Dreamsongs: A RRetrospective #6

A Taste of Tuf
Martin heeft, zoals uit de vorige delen wel blijkt, ontzettend veel verhalen geschreven die de aanzet waren tot een serie en ze vervolgens nooit afgemaakt. Dit probleem is hem eigenlijk blijven achtervolgen tot het verschijnen van Tuf Voyaging (1986). Dat hij die serie wel een einde heeft gegeven was bittere noodzaak.

We keren even terug naar 1979. Martins carrière gaat best aardig. Zijn verhalen verkopen goed en de verkoopcijfers van zijn eerste roman, Dying of the Light, dat twee jaar eerder verscheen zijn bemoedigend. Na het afstuderen van zijn vrouw besluit Martin zijn baan als docent op te geven om zich helemaal aan het schrijven te wijden. Ze verhuizen naar Santa Fé in New Mexico en Martin begint aan nieuwe projecten. Zijn vrouw Gale is hem vooruitgereisd naar Nieuw Mexico en vlak nadat hij zich bij haar voegt, loopt het huwelijk op de klippen. Enige tijd later, Martin is bewust vaag over de details maar we hebben het waarschijnlijk over 1981, trekt Parris McBride bij hem in en maakt voorgoed een einde aan Martins trieste verhalen over onbeantwoorde liefde en eenzame karakters met gebroken harten. Hij zou uiteindelijk in 2011 met haar trouwen.

Het eerste deel van de jaren ’80 zijn bijzonder productief voor Martin. In 1981 verschijnt Windhaven, een fixup-roman die hij samen met Lisa Tuttle schrijft. Het is in 1982 onder dezelfde titel in het Nederlands uitgegeven. De meest recente editie dateert uit 2013. In 1982 volgt zijn historische horrorroman Fevre Dream. Deze roman zou pas in 2013 voor het eerst in het Nederlands verschijnen als De Fevre Dream. Deze twee romans doen het goed en Martin krijgt voor zijn vierde roman een royaal voorschot aangeboden. Hij gebruikt het als aanbetaling op een groter huis en gaat enthousiast aan de slag.

The Armageddon Rag (1983) moet zijn grote doorbraak worden. Een roman die een groter publiek aanspreek dan de sciencefictionfans die nog steeds de kern van zijn lezers vormen. Net als veel van zijn andere werk is het een mix van genres. Het bevat verwijzingen naar Tolkiens The Lord of the Rings, heeft elementen van een mysteryroman en is ook niet ontdaan van wat bovennatuurlijke horror. Daarnaast bevat het veel verwijzingen naar de muziek van eind jaren ’60 en begin jaren ’70. Het is eigenlijk een roman die onmogelijk te classificeren is en dat is misschien ook wel het probleem van dit boek.

Het verhaal gaat over een gedesillusioneerde hippie die zich afvraagt hoe de wereld zo snel in het materialisme van de jaren ’80 heeft kunnen vervallen. Hij schreef in het verleden voor radicale, ondergrondse tijdschriften maar heeft zich inmiddels ontwikkeld tot een redelijk succesvolle schrijver. Zijn nieuwe roman wil echter maar niet opschieten en als hij hoort van de gruwelijke moord op de manager van een van de grootste bands van begin jaren ’70, The Nazgûl, besluit hij toch de journalistiek weer in te gaan. Hij raakt verzeild in een web van moord, rockmuziek en nostalgie waar hij bijna niet meer uit komt.

Persoonlijk vind ik The Armageddon Rag een geweldige roman en de recensenten van destijds waren het met mij eens. Als je het gelezen hebt kun je het niet laten om elke keer als je in de platenzaak staat even te kijken of het (fictieve) album Music to Wake the Dead niet ergens in de bakken staat. De lezers vinden het echter niets. Toen in de loop van 1985 duidelijk werd dat de verkopen van het boek rampzalig zijn, komt Martin in de problemen. Hij was inmiddels begonnen aan zijn volgende roman, die Black and White and Red All Over moest gaan heten. Het zou een historische roman worden, gesitueerd in New York aan het eind van de 19e eeuw en was gebaseerd op een nogal boude uitspraak van het toenmalige hoofd van de politie, die zich liet ontvallen dat Jack de Ripper in New York binnen 36 uur zou zijn opgepakt. Jack bleef natuurlijk in Londen maar wat als hij de uitdaging aangenomen had?

