Dossier Ian Fleming

Natuurlijk zijn het de boeken die de beroemdste spion ter wereld hebben geïntroduceerd en die de basis hebben gelegd voor zijn grootheid. Maar ongetwijfeld hebben de films een flink steentje bijgedragen aan de wereldwijde bekendheid van de man met bevoegdheid tot doden.
Het eerste boek waarin James Bond optrad was Casino Royale dat in 1952 ontstond in Ian Fleming’s buitenverblijf Goldeneye op Jamaica. De journalist Fleming worstelde op dat moment met zichzelf en met zijn toekomst. Zijn aanstaande vrouw Anne suggereerde Ian iets te gaan schrijven waar hij zin in had. Geestelijk even weg van het schrijven in opdracht. Het leek Fleming een goed idee en omdat zijn grootste favorieten thrillerschrijvers waren, besloot hij zelf ook een poging in dat genre te wagen. Zijn opzet was een keiharde geheim agent te creëren die allerlei gewetenloze schurken, al dan niet in de Russische geheime dienst, met harde hand tot de orde riep. Daarbij schiep Fleming niet alleen een held die groter was dan de mensheid zelf, maar ook schurken die het gewone mensdom ontstegen leken te zijn. “Bigger than life” en meestal zelfs nog groter. Er was per slot van rekening een koude oorlog gaande en het gevaar mocht niet gebagatelliseerd worden.

Casino Royale
Het eerste boek Casino Royale was vanwege de geringe oplage slechts een bescheiden succes, maar met elk boek werd de populariteit van Bond groter. En toen John F. Kennedy in 1961 meldde dat hij een groot liefhebber was van de James Bond-verhalen van Fleming, steeg zijn ster als een komeet naar de hemel. Nauwelijks een jaar later verscheen de eerste James Bond-film, Dr. No met Sean Connery en de oogverblindende Ursula Andress in de hoofdrollen. Het werd een wereldhit. Een superster was geboren. Remko Meddeler schreef het al eens op Crimezone.nl, Fleming genoot van het succes en de rijkdom die het hem verschafte, maar al snel was hij James Bond zat en was hij vastberaden om hem een weinig heldhaftig einde (vergiftiging) te bezorgen aan het einde van From Russia with love. Het kwam er niet van. Fleming was niet de baas over zijn eigen succes, maar het succes bezat hem. Ondanks zijn aversie tegen zijn eigen held zou Fleming in het totaal 14 boeken schrijven met de onvergetelijke Bond in de hoofdrol.

Devil May Care
Hoewel er na het overlijden van James Bond-creator Ian Fleming nog tal van boeken over de even charmante als dodelijke geheim agent 007 zijn verschenen, straalde geen van de boeken de sfeer uit van die van de hand van de ware meester Fleming. Pas met Devil May Care van de gerespecteerde schrijver Sebastian Faulks kwam er eindelijk weer een nieuw James Bond verhaal in de oude stijl. Faulks was volgens eigen zeggen in zijn puberjaren een grote fan van James Bond: “Aan het eind van de jaren tachtig en begin negentig was James Bond bijna een obsessie voor me. Ik had alle films talloze keren gezien en als echte fan begon ik daarna pas de boeken te lezen. Eerst die van Ian Fleming en later die van John Gardner. Ik heb ze allemaal verslonden. Ik was enorm vereerd toen mij gevraagd werd een nieuw James Bond-verhaal te schrijven. Vanaf het begin wist ik dat ik me niet zou laten leiden door de filmacteurs die James Bond gestalte hebben gegeven. Bij mij dus geen Sean Connery-Bond of Roger Moore-Bond, maar de echte boeken-Bond. Ik ben in tijd teruggegaan naar 1967. Het laatste deel van Fleming dateert uit 1966. Mijn verhaal sluit daar dus bij aan. Verder heb ik ook proberen te schrijven in de stijl van Fleming. Volgens mij ben ik daar ook redelijk in geslaagd. James Bond is echt terug.”

Aantrekkelijke ingrediënten
Devil May Care speelt zich af tijdens de Koude Oorlog en bevat de bloedstollende actie, mooie vrouwen, interessante schurken, droge humor en exotische locaties die we kennen van Fleming. En dat is precies wat tal van beroemde schrijvers zo aantrok in de fantasiewereld waarin James Bond rondraasde. Interessant is om te zien dat beroemde (thriller)auteurs vrijwel allemaal de boeken van Fleming verkiezen boven de films, die generaties jongeren tot James Bondfan hebben omgetoverd.

Beroemdheden over…
We laten een aantal beroemdheden aan het woord over de echte James Bond, de 007 uit de boeken. Intelligent, antiautoritair, gewelddadig, charmant, vrouwenversierder, humoristisch, grote algemene ontwikkeling en kenner van alle goede dingen des levens.

