Fredrik Persson Winter: 'Geef mij maar spannende verhalen die iets van verwarring en mysterie oproepen'
Na wat opstartproblemen (drukke agenda, de gebruikelijke worstelingen met digitale meetings), zien we Fredrik Persson Winter dan toch in beeld. Netjes in pak, niet heel gebruikelijk voor de meeste schrijvers, maar Fredrik belt dan ook in vanaf het kantoor van zijn day job, in Göteborg.
Elk jaar, in de nacht van 5 op 6 november, slaat hij toe, de Das. Een seriemoordenaar die inbreekt in de kelder van het huis van zijn prooi. Zijn slachtoffers worden de grond in gesleept en verdwijnen vervolgens spoorloos.
Op een dag vindt uitgever Annika Granlund voor de deur van haar kantoor een met modder besmeurd manuscript. De titel is De Das en het verhaal is een morbide biografie van een seriemoordenaar die ondergronds leeft. Annika ziet kans met dit manuscript haar noodlijdende uitgeverij te redden, die failliet zal gaan als ze niet snel een bestseller vindt.
Ze besluit het uit te geven, ook al is het een controversieel verhaal. Haar beslissing blijkt dramatische gevolgen te hebben en langzaam maar zeker raakt ze weer in de greep van de duistere krachten die ze als kind dacht te hebben overwonnen.
Wie is de Das? Wie schreef het boek? En wie of wat houdt zich schuil onder de grond?
Hoe is dat nu, om overdag als advocaat te werken én ondertussen schrijver te zijn?
'Een beetje vreemd, maar vooral heel leuk. Mijn leven is erg afwisselend zo, want het werk als advocaat is compleet anders dan wat ik doe als schrijver. Ik ben gespecialiseerd in intellectuele eigendomsrechten. Soms is het best even schakelen om na een werkdag ‘s avonds thuis achter de computer te gaan zitten, en soms lopen mijn agenda’s wat door elkaar heen en heb ik het nét wat te druk, maar ik begin het onder de knie te krijgen.'
Wat doe je dan om ervoor te zorgen dat je, ondanks die drukte, tijd houdt voor het schrijven?
'Na het werk ga ik sporten, eten en vervolgens schrijf ik, regelmatig ook in het weekend.
Een strakke planning is belangrijk. Meestal mik ik erop dat ik 1000 woorden per sessie schrijf, of een hoofdstuk. Dat moét dan af. Soms schrijf je dan dingen waarvan je meteen weet dat het slecht is, maar dat is niet erg. Dat komt wel weer goed in het redigeerproces. Zolang je maar iedere dag schrijft, dat ritme erin houdt, kun je in een paar maanden best een boek schrijven naast een vaste baan, heb ik gemerkt.'
Kun je dan op commando creatief zijn? Dat lijkt me best lastig, zeker na een lange werkdag.
'Ook dat went! Het ligt eraan wat voor boek ik schrijf. Voor De Das heb ik een tweetal Young Adult-boeken gemaakt, samen met een co-auteur. Die schreven we meer op gevoel, in elk vrij uurtje dat we hadden. Voor De Das heb ik het anders aangepakt, namelijk heel methodisch. Ik maakte eerst de hele opzet van het boek, met hoofdstukkenindeling. Dat kostte me ongeveer een maand. Vervolgens kwam er op basis van die opzet een tijdsplanning. Dan zag ik bijvoorbeeld in mijn agenda staan: vandaag moet ik het hoofdstuk schrijven over de postbode. Wát er dan precies op papier zou komen te staan, wist ik nog niet, maar wel waar het ongeveer heen ging. Met zo’n framework is het schrijfwerk nog steeds creatief natuurlijk, je moet het nog steeds uit je hoofd zien te krijgen, maar dat maakte het voor mij een stuk makkelijker.'
'Zolang je maar iedere dag schrijft, dat ritme erin houdt, kun je in een paar maanden best een boek schrijven naast een vaste baan, heb ik gemerkt.'
De Das gaat over een seriemoordenaar die ieder jaar op dezelfde dag opduikt en zijn slachtoffers lijkt te grijpen via hun kelder, op het moment dat er graafwerkzaamheden worden verricht. De slachtoffers zijn spoorloos verdwenen en de politie tast in het duister. Tegelijkertijd lezen we over een uitgeverij die in zwaar weer zit, totdat ze een veelbelovend manuscript in handen krijgen dat van diezelfde seriemoordenaar lijkt te zijn. Hartstikke spannend allemaal en als thrillerlezer denk je op dat moment misschien: "dit recept ken ik". Maar dan komt er een urban legend om de hoek kijken. We zullen niet te veel verklappen, alleen: het boek krijgt een bovennatuurlijk tintje. Een aantal personages hoort een soort schrapend geluid. Wie of wat veroorzaakt dat…?
