De trendwatcher #5 - Delen is het nieuwe krijgen

Even voorstellen...

Na twintig jaar uitgever te zijn geweest, heb ik sinds kort een nieuwe rol. Ik ben trendwatcher, of liever gezegd: TIO, trendwatcher in opleiding, aan de Rozenbrood Trendacademy in Amsterdam.

Dat betekent dat beeld voor het eerst in mijn leven belangrijker voor me is dan woord. Dat betekent dat ik moet kijken en niks mag vinden van wat ik zie. Best lastig voor iemand die altijd zijn mening klaar heeft. En dat betekent dat ik niet mag praten met en niet mag luisteren naar mensen – help, ik heb het netwerken juist onder de knie – maar dat ik mensen moet observeren. Zodra ik met ze praat, ben ik marktonderzoeker geworden, en is mijn trendwatchen ‘verpest’. Helemaal uit mijn comfort zone begin ik dus als 45-jarige aan een compleet nieuwe carrière.

Of toch niet? Ik ben een boekenfreak, en dat zal ik altijd blijven. Boekenvak-trendwatcher (in opleiding) is het dus geworden. Ik begeef me tussen de boeken en de boekenvakkers en de lezers, maar ik kijk om ze heen en door ze heen op zoek naar de boekentrends van morgen. Want een trendwatcher is een soort archeoloog: ik zoek scherven. Scherven, die me naar de toekomst leiden.

Voor de mensen die me niet kennen, ik ben dus diegene die op beurzen en borrels niet met je praat en al helemaal niet naar je luistert!

Delen is het nieuwe krijgen - Een tweede leven voor je boek

Het is bijna Koningsdag. De dag waarop een groot deel van Nederland een plekje in zijn stad afbakent om oude rommel te verkopen vanaf een kleedje of een kraam. Je ruimt in de voorafgaande weken lekker op, laat boeken door je handen gaan en besluit waar je afscheid van kunt nemen en vult een doos (of meer) om te verkopen. Je bedenkt een prijs, maar verkoopt uiteindelijk een hele stapel voor minder, om maar niet met dezelfde boeken naar huis te gaan. De opbrengst geef je dezelfde middag nog uit aan een biertje, een oranjebitter, wat rommel en een broodje kroket.

Of je struint juist de vrijmarkt af en stuit op dat lievelingsboek van vroeger dat je ooit uitleende en nooit terug kreeg, of dat bijna nieuwe boek dat nog voor de volle prik in de winkel ligt en je hier voor twee euro op de kop tikt. Voor een luttel bedrag heb je wat beduimelde exemplaren voor je boekenverzameling.

Mijn vriend en ik maken er overigens altijd een sport van om te kijken of er titels op de kleedjes en in de kramen liggen die een van ons ooit heeft uitgegeven. Elk boek van jouw uitgevershand is een punt aftrek. De verliezer van de dag trakteert op drank en bitterballen. De truc is om het boek van jouw hand eerder te zien dan de ander, zodat je de ander snel de verkeerde kant op kunt sturen met een ‘O, moet je links kijken!’ We krijgen er geen genoeg van, maar ik moet bekennen dat we al regelmatig bij kleedjes en kraampjes zijn weggestuurd, omdat alleen wij snappen waar we mee bezig zijn, en de gemiddelde verkoper ons gedrag op zijn minst irritant, en soms zelfs verdacht vindt.

Zelf verkoop ik de laatste jaren ook wat stukgelezen boeken, maar ik koop ook boeken op de vrijmarkt en dus kom ik weer met eenzelfde stapel thuis. Ik ruil als het ware boeken op Koningsdag.

Mini-bieb

Boeken ruilen is in. Overal duiken mini-biebjes op in Nederland. Je kent ze wel, de kleine houten, soms felgekleurde huisjes op een paal, met een of twee plankjes boeken. Je mag er wat uitpakken, en het zou leuk zijn als je er dan ook weer wat inzet. Behalve heel fotogeniek, zijn de biebjes ook erg in trek. Voor de bezitter is het heel spannend welke nieuwe boeken je erin vindt, en voor de bezoeker staat er soms een onverwacht pareltje klaar – dat boek dat je altijd nog wilde lezen, het boek dat je leven verandert of dat boek dat niet meer leverbaar is in de winkel.

