Dikke pluim voor het kinderboek

‘Nee, dat boek is stom. Maar dit boek is supergaaf!’ Kinderen hebben vaak een duidelijke mening, zo ook op het gebied van kinderboeken. Ook dit jaar hebben zij hun oordeel massaal laten horen door te stemmen op hun favoriete boeken. Op 12 juni, tijdens de uitreiking van de Prijs van de Nederlandse Kinderjury op de Kinderboekenparade, werd bekendgemaakt welke kinderboeken helemaal hét zijn, en welke exemplaren nét de plank mis hebben geslagen.  

Laten we eerst de ballonnen opblazen en de slingers ophangen, want de afzet van de Nederlandse boekenmarkt is sinds jaren weer gestegen. Werden er in 2014 37,3 miljoen boeken verkocht, in 2015 steeg deze verkoop naar maar liefst 39 miljoen exemplaren, mogen we het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap geloven. Een stijging van 4,6%, dus. Volgens Retail Detail ligt dat vooral aan het genre non-fictie, maar ook kinderboeken hebben het zeer goed gedaan vergeleken met de andere genres.  

We kunnen dus stellen dat het weer beter gaat met de kinderboekenmarkt, maar waar komt dat door? Volgens brancheorganisatie CPNB is die groei vooral te danken aan het aantal bestsellers. Denk bijvoorbeeld aan ‘Het leven van een loser’, een serie die ontzettend goed loopt in Nederland en waar het grote gros dol op is. Daarnaast helpt de creativiteit van de handelaars ook een handje. Boekverkopers die meer hun best doen om de pareltjes onder de kinderboeken beter te verkopen bijvoorbeeld. Of de uitgevers die gebruik maken van storytelling en wedstrijden om de boeken aan de man te brengen. Natuurlijk zorgt ook de lichte groei van de economie voor een hogere afzet. Maar hé, kinderen lezen. En dat is waar het om draait.  

Niet alleen de verkoopcijfers van de kinderboeken zijn gestegen, ook het aantal uitleningen in de bibliotheek is gegroeid. Waar in januari 2015 14% van alle uitgeleende genres uit kinderboeken bestaat, is dat in januari 2016 gestegen naar 17%. Wat opvalt, is dat er in 2016 een verschil is ontstaan tussen het aantal meisjes en jongens dat kinderboeken leent. In het meest recente jaar zijn het vooral de meisjes die naar de bibliotheek gaan en een boek mee naar huis nemen. Dit is gebleken uit een consumentenonderzoek van de GFK.

Dat kinderboeken steeds populairder worden in de openbare bibliotheek, blijkt nog eens uit de cijfers van het onderzoek. Want, en houd je hart hier even vast, maar liefst 46% van de titels in de top 100 Meest Uitgeleende Boeken zijn kinderboeken. Ja, echt. Nu valt je mond nog eens open, want de serie ‘Het leven van een loser’ van uitgeverij De Fontein beslaat maar liefst de hele top 6.  

Kinderen zijn merkvast

Hiermee komen we meteen bij het volgende punt. Steeds vaker worden dezelfde auteurs en boekenreeksen genomineerd voor de belangrijkste jeugdprijzen. Kijk bijvoorbeeld naar Geronimo Stilton met zijn serie ‘Fantasia’. De bekende schrijversmuis is sinds 2010 ieder jaar in de prijzen gevallen met zijn boeken bij de Nederlandse Kinderjury, een publieksprijs. Vijf keer goud, dus. Ook Manon Sikkel, auteur van onder andere de reeks ‘Izzy Love’ is er drie keer achter elkaar met de prijs vandoor gegaan. En hebben we het al gehad over de man die de kroon spant? Want Paul van Loon verdient bijna een lintje door tien keer gewonnen te hebben met onder andere het boek Dolfje weerwolfje.  

De vraag is natuurlijk, waarom? Wat is de reden dat er maar weinig nieuwkomers zijn (hulde voor Jochem Myjer met zijn boek De gorgels) en steeds dezelfde auteurs op het podium verschijnen? Dat is lastig te zeggen, maar door middel van een kleine observatie komen we weer terug bij de uitspraak aan het begin van het artikel: ‘Kinderen hebben een hele duidelijke mening.’ Vinden ze een boek helemaal te gek, dan gaan ze de volgende boeken van de auteur waarschijnlijk ook een topper vinden.      

Joris van de Leur, directeur-uitgever van De Fontein, kan zich hierin vinden. ‘Voor publieksprijzen kan je stellen dat kinderen merkvast zijn. Sterke merken als Paul van Loon en Stilton zijn robuust.’ 

Volgens uitgeefster Lieneke Ipema van uitgeverij Van Holkema & Warendorf spelen ook andere factoren een rol. 'Sommige auteurs en uitgeverijen maken natuurlijk gebruik van stemcampagnes of ze moedigen in het algemeen aan tot stemmen op een bepaalde prijs. Daarnaast kunnen lokale acties effect hebben op de stemuitslag. Verder komen  auteurs die veel op scholen en bibliotheken en boekhandels komen vaak meer en beter in beeld bij het gemiddelde kind dan zij die dat niet of nauwelijks doen.'  

Toch is er nog steeds ruimte voor de nieuwkomers. Dat bewijst Jochem Myjer met zijn boek De gorgels, dat tijdens de Nederlandse Kinderjury 2016 als favoriet gekozen is in de categorie 6 t/m 9 jaar.

Wat daarnaast opvalt is dat veel auteurs die regelmatig in de prijzen vallen een serie hebben geschreven. Kijk bijvoorbeeld naar Fantasia, 5 keer goud. En de serie ‘Hoe overleef ik’ van Francine Oomen, 9 keer goud. In een stuk van de Volkskrant wordt gezegd dat het schrijven van een serie dan ook veel interessanter is op commercieel gebied. ‘Wanneer kinderen jouw boeken eenmaal ontdekt hebben, willen ze alle delen lezen. Het is een kip-of-het-ei-verhaal.’ Of dit daadwerkelijk een succesfactor is, daar zetten we nog even vraagtekens bij.  

Lees verder op de volgende pagina: Minder, maar beter