatcher in opleiding, aan de Rozenbrood Trendacademy in Amsterdam.

Dat betekent dat beeld voor het eerst in mijn leven belangrijker voor me is dan woord. Dat betekent dat ik moet kijken en niks mag vinden van wat ik zie. Best lastig voor iemand die altijd zijn mening klaar heeft. En dat betekent dat ik niet mag praten met en niet mag luisteren naar mensen – help, ik heb het netwerken juist onder de knie – maar dat ik mensen moet observeren. Zodra ik met ze praat, ben ik marktonderzoeker geworden, en is mijn trendwatchen ‘verpest’. Helemaal uit mijn comfort zone begin ik dus als 45-jarige aan een compleet nieuwe carrière.

Of toch niet? Ik ben een boekenfreak, en dat zal ik altijd blijven. Boekenvak-trendwatcher (in opleiding) is het dus geworden. Ik begeef me tussen de boeken en de boekenvakkers en de lezers, maar ik kijk om ze heen en door ze heen op zoek naar de boekentrends van morgen. Want een trendwatcher is een soort archeoloog: ik zoek scherven. Scherven, die me naar de toekomst leiden.

Voor de mensen die me niet kennen, ik ben dus diegene die op beurzen en borrels niet met je praat en al helemaal niet naar je luistert!

De Vlaamse Boekenbeurs 2016

Kijken naar een beurs vol boeken met de ogen van een trendwatcher

Het is een regenachtige zondag en dus een ideale familiedag voor de Vlaamse Boekenbeurs. Het is druk, maar niet té druk, de sfeer is goed en er wordt lekker verkocht en stevig gesigneerd. Voor het eerst stap ik naar binnen als trendwatcher met boekenvakervaring in plaats van als boekenvakker. En dat levert een wereld van verschil op. Vraag me niet wat het bestverkopende boek was, hoe de nieuwe Jamie Oliver heet en hoe lang de rij was bij Paul van Loon. Ik heb het wel gezien, hoor, maar ik probeerde vervolgens net even wat verder te kijken: door de boeken en de auteurs heen.

Voordeel van het boekenvak is dat je niet al te ver voor hoeft te lopen op de trends – liever niet zelfs – spotten wat NU speelt, helpt je al. Dat is in de mode wel anders!

Alsnog ben ik meer aan het trendspotten dan aan het trendwatchen. Ik moet nog gaan bekijken wat al mijn bevindingen en foto’s betekenen voor de komende jaren in het vak en voor de lezer. Voor nu is het echter leuk om alvast de trends die ik spot te delen. En de twee niet te missen stands op de beurs te noemen en de boeken die ik besluit te kopen. Want als je echt kritisch als trendwatcher naar de boekenbeurs kijkt, blijft er in mijn geval slechts een verlanglijstje over van twee boeken, waar ik mezelf voorheen na het kopen van een tas vol moest dwingen om te stoppen. Ook zijn niet alle stands meer even boeiend, waar ik vroeger dacht: maar de boeken liggen er toch netjes bij?

Het lastigst is dat iedereen me vraagt of hij mag helpen-uitleggen-vertellen over een initiatief of boek. Nee, liever niet dus, ik ben aan het watchen, ik ben hier niet als lezer. Ik moet echt werken aan ‘onzichtbaar zijn’. Iets wat volgens vriendlief kansloos is… Ik schijn een open gezicht te hebben en dit kekke jurkje helpt misschien ook niet echt. Note to self: werken aan detective-look.

Voor ik mijn gespotte trends met jullie deel, durf ik toch ook een trendwatch-uitspraak te doen over de lezer, het boek en het vak in de nabije toekomst. Eigenlijk is daar meer onderzoek voor nodig, maar ik ga uit van de volgende stelling:

Iedereen (van hoog tot laag en jong tot oud en arm tot rijk) kan lezen en wil iets lezen wat bij hem of haar past, maar niemand heeft er nog veel tijd voor. We hebben het allemaal te druk. We willen lekkere boeken, ‘digitaal lezen neemt voor het eerst af, en het papieren boek groeit in de UK’, aldus Boekblad, maar we willen geen lappen tekst. In mooie duur ogende boeken, die wel betaalbaar zijn, willen we bladeren, zappen, scannen, dromen over een mooie zin of bevinding. En daarna willen we weer door met al die andere dingen die ons afleiden van lezen. 

Acht opvallende Trends

1. Digi handtekening

Lange rijen kinderen bij Josje van het voormalige K3, kinderen met stapels boeken die wachten tot Paul van Loon zijn handtekening zet. Ontmoeten, in de ogen kijken en een speciale opdracht voor jou of een ander.

Anderzijds buitenlandse auteurs die niet kunnen komen of overvliegen en veel energie en onkosten steken in een dagje signeren op de beurs.

Bij bol.com kun je een handtekening met tekst van je favoriete auteur krijgen in je pas gekochte boek of op een kaartje. Je hoeft er niet te zijn in het uur dat de auteur signeert: je kunt 12 dagen lang terecht, en er staat geen rij.

2. Levensverhaal

Bakas (2016) noemt de legacy-trend. ‘Mensen willen hun geestelijke nalatenschap vastleggen, naast het testament waarin de spulletjes en de centjes worden verdeeld.’ In dat kader viel mijn oog op My Life Story van de designers SUCK (UK), een prachtdoos met een dagboek voor het hele leven. Niet Mijn eerste jaar, niet Mam, vertel eens… maar jouw hele leven in een grote dikke bijbel, gelardeerd met foto’s, briefjes en frutseltjes. 

De stand van Zorgbedrijf Antwerpen die bejaarden de kans biedt om hun verhaal op te schrijven, dan wel te laten schrijven, voor de familie en het nageslacht, sprong er ook uit. ‘Daar zou je een boek over kunnen schrijven’, is hun pitch die naadloos aansluit op de legacy-trend van Bakas. Ook een andere manier om met onze ouderen om te gaan trouwens: geen mensen die steeds maar moeten plassen, maar mensen met een verhaal.

3. Spelen

We willen weer spelen, we willen weer kind zijn. Een ouderwets reuzenscrabblebord als tegentrend voor het wat narcistische wordfeud en die grote flipperkast uit de kroeg van vroeger. Ze staan op de beurs en ze trekken publiek. Even geen schermpjes, even tegen vroeger aanschurken.

4. Circus en kermis

De prijsuitreikingen en andere activiteiten vinden plaats in de spiegeltent in plaats van in de muffe zaaltjes boven. Dik fluwelen doek, dat de regen niet altijd helemaal tegenhoudt, houten bankjes en nisjes met spiegels. Het Moulin Rouge-gevoel hangt er volop. Bij navraag door de organisatie aan de bezoekers is een van de uitkomsten dat de spiegeltent the place to be is deze beurs.

In de VBK-stand een ouderwetse kermisgrijpkast, bij aankoop van 10 euro aan boeken een munt om te hengelen naar een mooie knuffel. Ze liggen vast onder de vele ballen met troostprijsjes. Net als op de kermis. En toch gaan we het allemaal even proberen!

Lees verder voor meer opvallende trends