Zelfs Albert Heijn doet eraan mee via het initiatief de Buurtbieb. Het idee is hetzelfde, in jouw Albert Heijn vind je een hoekje met verweesde boeken. Je kiest er een uit en je zet er een terug. Er staan soms de mooiste dingen tussen, als je tussen de Konsaliks en Zwarte Beertjes heen weet te kijken.

Het mooie van de minibieb is dat er helemaal geen geld aan te pas komt, het hele systeem is gebaseerd op ruilen en op vertrouwen. En het is trouwens ook geen ramp als iemand een boek pakt en niks teruggeeft, er komt wel weer een gever langs die niets neemt.

Het idee is niet helemaal nieuw, in hotels en op cruiseschepen zien we al jaren bibliotheken waar je boeken in alle talen kunt lenen of ruilen. Je kent ze wel, die plankjes bij de receptie van je accommodatie in Spanje, waar Deense titels tussen de Nederlandse boeken staan, omdat de Spaanse receptioniste het verschil in talen niet opmerkt, of waar de Nederlandse boeken onder de rubriek German te vinden zijn. Meestal vind je ook hier vooral romannetjes en oude Lecturama-uitgaves.

Maar soms… Ooit vond ik er een titel van Vonne van der Meer die ik nog niet had, en daar was ik maar wat blij mee.

Deel-trends

Wat schuilt er achter het succes van de minibieb? We leven in een tijd waarin we willen consuminderen en willen opruimen. Zie het succes van Kondo: Opgeruimd! Tegelijkertijd willen we niet verspillen en duurzaam bezig zijn. We gooien geen boeken weg, maar willen er wel vanaf. Anders groeien onze huizen dicht. En we vinden het ook fijn om te delen, want we hebben ervaren dat delen het nieuwe krijgen is. Iets weggeven is leuk en de verrassing of je iets terug krijgt, is spannend. We geven iets weg, en hoeven daar niet per se meteen iets voor terug van de ontvanger. Welkom in de tijd van asynchrone wederkerigheid. Geven is krijgen. Pay it forward. We vertrouwen erop dat een andere voorbijganger wel weer eens iets in onze minibieb plaatst.

Als dat delen je aanspreekt, en er valt meer te delen dan alleen boeken, denk aan gereedschap, maaltijden en je auto, lees dan eens Delen doe je zo van Robert Visscher en Martine Zeijlstra. Een boeiend boek over de deeleconomie, waar we momenteel in beland zijn.

Daarnaast zorgt de buurtbieb voor verbinding. Een boek kopen bij bol is onpersoonlijk, maar een boek nemen uit een zorgvuldig ingericht kastje is spannend en maakt nieuwsgierig naar de gever. Zelf heb ik geen minibieb, maar het moet al net zo spannend zijn om te kijken welke mensen in jouw kast duiken en wat ze eruit halen.

Ik vind boeken ruilen een waardevolle aanvulling op boeken kopen en boeken lenen bij de bibliotheek. Het past in deze tijd. De minibieb is een klein sympathiek initiatief. Boeken verkopen op Koningsdag komt daar bij in de buurt. Je geeft weliswaar wat geld uit, maar wat is die 50 cent of euro nu, voor een mooi boek? Je verkoopt een flink deel van je collectie, en geeft zo leeservaringen, avonturen en nuttige informatie door aan anderen. Want delen is vermenigvuldigen. En als je daar een fijn bedrag mee ophaalt, is het natuurlijk niet verboden om daar op Bookstoreday een fijn vers gloednieuw boek mee te kopen in de plaatselijke boekhandel.

Meer artikelen van trendwatcher Martine Koelemeijer lees je hier.