Dubbelinterview: Linda Jansma & Kim Moelands

Waar het in Moelands’ verhaal draait om de mysterieuze partydrug ELF, waarbij twaalf jongeren plotseling overlijden, draait het in Jansma’s boek om dierenarts Anouk van Merwede, die na het overlijden van haar man Thijs, plotseling wordt meegezogen in allerlei mysterieuze ontwikkelingen. Beide thrillers lezen heel gemakkelijk en nemen de lezer mee in spannende ontwikkelingen die eindigen in een sterk plot. Wat hebben deze twee auteurs gemeen en wat juist niet? En wat motiveert Moelands en Jansma om te schrijven? Ik vroeg het hen tijdens een ontzettend leuk dubbelinterview in het hartje van Amsterdam.

Hebben jullie elkaar al eens ontmoet?
Linda: We hebben elkaar heel kort ontmoet tijdens de Avond van het Spannende Boek, afgelopen jaar. Ik kende het werk van Kim natuurlijk wel.
Kim: Ja, we hebben elkaar inderdaad even in de wandelgangen ontmoet, maar dat was heel vluchtig. We hadden niet echt de kans om met elkaar te praten. Ook ik kende Linda’s werk. Ik vind vooral haar dialogen heel erg goed en haar thema’s. Heel knap hoe ze een en ander aan elkaar weet te schrijven.

Jullie hebben beiden een thriller geschreven, waar halen jullie je inspiratie vandaan?
Kim: Als ik aan het schrijven ben, maar uiteraard ook op andere momenten, dan lees ik heel veel. Op die manier kom ik in de stemming.
Linda: Bij mij is dat juist het omgekeerde. Ik lees juist veel minder tijdens het schrijven. Ik merk dat dit mij afleidt in plaats dat dit inspiratie geeft. Ook ben ik bang dat ik dingen ga overnemen. Maar als ik dan wel eens iets lees dan merk ik dat ik denk - bijvoorbeeld bij Karin Slaughter - zo wil ik het ook oplossen.

Kim, je leest dus veel tijdens het schrijven. Ben je dan niet bang dat je dingen gaat overnemen of teveel gaat verwerken in je eigen verhaal?
Nee, absoluut niet. Daarbij, alles is al gebruikt en geschreven, elk thema, elke oplossing. Het gaat erom hoe je het doet, hoe je jouw eigen unieke verhaal schrijft, hoe je de dingen oplost. Tot op heden lukt dat heel goed. Wat ik zelf doe om iets uniek te maken is waargebeurde elementen verwerken in mijn verhalen.

Kun je hiervan een voorbeeld geven?
Verdieping X speelt zich grotendeels in het ziekenhuis af, het is ten slotte een medische thriller. Aangezien ik veel in ziekenhuizen heb gelegen heb ik ook veel meegemaakt. In mijn geval raakte mijn ziekenhuis in Utrecht een aantal keer mijn bloed kwijt en toen ik in Den Haag in een ander ziekenhuis lag, moest er bloed afgenomen worden en worden vervoerd naar Utrecht. Ik herinner mij een verpleegkundige in burgerkleding langskwam en de volle buisjes bloed in haar handtas deed om mee te nemen. Het viel mij op omdat ik het vreemd vond en dat is blijven hangen. Ook de blinde deur die voorkomt in Verdieping X bestaat echt. Ik zag deze op een soort tussenverdieping in een ziekenhuis, ook dat element heb ik verwerkt in Verdieping X.

Geldt voor jou hetzelfde, Linda? Gebruik jij ook non-fictie elementen in jouw verhalen?
Jazeker! Daar valt bijna niet aan te ontkomen. De hond in mijn verhaal, Tim, heeft bijvoorbeeld echt bestaan (lacht) en ook de dingen die ik beschrijf over de dierenarts zijn echt gebeurd. Tim was een ontzettend lief dier. Wel heb ik heel veel ellende met hem gehad, hij had hele zware epilepsie. Ik heb daar toen heel veel onderzoek naar gedaan. In mijn boeken en zeker ook in Houvast zit vaak veel werkelijkheid.

Wat voor soort schrijvers zijn jullie eigenlijk?
Linda: Ik heb niet echt een vast schrijfritme. Dat is ook lastig, want ik heb naast het schrijven ook gewoon nog mijn baan als hondentrimster. Ook hou ik niet van schema’s. Ik schrijf het verhaal zoals het zich aandient en ook waar het zich aandient. Soms kan ik tussen de bedrijven door gaan schrijven op mijn laptop. Dat is voor mij geen enkel probleem. Eigenlijk schrijf ik gewoon de hele dag door.
Kim: Bij mij is dat anders. Ik maak net als Linda geen gebruik van schema’s, maar ik heb wel een vast schrijfpatroon. Ik begin om 9.30 uur en wil elke dag minimaal 1000 woorden schrijven. Ik ben fulltime schrijfster, dat maakt het een stuk gemakkelijker. Wat heel belangrijk voor mij is, is stilte en rust. Voorheen had ik muziek aanstaan tijdens het schrijven, maar tegenwoordig werkt dat alleen maar storend. Fictie vergt veel meer aandacht. Van niets moet je iets maken. Je moet een hele nieuwe wereld creëren. Bij het schrijven van non-fictie is dat anders. De ‘plot’ is bij dergelijke boeken al bekend, je moet het alleen nog leesbaar en mooi opschrijven.

