De Week van het Oude Boek start morgen

Je bent voorzitter van de BOB, de Bond van handelaren in Oude Boeken. Kun je iets over de Bond en haar activiteiten vertellen?

De BOB is een vakvereniging voor antiquaren die al sinds de jaren tachtig actief is. Alleen professionele antiquaren zijn lid. In die zin is de BOB ook een soort keurmerk voor klanten. De focus van onze vereniging lag van oudsher altijd op het organiseren van beurzen: onder meer in Leiden en Amsterdam. Daarnaast heeft de BOB een netwerkfunctie. Leden wisselen bijvoorbeeld kennis uit.

We staan aan het begin van de allereerste Week van het Oude Boek, met schrijver en biograaf Wim Hazeu als ambassadeur. Hoe is dat initiatief ontstaan en welk doel hebben jullie voor ogen met deze themaweek?

We willen onze meerwaarde als vereniging verbreden (los van de beurzen), door aandacht voor het oude boek in het algemeen te vragen in deze tijd van ontlezing en winkelsluiting. Een van onze leden, Wim Baalbergen (antiquariaat Moby Dick) had een mooi idee dat hierbij aansloot: een Week van het Oude Boek. Dat zijn we vorig jaar gaan uitwerken, waarbij we steeds voor ogen hebben gehouden dat het een groeimodel moet zijn: enkele vaste pijlers en de mogelijkheid van losse aanvullende initiatieven. Met als doel te laten zien dat de wereld van het oude boek leeft.

Waarom vind je het zo belangrijk dat het oude boek onder de aandacht blijft? Wat heeft het extra te bieden boven digitale content of boeken die vers van de pers rollen?

Ik wil het digitale gebeuren niet te kort doen, maar het oude boek heeft nog steeds een grote waarde als cultuurdrager. Het antiquariaat geeft dat door, is in feite een soort semi-commerciële instelling, zou je kunnen zeggen. Ik zelf zie (oude) boeken als vensters op de wereld. Een fascinatie die ooit begon toen ik kind was. Een kunstenaar die in de buurt woonde had zijn hele huis vol boeken. Later een oom van mij ook, die een speciale studeerkamer had met duizenden boeken. Ik vond dat een magische wereld om je in terug te trekken, van alles over de wereld te leren en vervolgens op avontuur te gaan in de wereld daarbuiten. Dat geldt voor boeken, maar vanwege de grotere reikwijdte voor oude boeken in het bijzonder. We zijn immers pas betrekkelijk kort op de digitale weg. De honderden jaren boekgeschiedenis is echt niet zomaar allemaal even gedigitaliseerd. Voorlopig hebben we het oude boek nog hard nodig dus!

Welke activiteiten kan men verwachten door het land? Leeft de Week van het Oude Boek ook in Vlaanderen?

We hebben een mooie boekenmarkt in de Amsterdamse Hallen, een themamarkt op het Spui (ook Amsterdam), een boekenprijs: de Best Beschreven Boeken 2015, en een Nationaal Lezersonderzoek, in samenwerking met Boekwinkeltjes. Daar hebben zo’n 10.000 mensen aan meegewerkt. De resultaten worden nog bekend gemaakt in de Week van het Oude Boek. Ook is er een Avond van het Oude Boek, in Noordwijk, en veel andere, losse initiatieven, zoals taxatiemiddagen. Voor dit jaar richten wij ons vooral op Nederland.

Je bent zelf ongetwijfeld een liefhebber van oude boeken. Kun je iets vertellen over je eigen verzameling, liefhebberij en werkzaamheden in het vak?

Ik ben begonnen in het antiquariaat toen ik nog studeerde. Kon ik op zaterdag wat bijverdienen in Antiquariaat De Alkenaer, volgens wijlen Joost Zwagerman de mooiste winkel in Alkmaar. Dat smaakte al snel naar meer en zo begon ik voor mezelf. Tegenwoordig ben ik vooral met uitgeven bezig, maar we hebben nog steeds een eigen online antiquariaat. Voordeel van boeken verkopen is dat je heel veel zelf kunt lezen, maar het later ook weer kunt doorverkopen. Je hebt, zoals collega Fokas Holthuis dat weleens genoemd heeft, een steeds wisselende verzameling. Mijn eigen verzameling is vrij breed, ik ben een generalist.

