Europese Literatuurprijs 2020 - schrijf je in voor de Hebban Leesclubs!
Klik op de roze knop en schrijf je in voor een van de vijf online leesclubs en ontvang het boek gratis. Hoe een Hebban Leesclub werkt? Dat lees je hier.
Verrekijker op vertalen
Martine Woudt vertaalde Meer dan een broer van de Senegalees-Franse auteur David Diop. 'Problemen bij het vertalen zijn leuk, vooral als je oplossingen vindt waar je tevreden mee bent.'
'De roman stond in 2019 in Frankrijk wekenlang bovenaan de bestsellerlijsten, was genomineerd voor alle grote literaire prijzen en is bekroond met de Prix Goncourt des lycéens. Wat het vertalen van deze roman spannend en ook wel moeilijk maakte, waren alle herhalingen die erin zitten: als in een mantra komen woorden en zinsconstructies voortdurend terug, soms hetzelfde maar ook vaak met kleine variaties.' Lees verder...
Over dichtersambities en dromen
Peter Gelauff vertaalde de debuutroman De hemel boven Lima van de Spaanse auteur Juan Gómez Bárcena, een vertaling die onder bijzondere omstandigheden tot stand kwam.
'De hemel boven Lima is (pas) het zesde boek dat ik heb vertaald. Dat komt zo. Ik heb de Spaanse taal geleerd toen ik in mijn twintiger jaren in Latijns-Amerika woonde. Terug in Nederland ben ik de taal blijven koesteren, voor mijn werk kon ik hem vaak gebruiken, ik las graag Spaanstalige literatuur en ik kwam regelmatig zowel in Latijns-Amerika als in Spanje.'
Zijn eerste roman, het dorpsgevoel, de vertaling
Manon Smits vertaalde De menselijke maat van de Italiaanse Roberto Camurri. 'Al mijn vertalingen zijn me even dierbaar, maar sommige zijn me toch net iets dierbaarder.'
'Ik denk dat veel vertalers zich zullen herkennen in de stelling 'al mijn vertalingen zijn me even dierbaar, maar sommige zijn me toch net iets dierbaarder.' Bij het ene boek ben je dol op de stijl, bij het andere ga je helemaal op in het verhaal, en soms krijg je veel positieve energie van het leuke contact met de schrijver. Heel af en toe is er een boek waarbij al die facetten samenkomen. De menselijke maat is voor mij zo’n boek. Daarom ben ik zo blij dat juist deze roman is genomineerd voor de Europese Literatuurprijs 2020.'
Houellebecq en de werkelijkheid - over het vertalen van realia
Martin de Haan vertaalde Serotonine van de Franse auteur Michel Houellebecq. 'Praten of schrijven over een vertaling die je hebt gemaakt, heeft altijd iets bedrieglijks.'
'Praten of schrijven over een vertaling die je hebt gemaakt, heeft altijd iets bedrieglijks. Je kunt vertellen over de problemen waarop je bent gestuit, over woordspelingen, verwijzingen, lastige constructies, moeilijk te begrijpen passages, of over het belang van klank en ritme en de noodzakelijke (onvermijdelijke) verschillen tussen bron- en doeltaal. Het punt is alleen dat het allemaal achteraf praten is: de vertaling ligt er al, alle problemen zijn (als het goed is…) min of meer bevredigend opgelost en eigenlijk, om heel eerlijk te zijn, snap je als vertaler zelf ook niet meer waarom het nou zo moeilijk was.'
Effenderwijs. Over het vertalen van niet-bestaande woorden
Callas Nijskens vertaalde Onder het water van de Britse auteur Daisy Johnson. 'Ik heb zelfs een uitzonderlijk grote dosis vertalersmazzel gehad.'
'Het voelt nog een beetje onwerkelijk om op de longlist van de Europese Literatuurprijs te staan. Dat komt deels door de omstandigheden waarin de longlist werd aangekondigd, en doordat de Vertalersgeluktournee in tijden van corona natuurlijk niet op de normale manier kan doorgaan, maar voornamelijk door de snelle promotie van entr’acte naar hoofdact: vorig jaar verzorgde ik nog als beginner (namens de Vereniging van Nieuwe Vertalers) een korte entr’acte tijdens de tournee. Toen mocht het publiek meedenken over mogelijke vertalingen van de naam van het spel knock knock wolf. Een vertaalprobleem uit Onder het water, dat nu is genomineerd maar waar ik toen nog aan werkte.'
Een literaire Tarantino
Charlotte Pothuizen vertaalde De koning van de Poolse auteur Szczepan Twardoch. 'Vertalersgeluk is mogen vertalen wat je zelf het liefste leest.'
'Ergens in 2018 las ik op aanraden van een vriendin Król, zoals De koning in het Pools heet. Ik vond het fantastisch, zo’n filmische roman had ik lang niet gelezen en het speelt zich ook nog eens af in een setting die geknipt voor me leek. Het is een veelzijdige roman, een combinatie van genres; een misdaadverhaal, maar ook een historische roman, vol symboliek en intertekstualiteit – een enorme uitdaging voor een vertaler. Wat was ik blij toen de redactrice van Nieuw Amsterdam de Duitse vertaling bleek te hebben gelezen en het ook een heel goed boek vond. Tegelijkertijd was ik bang dat ik wellicht te veel hooi op m’n vork had genomen als beginnend literair vertaler.'