Wat voor schrijfmateriaal gebruiken jullie daarbij?
Kim: Ik schrijf altijd op mijn laptop en soms maak ik notities op mijn telefoon.
Linda: Dat geldt ook voor mij. Ik schrijf alleen maar op mijn laptop. Ik weet dat sommige schrijvers ook met papier en pen schrijven, maar voor mij werkt dat niet.

En dan is het eindresultaat daar.
Linda: Ja, dat is altijd een spannend moment. Ik moet eerlijk zeggen dat ik alleen mijn eerste boek stukgelezen heb, de rest niet meer. Er zit namelijk altijd wel een foutje in (lacht). Tijdens het schrijven lees ik het uiteraard wel terug. Ik wil het altijd beter maken, maar zodra het boek is uitgegeven houdt het op.
Kim: Dat herken ik. Ik lees mijn boeken ook niet meer terug, maar ook tijdens het schrijven probeer ik in een keer door te schrijven. Ik wil niet terug! Ik vind het wel geweldig om het eerste gedrukte exemplaar van mijn boek in handen te krijgen en laat het dan ook op tafel liggen, tot het verhuisd naar de boekenkast. Ik vind het vreselijk om het boek te gaan lezen en dan fouten te vinden. En die kom je altijd ergens tegen als je goed kijkt (lacht).

Hoe eenzaam ben je als schrijver?
Kim: Schrijven is iets dat je alleen doet, in dat opzicht ben je natuurlijk wel eenzaam, maar het schrijfproces hoeft niet eenzaam te zijn. Ik werk bijvoorbeeld veel samen met mijn man Jan, waarbij we wekelijks een schrijverslunch houden en hij is de enige die tussendoor meeleest. Hij geeft me op basis van wat hij leest ook gelijk feedback. Als ik het daarmee eens ben verwerk ik dat meteen.
Linda: Ik laat wel mensen meelezen. Dat vind ik prettig. Ik heb meerdere proeflezers die allemaal heel belangrijk zijn. Eén ervan, Puck, is heel streng en ontzettend eerlijk.
Dat vind ik zelf enorm belangrijk, die eerlijkheid. Daar heb ik als auteur gewoon het meeste aan. Het eenzame deel komt bij het uitwerken, dat doe ik helemaal alleen.

Hebben jullie altijd geweten dat je schrijver wilde worden?
Linda: Nee, niet echt. Ik wilde dierenarts worden en heb daar de meeste tijd naartoe gewerkt. Dat ik die studie uiteindelijk moest afbreken, heeft me heel veel verdriet gedaan. Wel was ik heel jong toen ik begon met schrijven. Ik las toen ik een jaar of zes was zelfstandig de boekjes van De Vijf en De Vijf Detectives. Dat moest ik ook kunnen, dus begon ik zulke verhaaltjes zelf te schrijven.
Kim: Ik wist ook niet dat ik schrijver wilde worden. Ik wilde altijd dokter of psycholoog worden. Wel ben ik vanaf het moment dat ik kon lezen een boekenverslinder geweest. Daarbij schreef ik als kind gedichtjes en verhaaltjes, maar ik maakte nooit iets af. Zo weet niemand uiteindelijk wat er van ‘De hond met de gouden staart’ is geworden en het witte paard Christa galoppeerde van het ene naar het andere verhaal. (lacht)

Wat zijn jullie grootste passies naast het schrijven?
Linda: Mijn grootste passie naast het schrijven is dieren. Alle dieren, met aan top de hond en de kat. Maar dat lijkt me eigenlijk wel duidelijk. Ik heb niet voor niets een trimsalon voor honden. Verder ben ik een verwoed vogelaar, ofwel: een hobbyornitholoog, en vroeger, toen ik nog wat meer tijd had, was ik hele weekenden bij het IJsselmeer te vinden. Of in de Oostvaardersplassen waar ik voor het eerst een zeearend gezien heb. Geweldig!
Kim: Mijn grootste passies naast het schrijven zijn mijn man Jan en mijn hond Balou. Verder ben ik gek op lezen, muziek, het bezoeken van concerten en het besteden van quality time met familie en vrienden. O, ja en ik ben ook dol op uit eten gaan, de zee en eerlijk gezegd kan ik zo nog wel een tijdje doorgaan. Ik heb gewoon veel passies.