Hoe is het momenteel gesteld met het oude boek in Nederland?

Er blijft een vaste kern van liefhebbers, maar die wordt wel kleiner. Veel winkels moeten sluiten vanwege de groei op internet, al jaren een duidelijke trend. Daar zijn ook veel particulieren actief, en dat werkt weer door in de prijzen, die nivelleren. Particulieren hebben niet met overhead te maken zoals antiquaren en kunnen dus minder vragen. Maar er zijn nog steeds allerlei markten, beurzen en zelfs boekensteden zoals Deventer en Bredevoort die het goed volhouden. En nu dan een Week van het Oude Boek. Het leeft dus nog volop!

Kun je, voor de leek, uitleggen wat het verschil is tussen het assortiment van een antiquariaat en een tweedehands winkel zoals bijvoorbeeld ook een kringloop? Er zijn volgens mij veel gradaties, kwaliteiten en andere waarderingen te ontdekken in de hele wereld van het oude boek.

Wij zien het begrip “oud boek” heel ruim: als tweedehands en echt “oud” in de zin voor 1900. In het wat meer exclusievere segment, dat bijvoorbeeld bediend wordt door antiquariaat Forum, betekent het begrip “antiquarisch” grofweg een boek voor 1900 en gaat het bijvoorbeeld om bijzondere (reis)boeken, atlassen en, nog verder terug, incunabelen. Dat zijn boeken uit de begintijd van de boekdrukkunst.    

Hoe zou je iemand die alleen nieuwe boeken koopt willen overtuigen om eens een antiquariaat binnen te stappen?

Om te beginnen is de keuze veel breder: nieuwe boeken zijn hooguit een paar jaar oud, het antiquariaat heeft een veel breder aanbod. Goed voorbeeld is Harry Mulisch. Toen hij overleed kwam er een kortstondige run op zijn boeken. Maar loop je een nieuwe boekhandel binnen, dan ben je afhankelijk van actuele herdrukken. In het antiquariaat vind je van alles terug, tot aan het vroege werk, en leuke items voor de verzamelaar, zoals roofdrukken. Daarnaast is het antiquariaat een wereld die alles omkeert. Loop een winkel binnen en het zijn de boeken die jou zoeken en vinden. Collega-bestuurder Vincent Falger van antiquariaat Serendipity noemt dat het geluk van de ongezochte vondst. Het is een ontdekkingsreis, een wereld die jou doet verrassen!  

De Week van het Oude Boek - activiteiten

Vrijdag 13 november, Amsterdam - Themamarkt 'het oude boek leeft' met bijpassende aanbod van de handelaren vormt de aftrap van de Week van het Oude Boek. De Spuimarkt is al jaren een begrip en elke vrijdag verzamelen zich weer antiquaren en liefhebbers van oude boeken bij de markt.

Zondag 15 november, Amsterdam - BOB Antiquarenbeurs/boekenbeurs in De Hallen, tevens prijsuitreiking van Best Beschreven Boeken 2015 en bekendmaking van de uitslag van het Nationale Boekenonderzoek. In het voorprogramma houden de bibliofiel Perkamentus Antiquarius en Erik Geleijns, curator oude boeken van het Museum Meermanno, een lezing over boeken en boekbeschrijvingen.

De Week van het Oude Boek op Hebban.nl

Deze week vragen we je naar je 'Oude Boek'-beleving, laten we een taxateur Arie Molendijk aan het woord en krijgen we een inkijkje in het werk van handelaren in het oude boek Eric Bol (Boekhandel Broekhuis), Peter Stam (Van der Velde Boeken) en Wilma de Boer (Lorem Ipsum).