Geven en nemen: de minibieb

In 2009 bouwde Todd Bol een schaalmodel van een schoolgebouwtje, ter ere van zijn moeder, een voormalige lerares die dol op lezen was. Hij vulde het met boeken en plaatste het op een paal in de voortuin. De eerste 'little free library' was geboren. In 2013 startte Mirjam Goudswaard de Nederlandse site voor minibiebs, waar bouwtekeningen te vinden zijn, kant-en-klaar gebouwde kasten te bestellen zijn en je de lokatie van je eigen minibieb aan kunt geven. In de 2,5 jaar dat de site bestaat, zijn er al 624 minibiebs aangemeld. In België is er Books in Boxes, en was er Chaletters (dat ter ziele lijkt te zijn gegaan), maar is de minibieb-beweging minder merkbaar.

Geven en nemen
In heel Nederland zijn de afgelopen jaren bibliotheekvestigingen gesloten of samengevoegd door bezuinigingen. Boekwinkels hebben het lastig door onder andere online concurrentie en digitaal aanbod. Een minibieb kan net even die heel toegankelijke manier zijn om aan een lekker leesboek te komen. Het principe van een minibieb is 'geef een boek, neem een boek'. De beheerder of 'steward' van de minibieb zorgt bij de start van de minibieb voor een leuke beginvoorraad. De buurtbewoners kunnen vervolgens een blik werpen op de titels en een boek uit de kast nemen, en er een eigen boek voor in de plaats zetten. Een boek lenen en na lezing weer terugzetten kan ook. Volgens Goudswaard komt het niet vaak voor dat een minibieb volledig wordt leeggeroofd, wordt beschadigd of gevandaliseerd: 'Over het algemeen gaat het juist heel goed. Alles wat je in de openbare ruimte aanbiedt is natuurlijk kwetsbaar. Af en toe gebeurt het dat je het idee hebt dat iemand de oude muffe boeken van zolder heeft gehaald om te ruilen in de Minibieb, maar het gebeurt net zo vaak dat iemand er juist hele mooie boeken inzet. Ik merk dat mensen het ook als iets van de buurt zien en er ook op die manier mee omgaan. In het plantsoentje in jouw straat ga je ook je vuilniszakken niet dumpen. Tuurlijk hoor ik wel eens dat het bij een Minibieb misgaat. Bij een mevrouw waren net nadat ze open was gegaan alle boeken meegenomen. Het mooie was dat veel mensen in de buurt dat zo erg vonden, dat ie ook weer door de buurt gevuld is.'

Sociaal experiment
Een project als dit kost tijd, geld en energie en je hebt er zelf bovendien allerlei positieve verwachtingen bij. Alhoewel Goudswaard aangeeft dat het volledig leegroven niet vaak gebeurt en ze vermoedt dat het gerucht dat in een minibieb alle boeken zijn geruild tegen bijbels onwaar is, is het toch spannend om een kastje vol leuke boeken 'aan straat' te zetten. Het andere uiterste is echter misschien nog wel een groter probleem: wat als niemand in je minibieb komt kijken? Goudswaard geeft als advies niet te hoge verwachtingen te hebben over het verloop van de boeken in jouw Minibieb: 'Als je flexibel bent en het ook een beetje als een experiment ziet, voel je je ook niet treurig als een bepaald boek verdwijnt of als je een keertje één van jouw favorieten verregend op de stoep voor de Minibieb vindt. Zet dus nooit boeken in jouw Minibieb waar je eigenlijk geen afscheid van kunt nemen. En zet je Minibieb ook niet gelijk helemaal vol. Mensen willen in het begin vaak wat boeken komen brengen en als ie dan al vol zit dan kunnen ze er niet meer bij. Je moet ook goed oppassen met het aanbod van buren die nog wel een doosje boeken hebben staan en willen doneren. Voor je het weet heb jij alle boeken van alle zolders uit de buurt in jouw gang staan. Spreek af met buren die veel boeken willen doneren dat ze dat geleidelijk zelf doen. Dus als er plek is kunnen ze een boek achterlaten of ruilen.'