Fans?
Linda: Ik vind het contact met fans heel leuk. Vooral op Facebook. Je krijgt direct feedback op wat je schrijft en daardoor kom je als schrijver veel dichter bij je lezers te staan.
Kim: Zo ervaar ik dat ook. Het is wel belangrijk om te antwoorden op de vragen. Als het mezelf niet lukt door deadlines en promotiewerkzaamheden dan doet mijn vader dat namens mij. Ik lees wel alle berichten die mensen mij sturen. Lezers waarderen het erg als ze een reactie krijgen.

Kim, jij bent overgestapt naar Bruna.
Klopt. Ik heb daar lang over nagedacht, maar uiteindelijk heb ik voor deze overstap gekozen omdat ik denk dat ik bij Bruna meer kans maak om mijn ambities om bestseller auteur te worden waar te maken. Ik wilde mijn droom najagen en had niet het gevoel dat ik dat bij mijn vorige uitgever kon.

Hoe pakt dat tot nu toe uit?
Tot op heden ben ik uitermate tevreden en het is het belangrijkste dat je jezelf gewoon prettig voelt bij een uitgeverij. Bruna is een grote uitgeverij, maar er is een klein en betrokken team en dat voelt gewoon goed en ik hoef nergens zelf achteraan te zitten. Ik heb net een vijf boeken deal met Bruna gesloten en de meeste tijd gaat dan ook op aan schrijven. Ik leef mijn droom!

Hoe zit dat bij jou Linda?
Linda: Ik heb niet zozeer de behoefte om over te stappen van uitgeverij. Ik zit momenteel bij De Crime Compagnie en ben uitermate tevreden over mijn uitgeefster Ilse. Ik heb nooit overwogen om weg te gaan. Er zijn veel mogelijkheden om promotie te doen en Ilse staat ook overal achter en stimuleert mij ook. Ze laat je ook erg vrij. Natuurlijk maakt ze op- en aanmerkingen, maar ik heb het gevoel dat ze heel erg achter me staat. Ook bij ‘Houvast’ heeft ze weer heel veel gedaan. Het is natuurlijk geen grote uitgeverij, maar ik zie dat er veel gebeurd. Ook op promotioneel gebied en dat zie je bij veel uitgeverijen, ook de grotere uitgeverijen, wel anders, vooral bij beginnende auteurs. Ik voel me er gewoon thuis. En daarbij heb ik ook een fantastische redacteur.
Kim: Een redacteur is ontzettend belangrijk. Ik zeg altijd maar: ‘Een schrijver kan niet zonder een goeie redacteur’ en ik heb een hele goede.

Lezen jullie recensies?
Kim: Opbouwende kritiek vind ik fijn, maar soms lees ik recensies en dan denk ik: waar slaat dit op?
Linda: Ja, dat herken ik. Soms word je er ook heel onzeker van. Dan denk ik: zou deze persoon soms een hekel aan mij hebben? Ik zit ook op Dizzie. Als lezer, niet als auteur. Daar zat destijds een man op die zelf niet aan de bak kwam als schrijver en die viel mij echt aan. Toen had ik echt zoiets van: ‘Waar gaat dit over?’
Kim: Dat soort mensen heb je wel vaker. Wat ik wel merk, ik schreef natuurlijk autobiografisch en schrijf nu alleen nog fictie, dat een recensie op mijn thrillers (fictie) mij minder raakt, maar dat de kritieken op mijn autobiografische boeken mij wel persoonlijk raken. Vooral als ze wat ik heb meegemaakt in twijfel trekken Dan raakt het mij enorm. Daarbij onthoud je altijd makkelijker de ‘slechte’ recensies, hoeveel mooie kritieken daar ook tegenover staan.
Linda: Soms zijn de redenen om een boek slecht te vinden ook onbegrijpelijk. Sommige recensenten kunnen bepaalde dingen ook niet scheiden. Dat vind ik wel heel vervelend. De VN thrillergids lees ik bijvoorbeeld ook niet meer. Ik vind deze kritieken teveel op de persoon gericht en minder over de inhoudelijkheid van het boek.
Kim: Dat ben ik wel met je eens. Het gaat om het boek an sich, niet wat je als recensent van de auteur vindt of van de uitgeverij. Soms wordt dat wel eens vergeten. Ik krijg wel eens het gevoel dat sommige recensenten, zonder te willen generaliseren, elkaar willen overtreffen in kritiek op een boek. Alsof je geen serieuze recensent bent als je niet minstens iets negatiefs zegt.

Waar staan jullie over tien jaar?
Kim: In de bestsellerlijst!
Linda: Ja, dat hoop ik ook (lacht).