'Een onovertroffen klassieker'

De derde man  speelt zich af in het Wenen van vlak na de Tweede Wereldoorlog. ''Een naargeestige stad'', schrijft Graham Greene in het eerste hoofdstuk. ''Een stad van bouwvallen zonder waardigheid.'' De stad was na de oorlog door de mogendheden in vier zones verdeeld: een Franse, een Amerikaanse, een Russische en een Engelse sector. ''In het midden, binnen de Ring met zijn massale openbare gebouwen en pralende standbeelden, ligt de Innere Stadt die onder beheer is van de vier mogendheden samen.'' 

Een deprimerend landschap. ''Er gaat een Russische soldaat voorbij met een bontmuts op en een geweer over zijn schouder, een paar hoertjes groepen samen voor  het Amerikaanse inlichtingenbureau en er zitten een paar mannen met hun overjas aan surrogaatkoffie te drinken achter de ramen van Oud-Wenen.''

Zo zag, in grote lijnen geschetst, de Oostenrijkse hoofdstad eruit toen de Amerikaanse pulpschrijver Rollo Martins er op een koude februaridag aankwam. Hij is op uitnodiging van zijn oude jeugdvriend Harry Lime naar de hoofdstad afgereisd. Lime zou een baan voor Martins kunnen regelen.

Op de dag dat Rollo aankomt, blijkt dat Harry een dodelijk ongeluk heeft gehad. Rollo vertrouwt het niet en besluit zelf op onderzoek uit te gaan. Harry heeft er in ieder geval voor gezorgd dat Rollo voor een week in een hotel zit dus neemt hij de tijd. Hij raakt in gesprek met mensen die Harry gekend hebben en ook met tegenstanders van hem. Vervolgens ontmoet hij verschillende personen die Harry voor het laatst in leven gezien hebben en omdat niet iedereen hetzelfde verhaal vertelt, denkt Rollo meer en meer aan moord. De politie is er niet van overtuigd. Toch gaan ze zich met het onderzoek bemoeien, Rollo heeft allerlei scenario’s bedacht over wat er met Harry is gebeurd. Het wordt een speurtocht in de hele stad naar de Derde Man.

Het verhaal wordt verteld door kolonel Calloway, een politieman die uitermate geïnteresseerd is in de figuur van Harry Lime. Deze zou gehandeld hebben in minderwaardige, en dus levensgevaarlijke penicilline. Met dat goedje zijn lucratieve zaken te doen in het naoorlogse Wenen, omdat penicilline in Oostenrijk dan alleen aan de militaire ziekenhuizen wordt verstrekt. Geen burgerarts en zelfs geen burgerziekenhuis kan er op wettige wijze aankomen. Is de dood van Harry Lime werkelijk te wijten aan een dom ongeluk, of betreft het hier een afrekening in het milieu?

''De derde man is een onovertroffen klassieker'', stelt drievoudig Gouden Stropwinnaar Tomas Ross, die Greenes boek in zijn imprint Tomas Ross Crime Classics heeft opgenomen. ''Fantastisch verteld met schitterende sfeertekeningen en karakters, een boek dat eens te meer bewijst dat de literaire roman en het spannende boek loten aan dezelfde stam zijn.''