In de bundel Quartet - Four Tales from the Crossroads (2001) is het deel van de roman die Martin al geschreven had uiteindelijk gepubliceerd. Het is werkelijk het meest frustrerende stukje fictie dat Martin ooit gepubliceerd heeft. Het heeft een ongelofelijk sterk begin maar houdt dan, letterlijk midden in een zin, op. Het lukte niet om het boek te verkopen en Martin kwam in geldnood te zitten. Hij legde het boek aan de kant en het is niet waarschijnlijk dat hij het ooit nog zal vertonen. Eeuwig zonde. Helemaal verloren gegaan is het echter niet. Martin hergebruikt voortdurend elementen uit eerder werk en ik beschouw het karakter Henry Munce toch een beetje als een proto-Tyrion.

Zonde of niet, het boek verkocht niet en Martin had geld nodig. Er deden zich twee mogelijkheden voor. Hij kon naar Hollywood om daar aan scripts te werken. Daarnaast had hij een aanbieding liggen van de jonge uitgever Baen om een Tuf-bundel samen te stellen. Martin was nog niet bereid om het schrijven van romans helemaal aan de kant te schuiven. Aan de andere kant had hij ook niet genoeg materiaal om voor Baen een bundel te vullen. Er zat dus niets anders op dan Tuf af te stoffen en meer materiaal te produceren.

Tuf is een kale, bleke, enorm lange en zwaarlijvige man. Hij is welbespraakt, vegetariër, kattenliefhebber en handelt in exotische goederen voordat hij zijn carrière als ecologisch ingenieur begint. Aanvankelijk is hij vrij bescheiden maar na het overnemen van zijn enorme ruimteschip de Ark ontpopt hij zich tot een man die geen geduld heeft met domme vragen of onbeleefd gedrag en erg overtuigd is van zijn eigen gelijk.

In Dreamsongs neemt Martin twee van de in totaal zeven verhalen over Tuf op die wat mij betreft niet helemaal een goed beeld van het karakter geven. Daarvoor kun je denk ik beter alsnog de bundel lezen. Tuf Voyaging is nooit in het Nederlands verschenen maar nog steeds wel in het Engels verkrijgbaar.

A Beast for Norn (Andromeda I, Peter Weston (red.) Orbit 1976)
Dit is het oudste verhaal over de ecologisch ingenieur Haviland Tuf. Het is het enige dat niet in Analog is verschenen. Martin verkocht het aan de Britse uitgever Orbit voor een bloemlezing die pas drie jaar later in de Verenigde Staten zou verschijnen. Martin herschreef dit verhaal voor de bundel Tuf Voyaging dus er zijn twee versies van dit verhaal. In Dreamsongs is oudste versie opgenomen omdat Martin graag de ontwikkeling van het karakter wil laten zien.

Ik heb beide versies gelezen en de versie die Tuf Voyaging heeft gehaald is duidelijk sterker. Het karakter is meer in lijn met de overige verhalen, heeft een minder gehaast einde en is over het algemeen wat gepolijster. Het laat nog maar eens zien dag Martin geen ‘greatest hits’ bundel heeft willen samenstellen. Omdat we echter maar met één ander verhaal kunnen vergelijken gaat het effect een beetje verloren.

Haviland Tuf reist de Melkweg (die van de Thousand Worlds) af om met zijn gigantische ruimteschip ecologische problemen op te lossen. Zijn schip is een overblijfsel uit een oorlog die meer dan duizend jaar geleden woedde en bevat kennis over genetica, biologische oorlogsvoering en ecologie die sindsdien verloren is gegaan op de meeste werelden die de oorlog doorstaan hebben. Op de planeet Tamber wordt Herold Norn, een lid van een van de twaalf huizen op de planeet Lyronica. In plaats van oorlog te voeren, bestrijden de huizen elkaar in de arena in dierengevechten. Het huis Norn is echter aan de verliezende hand. Ze willen van Tuf een monster kopen om het tij te keren.