Minibiebs zijn er in vele varianten. De een zet gewoon een rijtje boeken op een plankje buiten, open en bloot voor de elementen. Een ander timmert een boekenkasteel, inclusief sloten vanwege de dingen die door de nacht stuiteren. Ze kunnen op openbare plaatsen staan, al kan dat problemen geven met vergunningen en loopt een openbare kast meer kans op beschadiging en misbruik dan een kast op eigen terrein. Gecombineerd met geocaching, zwerfboeken, tijdschriften, aardappelen, haardhout, eieren of veganistische recepten, alles kan.

Tips van Mirjam Goudswaard (minibieb.nl)

• Over het maken van de minibieb: Met twee linkerhanden is het natuurlijk wel lastig, maar dan kun je het beste op zoek gaan naar een bestaand kastje bijvoorbeeld bij de kringloop of op een rommelmarkt. Een konijnenhok kan ook prima dienst doen als Minibieb. Het belangrijkste is dat je het kastje goed waterdicht maakt. Dus schilder het met een aantal lagen buitenverf zodat ie niet gaat lekken of heel snel zijn verf kwijt is. De randjes kitten is ook handig om te doen. En als je het met de buurt wilt doen, is er misschien een buurman of buurvrouw die wel handig is. Je kunt dan op onze website bijvoorbeeld een bouwtekening downloaden en zelf aan de slag.
• Over het regelen van boeken voor de minibieb: Om aan boeken te komen zou je een oproepje kunnen plaatsen op Facebook of briefjes bij de buren in de brievenbus doen. Leg uit wat je van plan bent en vraag of ze alvast wat boeken willen doneren.
• Over het voorkomen van problemen: Iedere Minibieb kan eigen regels opstellen en bij de Minibieb hangen. Zelf plak ik er stickers op met het logo van Minibieb zodat het minder aantrekkelijk is om de boeken allemaal mee te nemen. Je hebt beheerders die er een stempel inzetten of die een schriftje erbij hangen waarin je schrijft welk boek je geleend hebt.
• Over het combineren van de minibieb met andere doelen: Ja, dat kan heel goed. Af en toe kom ik ook wel een bookcrossingboek tegen in de Minibieb. Er zijn ook mensen die combineren de Minibieb met andere items, zoals tijdschriften, dvd's of zetten er op het platteland een kistje bij met bijvoorbeeld groente of fruit tegen een kleine vergoeding. In Rotterdam heb je een aantal kastjes waar voorleesmiddagen zijn voor kinderen. En je hebt in Rotterdam ook een zwervende Minibieb waar ook een leesclub bij hoort.

Fossebieb
In de eerste week van oktober gaat de minibieb van ondergetekende 'in première' of 'op de palen'. De palen staan al weken te pronken aan de zijkant van onze oprit, de uit de kluiten gewassen minibieb wacht in de schuur op het laatste likje verf. In de woonkamer wacht een Kilby vol boeken op plaatsing in de minibieb. Er is een Twitteraccount aangemaakt, een Facebookpagina en een Hebban Page. Ik ben in gesprek met Vegan Challenge over het delen van recepten via de kliklijsten aan de zijkant van de Fossebieb. Een wethouder gaat de minibieb officieel openen. Er is nog net geen fanfareband geregeld. Ben ik te enthousiast? Vast en zeker!

Volg mijn blogs op de Hebban Page van de Fossebieb over nieuwe inbreng van buren, vrienden en kennissen. Ontdek welke uitgeverij zijn achterkamertje leegtrekt voor een wijkje in Groningen en welke auteur op zolder kijkt welke boeken weg te geven zijn. Zie waar de Fosseboeken met eigen reliëfstempel van de preegtang naartoe reizen en wie in het gastenboek schrijft.

En jij?
Heb jij al eens iets geleend uit een minibieb? Of heb je zelf een minibieb? Vind je het misschien wel de grootste onzin of juist het beste idee van het jaar? Heb je nooit van het bestaan van dit fenomeen geweten en ontdek je nu op de kaart van minibieb.nl dat er een kastje vol boeken drie huizen verderop staat? Enne, heb je een boek over?

Vragen, antwoorden, verhalen en meer vind je op de nieuwe Hebban Page voor minibiebs.