Hoe kwam je op het idee?
'Ik woonde op dat moment met mijn ex-vrouw in een huis met een kelder, waar de riolering aangepakt moest worden. Omdat ik geen ochtendmens ben, werd ik op een dag wakker terwijl de graafmachines al begonnen waren. Ze schraapten langs de buitenmuren en dat was een heel vreemd geluid, alsof ze naar binnen probeerden te komen. Dat plantte het eerste zaadje in mijn hoofd. Een tijdje had ik mijn schrijfruimte in de kelder en daar zat ik op een gegeven moment nogal gefrustreerd. Ik had twee Young Adult-boeken geschreven en boek nummer drie was niet geaccepteerd door de uitgeverij, daar baalde ik van. Uit ergernis begon ik iets heel anders te schrijven: een kort verhaal, waarin ik een soort monster bedacht. Dat werd een e-short, Skrapljud (in het Nederlands: Krassende geluiden, red.), wat ik later verwerkt heb in De Das.’
De horrorelementen in het boek zijn meer van de psychologische soort. Waarom?
'Dat vind ik veel enger dan als er overal bloed en ledematen rondvliegen. Geef mij maar spannende verhalen die iets van verwarring en mysterie oproepen. Dat je als lezer of kijker denkt: is dit nou echt aan de hand of zit het alleen in het hoofd van de personages…? Bij te veel splatter zet ik horrorfilms altijd af. Met Saw maak je me echt niet blij bijvoorbeeld.'
Leuk aan De Das is dat je daar ook elementen uit de boekenwereld in hebt verwerkt. Is dat uit het leven gegrepen?
'Sommige dingen wel, anderen heb ik uit research gehaald en uit gesprekken met mijn eigen uitgever. Ik stuur al verhalen naar uitgeverijen sinds ik een jaar of 19 ben, dus ik heb regelmatig in de slush pile gezeten (de berg manuscripten die een uitgeverij toegestuurd krijgt, red.). Vooral veel met sciencefiction, dat schrijf ik ook graag. Maar met de thrillers lijk ik het 't beste te doen. Het boek na De Das is in Zweden al verschenen en heet daar Olycksfåglar (in het Nederlands Ongeluksvogels, nog geen verschijningsdatum hier, red.). Daarin verwerk ik ook weer elementen uit de literaire wereld. Dat blijkt stiekem een goede hoek voor thrillers te zijn.'
'Het is zo bizar om de woorden die ooit uit je eigen hoofd zijn gerold opeens in andere talen te zien staan.'
Wat maakt een thriller nu écht sterk?
'Dat je hem niet meer weg wilt leggen, niet anders kan dan wéér een hoofdstuk lezen totdat je midden in de nacht bij een klein lampje nog steeds zit te lezen. En het liefst met een beetje suspense, dus dat je als lezer iets weet dat de personages nog niet weten. Iain Banks is een van mijn favorieten, die is daar heel goed in. Of was, moet ik zeggen, want hij is helaas overleden. Maar gelukkig heeft hij heel veel sterke thrillers achtergelaten als erfenis.'
Best grappig eigenlijk dat je in deze hoek bent beland, terwijl je eerste boeken Young Adult-titels waren.
'Mensen denken vaak dat het heel anders is om voor jongeren te schrijven, maar alleen je publiek is anders. Het proces van schrijven voelt voor mij hetzelfde, al schreef ik de Young Adults met een vriendin en de thrillers alleen. Natuurlijk kies je bepaalde onderwerpen niet als je voor jongeren schrijft en pas je ook je taalgebruik aan. Maar voor De Das hoef je volgens mij geen 18+ te zijn hoor. Als je intellectuele-eigendomsrechten kunt lezen zonder nachtmerries, dan is dit ook geschikt voor je.'
Zou je het zien zitten om je advocatenbestaan gedag te zeggen en fulltime voor het schrijven te gaan?
'Absoluut. Als ik kon leven van het schrijven alleen, dan nam ik morgen nog ontslag. Dat weten ze op kantoor ook, hoor! Ik vind het al een hele eer dat mijn boeken gepubliceerd werden in Zweden en helemáál bijzonder dat ze nu ook in andere landen verschijnen. Het is zo bizar om de woorden die ooit uit je eigen hoofd zijn gerold opeens in andere talen te zien staan.'
Winactie
Maakt het interview met Fredrik Persson Winter je nieuwsgierig naar De Das en zou je deze gloednieuwe thriller, vertaald door Sophie Kuiper, graag willen lezen? Hebban mag in samenwerking met uitgeverij A.W. Bruna vijf exemplaren van het boek weggeven. Kijk snel hoe je mee kunt doen:
Auteursafbeelding: © Lars Ardarve, via uitgeverij A.W. Bruna