Val McDermid
“Ik las James Bond voor het eerst tijdens mijn tienerjaren. Met de fysieke aanwezigheid van Sean Connery in mijn achterhoofd, leken de boeken me doordrenkt van seks en raffinement. Als adolescent uit de provincie sprak die exotische wereld me meer aan dan die uit andere fantasiewerelden. Ik verslond de boeken en het universum van 007 werd een van mijn favoriete imaginaire toevluchtsoorden. Er is geen enkel boek in de James Bond-serie van Ian Fleming dat dichter het hart, het wezen van James Bond benadert dan On Her Majesty’s Secret Service. Dat komt omdat James Bond in geen enkel ander boek emotioneel zo geëngageerd is, zowel in zijn privéleven als in zijn professionele leven.
Het boek opent met een beeldende beschrijving van een zonsondergang boven een Frans strand. Bond redt een vrouw van een ogenschijnlijke zelfmoordpoging. Bij het herlezen was ik verbaasd dat het proza zoveel beter was dan ik me herinnerde of verwachtte. Dat is het hele probleem met Bond. We zijn zo gewend aan de stilistische formule van de films dat we bijna vergeten hoe goed de boeken geschreven zijn.”
ValMcDermid is auteur van meer dan twintig thrillers en verhalenbundels. Zij heeft vele onderscheidingen gewonnen waaronder de Gold Dagger en de LA Times Book Award.

Jean Frampton
Over het al dan niet goed geschreven zijn van de boeken is sinds kort enige discussie ontstaan door het openbaar worden van de brieven die Jean Frampton, de typiste van Ian Fleming, aan de schrijver van James Bond stuurde. In het begin tikte ze uitsluitend datgene uit wat Fleming met de hand schreef. Maar al gauw vroeg hij haar mening over zijn plots. "Jouw regelmatige op- en aanmerkingen op mijn werk hebben mij enorm geholpen", zo erkent Fleming in zijn brieven. Mrs Frampton nam haar werk als adviseur uiterst serieus. Toen Fleming bezig was aan Thunderball schreef hij aan Frampton: “‘I have written a full length James Bond story provisionally called Thunderball. I’m afraid this is not a good typescript and I would be deeply obliged if you would apply your usual keen mind to any points – absolutely any – that might help the book get in shape.” Frampton antwoordde prompt en zonder enige schroom: “I still regret the end of Thunderball, as my naive and literal mind would like to know what exactly happened to the Disco and the rest of her crew and the bombs, how Domino escaped, and, of course, what about Blofeld (or does he live to fight another day?)"
Het opmerkelijke is overigens dat Frampton, die in Christchurch woonde, haar idool Fleming zelf nooit heeft ontmoet. Zeker is dat ze een goede verstandhouding hadden, ook al verliep die uitsluitend via de post.
Jean Frampton werkte met Ian Fleming onder andere samen aan de Bondthrillers You Only Live Twice, Live and let die, The Man With The Golden Gun en From a view to a kill.

Barry Eisler
“Ik heb alle James Bond boeken gelezen, ver voordat ik zelf schrijver werd. Tijdens het herlezen van For Your Eyes Only besefte ik pas hoezeer mijn eigen hoofdpersoon, de half Japanse, half Amerikaanse huurmoordenaar John Rain, schatplichtig is aan de beroemde spion die al lang voor hem bestond. Fleming was per definitie degene die alles het eerste deed, en erg goed ook. Als je hoopt te vinden wat je graag leest, dan word je niet teleurgesteld door de verhalen in For Your Eyes Only. Exotische locaties als de Seychellen in de Indische oceaan waar Bond met een harpoen jacht maakt op een pijlstaartrog, maar ook perfecte actiescènes zoals de moord vanaf een motor, maar ook prachtige, gevaarlijke vrouwen als de wraakengel in For Your Eyes Only. Dat alles is, zoals de advocaten zouden zeggen, noodzakelijk, maar nog niet voldoende. Omdat de boeken meer zijn dan locaties en acties en Bond’s verfrissend ouderwetse kijk op vrouwen. Het is de combinatie die James Bond maakt tot degene die hij is: “the best in the business.”
Barry Eisler werkte drie jaar bij de CIA op de afdeling Directorate of Operations en was drie jaar in Japan gestationeerd. Voor zijn boeken met de huurmoordenaar John Rain in de hoofdrol kreeg hij vele onderscheidingen.

