Column /
Gratis stukje van Henk van Straten: Knop
Meedoen aan tv-opnames is surreëel. Ik heb mezelf ooit beloofd dat ik - mocht ik een zekere mate van bekendheid komen te genieten - nooit zou meedoen aan een tv-programma waarbij je op een knop moet drukken. Een ethisch kompas, een beetje trots; ik zou mezelf nog recht in de ogen kunnen kijken.
Afgelopen maandagavond zaten Ivo Victoria en ik achter een knop, onze handen trillend erboven, oren gespitst naar de vragen van Sanne Wallis de Vries. Daar zat ik dan, met mijn principes.
De Nationale Boekenquiz, ter gelegenheid van de Boekenweek. Ivo en ik namen het op tegen Maartje Wortel en Paulien Cornelisse. Gedurende de Boekenweek dagelijks op tv, met verschillende schrijvers.
Wat het surreëel maakt zijn de camera's en het publiek. Logisch, misschien, maar je merkt het pas als je het doet. Want de hele premisse is raar. Je komt daar zogenaamd als jezelf, gewoon, om mee te doen aan een spelletje. Maar daar zitten dan ménsen naar te kijken. En hoe je het ook wendt of keert, die willen vermaakt worden. Dus jij bent de show. Dat druist in tegen gewoon een spelletje spelen, als jezelf. Je kunt niet anders dan toneelspelen. Ook al doe je heel goed jezelf na, het is nog steeds nadoen. Dat werkt vervreemdend, maakt schizofreen. Doorgewinterde tv-gasten zullen hier vast geen last meer van hebben; persoon is met persona versmolten. Dat is in tv-land dan ook de afspraak, dat iedereen doet alsof het heel normaal is om op tv te zijn. Want anders werkt het niet, dan stort alles in. Raoul Heertje heeft dat eens heel mooi onderzocht ('Heerlijk Eerlijk Heertje', te zien op website NPO).
Dan die camera. Een groot zwart oog dat zich op je richt. Het oog van alle mensen thuis. 'Nou, laat maar eens zien,' lijkt dat oog te zeggen. 'Entertain us.' Een zwart monster, zwijgend, met de ingehouden adem van een gezichtsloos publiek.
Ik compenseerde mijn ongemak. Te veel grapjes en geforceerde nonchalance. Naderhand, in de trein, stortte ik in. Zo'n camera zuigt de energie uit je.
In april doe ik mee aan De Tafel van Taal. Ik ben een duo met Hanneke Groenteman. Ze hebben een knop.
(Ondanks mijn nieuwe status als tv-ster schrijf ik nog steeds maandag t/m vrijdag een gratis stukje. Deel ze als je ze leuk vindt. Mijn roman heet Bidden en vallen.)