Onderonsjes met de lezer
Tieske Slim vertaalde Een bedroefde God van de Tsjechische auteur Jiří Kratochvil. 'Een satanisch plezier moet Jiří Kratochvil hebben gehad bij het schrijven.'
'Een satanisch plezier moet Jiří Kratochvil hebben gehad bij het schrijven van Een bedroefde God. Vooral die notie bleef me bij nadat ik Een bedroefde God voor de eerste keer had gelezen. Het verhaal is één groot spel met taal en betekenis. Daarnaast is het een intrigerend spel met de lezer. Met ogenschijnlijk groot gemak trekt Kratochvil het ene na het andere stijlregister open, schuift hij het vertelperspectief van de eerste naar de derde persoon en omgekeerd, en houdt hij ‘heimelijke’ onderonsjes met de lezer. Het streven om alle kneepjes van Kratochvils vertelkunst zo goed mogelijk over te brengen bracht mij duvels veel hoofdbrekens, maar minstens zoveel vertaalplezier. Over een paar van die hoofdbrekens later meer.'
Over punten en komma's
Geri de Boer vertaalde Kijk ons nu eens van de Noorse auteur Geir Gulliksen. 'Als iemand je vraagt wat je aan het vertalen bent, is het vervelend als je niet precies weet hoe je de titel van het betreffende boek moet uitspreken.'
'Als iemand je vraagt wat je aan het vertalen bent, is het vervelend als je niet precies weet hoe je de titel van het betreffende boek moet uitspreken. Bij het tweede boek van Geir Gulliksen dat ik mocht vertalen, zat ik daar een beetje mee: heet het nu Se på óss nå of Se på oss nǻ? Is het Kijk óns nu eens of is het Kijk ons nú eens? Geen vertaalprobleem dus, maar een klemtoonprobleem, een ambiguïteit. Zelfs nadat ik het boek had gelezen, wat je natuurlijk altijd doet voordat je het gaat vertalen, was die twijfel niet weg.'
Vertalersfamilie
Karol Lesman vertaalde De Jacobsboeken van de Poolse auteur Olga Tokarczuk. 'Waarom wij inderdaad één grote Olga Tokarczuk-vertalersfamilie vormen.'
'Als op de tweede donderdag van oktober kort na-enen bij zestien vertalers die op dat moment werken aan of inmiddels klaar zijn met de vertaling van de vuistdikke historische roman Księgi Jakubowe van Olga Tokarczuk een e-mail met alleen de vier bovenstaande woorden in het digitale postvak belandt, kan dat maar één ding betekenen: vertalersgeluk wordt heel even vertalerstrots ofwel zojuist is een vierde Poolse schrijver de Nobelprijs voor de Literatuur toegekend. 'Ik ga ook,' mail ik nog diezelfde dag aan alle zestien collega’s.'
Krasznahorkai keert terug
Mari Alföldy vertaalde Baron Wenckheim keert terug van de Hongaarse auteur László Krasznahorkai. 'László Krasznahorkai is een schrijver die zijn vertaler voor grote uitdagingen stelt.'
'László Krasznahorkai is een schrijver die zijn vertaler voor grote uitdagingen stelt. Dat bleek al bij de twee romans die ik eerder van hem vertaalde, Satanstango en De melancholie van het verzet, die in de jaren 80 zijn geschreven en in het Nederlands in 2013 resp. 2016 verschenen.'
Vertaler, een magisch beroep
Marianne Molenaar vertaalde De andere naam van de Noorse auteur Jon Fosse. 'Om dat te bereiken liet ik me bij de eerste vertaalronde [...] volkomen meedrijven door de stroom van het origineel.'
'Vertalen heeft iets magisch: tijdens de eerste en eigenlijke vertaalronde neem je met je ogen een tekst in een bepaalde taal op en typen je vingers diezelfde tekst min of meer tegelijkertijd in een andere taal. Wat daar tussenin gebeurt? Geen idee. Ik heb me dat proces wel eens visueel voorgesteld: een enorme wand met allerlei mapjes waarin woorden en uitdrukkingen in mij bekende talen verzameld zijn en waarlangs grijparmpjes op zoek zijn naar de juiste oplossing (grappig genoeg beschreef Knausgård in een van zijn boeken mijn wand als groot vlak).'
Bedrieglijke eenvoud. Notities bij het vertalen
Frans Denissen vertaalde S.S. Proleterka van de Italiaans-Zwitserse auteur Fleur Jaeggy. 'Intrigerend. Zelfs de spaarzaamste Italiaanse dichter schrijft langere zinnen.'
'Het begon allemaal met een mailtje op 5 februari 2018: "Koppernik gaat Fleur Jaeggy uitgeven. We zijn op zoek naar een vertaler. Weet jij iemand die daar specifiek geschikt voor zou zijn? Of misschien ben jij zelf al de juiste kandidaat? Ken jij trouwens Fleur Jaeggy? We staan open voor suggesties. Met hartelijke groet, Chris de Jong."'