David Wolstencroft
“In Thunderball is Ian Fleming op zijn best, zijn snelst, en van tijd tot tijd op zijn grappigst. Hier wordt, voor het eerst in de James Bond-reeks, de onvergelijkbare figuur van Ernst Stavro Blofeld en zijn schaduworganisatie SPECTRE, geintroduceerd. De liefhebbers van de 007-films kennen hem als de man met de witte kat.
Er zijn verscheidene momenten in Thunderball waar Fleming de lezer een dieper inzicht geeft in de spelonken van Bond’s professionele psyche, de zachte onderbuik van de man. Als Bond onder water naar het wrak van een gestolen bommenwerper duikt, schildert Fleming een claustrofobische scene, van water, donkerte, ronddrijvende lijken en een dreigende octopus. Omringd door dit alles begint Bond zijn zenuwen te verliezen, uiteindelijk uitmondend in een snel terugtrekken. Bond zwemt bijna hysterisch naar de oppervlakte. Hysterisch? 007? Maak hem een beetje. Toch verdubbelt deze incidentele kijk op Bond’s innerlijke zwakte de levensvatbaarheid van de Thunderball-dreiging, een verhaal dat zelfs na vijftig jaar nog even spannend zal zijn als ooit tevoren.”
David Wolstencroft is de schepper van Spooks (BBC 1) en auteur van thrillers als Good News, Bad news en Contact Zero.

Robert Ryan
“Als een tiener was ik een fanatiek fan van James Bond. Tegen de tijd dat Fleming overleed had ik de hele collectie James Bond paperbacks verslonden en, net als Anthony Burgess, vond ik het vreselijk dat er niet meer waren. “Net als met Sherlock Holmes, heb ik altijd gevonden dat Bond op zijn best was in de korte verhalen. In feite moest Fleming altijd worstelen om van zijn verhalen boekvullende, lange versies te maken (geen van hen slaagt erin om de dikte van een modern vliegveldboekje te overtreffen), wat me ervan overtuigt dat hij in wezen in hart en nieren een man van het korte verhaal was. De essentiële elementen uit de Bond-romans zijn in ieder geval ook aanwezig in zijn korte verhalen. Daarom heeft Octopussy (dat eerst verscheen in Playboy magazine) ook een exotische setting, een scrupuleuze schurk en een fraaie, onconventionele dode. In slechts een half dozijn pagina’s biedt de auteur de lezer een intrigerend kijkje op de wereld van 007. De knorrige, gekwelde Bond die hij presenteert is niet alleen een boekenheld, maar een geheim agent van vlees en bloed, een verademing voor al diegenen die James Bond alleen maar uit de bioscoop kennen.”
Robert Ryan werkte net als Fleming als journalist voor de Sunday Times voordat hij schrijver werd. Early One Morning, over een groep Bugatti racende spionnen, stond geruime tijd in de bestsellerlijsten en was het eerste deel van zes WO II spionagethrillers.

Simon Winder
“Dr No is wellicht het meest attractieve Bond-boek, het meest relaxed, het meest duivels, het meest overtuigend. Bijna het gehele boek speelt zich af op Fleming’s geliefde Jamaica en het plezier dat Fleming had in zijn winterverblijf straalt van elke pagina af.
(…) Het is waarschijnlijk het enige boek in welke taal dan ook waarin de penis van de held direct wordt bedreigd, niet alleen door een haai, maar ook door de tentakel van een gigantische pijlinktvis. Vijftig jaar nadat Dr No werd geschreven, is het nog altijd een boek, ondanks alle vormen van snobisme, racisme en chaotische plotting, dat keer op keer met enorm plezier herlezen kan worden.”
Simon Winder is de auteur van The Man Who Saved Britain: A Personal Journey into the Disturbing World of James Bond.

Ken Follett
“Vanaf mijn elfde jaar heb ik alle James Bond boeken gelezen. Ik was een grote fan. Ik was sowieso een kind dat veel tijd in fantasiewerelden doorbracht. Er is even sprake van geweest dat ik na de dood van Fleming de reeks zou voortzetten. Als het toen daadwerkelijk aan mij gevraagd was had ik zonder enige twijfel ja gezegd.”
Ken Follett schreef tal van spionageromans over WOII waaronder de klassieker Code Rebecca. Ook met zijn historische romans eindigde hij hoog in de bestsellerlijsten.

John Kennedy
Volgens Allen Dulles gaf Jacqueline Kennedy haar man John zijn eerste James Bond-boek. Volgens overleveringen was het From Russia With Love. Omdat Kennedy te kennen gaf dat hij van James Bond hield begon Dulles ook de andere boeken te kopen, die hij vervolgens naar John F. Kennedy stuurde. De twee discussiërden vaak over de boeken van James Bond. Een opmerkelijk gegeven omdat Kennedy zelden romans en thrillers las. James Bond was eigenlijk zijn enige uitzondering. Hij las alle avonturen van James Bond en gaf ooit in het openbaar toe: “I’m a big fan of James Bond”. Het was de meest ultieme eer denkbaar voor Ian Fleming die grote twijfels had over zijn eigen schepping.