Het verhaal laat zien dat ecologie niet bepaald Martins forte is. Tuf richt in het verhaal een enorme ravage aan waar nauwelijks op ingegaan wordt. Onder het mom van gerechtvaardigde woede over de behandeling die de dieren in de Arena op Lyronica krijgen, vernietigt Tuf een heel ecosysteem. In de nieuwere versie stapt Martin er iets minder makkelijk overheen maar het blijft met een kanon op een mug schieten. Tufs vertrouwen in de capaciteit van het ecosysteem om een dergelijke inmenging te herstellen is geheel misplaatst. De manier waarop hij voor god speelt is echter Tuf ten voeten uit. Het is eigenlijk het thema van de hele bundel en ook dat aspect komt niet helemaal uit de verf in deze twee losse verhalen.

Guardians (Analog oktober 1981)
Guardians is het derde Tuf-verhaal dat Martin schreef. Chronologisch speelt het voor A Beast for Norn maar aan de stijl is duidelijk te zien dat Martin Tuf beter in de vingers heeft. Het is ook qua inhoud een wat genuanceerder verhaal geworden. Tuf lijkt zich beter bewust van de verantwoordelijkheid die op hem rust.

Op een beurs voor landbouwgewassen op de planeet Brazelourn verneemt Tuf dat de afgevaardigden van de planeet Namor ontbreken. De waterplaneet heeft enorme problemen met zeemonsters die het leven voor de menselijke bevolking nagenoeg onmogelijk maken. Tuf ruikt een potentiele klant en vertrekt richting Namor. Daar aangekomen blijkt de situatie rampzalig. Het ene na het andere eiland wordt door de zeemonsters van mensen ontdaan. De regering van de planeet is maar wat blij met Tufs aanbod maar begint al snel zijn ongenoegen te uiten over de hoeveelheid tijd die hij nodig heeft om tot een oplossing te komen.

Guardians is een beter verhaal dan A Beast for Norn. Het kent een betere structuur en spanningsboog en is qua plot ook wat subtieler. Je hebt veel meer het gevoel dat Martin inmiddels weet wat hij wil met het karakter. Toch ontbreekt in deze twee verhalen wel een beetje de context die in de bundel wel aanwezig is. Het is inderdaad niet meer dan een voorproefje. Net genoeg om geïnteresseerd te raken in het geheel.

De bundel deed het goed en Baen polste Martin voor een roman over Tuf. Martin, die nog steeds geld nodig had, zei daar uiteraard geen nee tegen. Hij had nog genoeg ideeën in de la liggen. Maar ondertussen klopte Hollywood nog steeds aan de deur en uiteindelijk heeft hij de roman nooit geschreven. Er is nog even sprake van geweest dat iemand anders het aan de hand van een opzet van Martin zou schrijven. Betsy Mitchell, zijn redactrice bij Baen, heeft hem dat gelukkig uit zijn hoofd gepraat. Overigens een interessante onthulling van Martin aangezien Baen momenteel stapels boeken uitgeeft die wel op die manier tot stand komen. Hoe dan ook, de bundel is voorlopig het eindstation voor Tuf. Martin ging naar Hollywood en daar gaat het zevende deel over.

Lees de eerdere delen van Rob Webers Dreamsongs-reeks:
Dreamsongs: A RRetrospective #1 - een introductie
Dreamsongs: A RRetrospective #2 - de jaren 1970 en 1972
Dreamsongs: A RRetrospective #3 - Martins 'future history-verhalen
Dreamsongs: A RRetrospective #4 - Martins vroege fantasy
Dreamsongs: A RRetrospective #5 - Martins horrorverhalen