Hebban Awards 2015: de beste jeugdboeken

Beste jeugdboek (Nederlandstalig)

Een aap op de wc vertelt het verhaal van de Rotterdamse Diergaarde Blijdorp tijdens de Tweede Wereldoorlog. 

De dierentuin bestaat al sinds 1857, toen nog als een besloten club voor leden. Door de toenemende uitbreiding van de verzameling dieren en plannenmakerij van de gemeente werd besloten om de zoo op een andere locatie voort te zetten en dan open te stellen voor het publiek. Tussen 1939 en 1941 werd er volop gebouwd aan de dierentuin in Blijdorp. De levende have verbleef nog in de oude Rotterdamsche Diergaarde, dat midden in de stad lag, op de plek waar nu het Groothandelsgebouw staat. Later zouden chimpansee Phientje, leeuwenwelp Tammo en zijn hondenvriend Black, zwarte neushoorn Kali en de rest in versierde wagens dwars door de stad naar hun nieuwe onderkomen vervoerd worden. De directeur zou, voorop op een olifant, de stoet leiden. 

Het liep allemaal anders. De oude dierentuin werd in mei 1940 niet gespaard bij het verwoestende bombardement door de Duitsers. Veel dieren stierven, sommige wisten te ontsnappen. Op  de puinhopen tussen de verwoeste huizen sprong een hert rond, langs het water graasden zebra’s en in de singel zwommen zeeleeuwen. En wat was er gebeurd met die twee pantserkrokodillen? De dieren die de bommenregen overleefden, werden overigens voortijdig, in juli 1940, verhuisd naar de nieuwe dierentuin.

Speciaal voor kinderen vertelt journaliste Joukje Akveld dit bijzondere verhaal in Een aap op de wc. Illustraties zijn van de hand van Martijn van der Linden, die zijn opleiding in Rotterdam volgde. Het tekenen van dieren oefende hij in Blijdorp. 

De Volkskrant sprak lovende woorden over Een aap op de wc. De recensent: ‘Het is moeilijk voor te stellen dat er nog iemand rondloopt die van de oorlogsjaren niets af weet. Daar hebben horden jeugdboekenschrijvers wel voor gezorgd. Het ongewone oorlogsboek en al even ongewone dierenboek Een aap op de wc is van al die titels die zijn uitgekomen, is van al die die titels wel de verrassendste en indrukwekkendste.’

Joukje Akveld en Martijn van der Linden (ill.) – Een aap op de wc. Uitgave van Hoogland en Van Klaveren

Beste jeugdboek (vertaald)

De Amerikaan Jeff Kinney (1971) groeide niet op met de wens om later kinderboekenschrijver te worden. Zijn droom was om cartoonist bij een krant te zijn. Maar hij kreeg nergens zijn strips gepubliceerd.

In 1998 kwam hij met het idee een verhaal te schrijven over een scholier genaamd Greg Heffley, die allesbehalve blaakte van zelfvertrouwen. Het duurde nog zo’n negen jaar voor hij er mee naar een uitgever stapte. Daarvoor had hij zijn Diary of a Wimpy Kid al als een feuilleton online gezet op de site van Funbrain.com. Met succes: de online versie van Het leven van een loser heeft al meer dan 80 miljoen bezoekers getrokken. Dagelijks lezen 70.000 kinderen de avonturen van Greg Heffley.

Dat trok natuurlijk de aandacht van uitgevers. In 2006 tekende Kinney een contract voor het maken van meerdere boeken. Het eerste losers-dagboek was direct een schot in de roos. Nog geen jaar later waren al honderdduizend exemplaren verkocht in de VS. Met elke nieuwe uitgave groeien de verkoopaantallen.

Het leven van een loser. Flutvakantie is het negende deel in de rijkelijke geïllustreerde reeks. In de eerste week na verschijnen waren wereldwijd al twee miljoen exemplaren over de toonbank gevlogen.

Greg Heffley heet in de Nederlandse variant Bram Botermans. Flutvakantie gaat, hoe kan het ook anders, over een rampzalig verlopen vakantie. De reis van Bram en zijn familie verandert al snel in een chaos. Bram zit met zijn broertjes verre van comfortabel op de volgestouwde achterbank van de auto. Onderweg overnachten ze in de smerigste hotels. Natuurlijk krijgen ze autopech en ook nog ruzie met een andere familie.  Maar uiteindelijk komen ze gelukkig toch weer thuis. En, mazzel voor de lezers: Bram heeft van zijn avonturen een dagboek bijgehouden.

Kinney is ook in Nederland immens populair. Drie jaar geleden bezocht hij Nederland, waar hij overvolle zalen met fans toesprak en honderden boeken signeerde. Met zijn vrouw en twee zonen woont hij in Plainville, Massachusetts, waar hij een boekwinkel runt, genaamd An Unlikely Story.

Jeff Kinney – Het leven van een loser. Flutvakantie. Uitgave van de Fontein. Vertaling: Hanneke Majoor