Hebban bespreekt: Het is oorlog maar niemand die het ziet
Recensie: De keerzijde van een open internet
Het is 2013 als de technisch niet erg onderlegde journalist Huib Modderkolk vermoedt dat hij bespied wordt. Voor een krantenartikel heeft hij wat vragen zitten stellen over internetveiligheid, internetspionage en het dan erg actuele WikiLeaks. Maar dan valt zijn internetverbinding plots uit, en ook deze van een collega waar hij mee samenwerkt, is plots dood. Door wat de journalisten al ontdekten, geloven ze niet dat het toeval is. Het remt hen niet af maar zet hen er net toe aan nog dieper te graven en nog meer vragen te stellen. Wat is er aan de hand met ons internet?
Het onderzoek van Modderkolk loopt jarenlang door en af en toe publiceert hij hierover in de krant waarvoor hij werkt. Na zes jaar verbanden leggen, sporen onderzoeken en bronnen spreken, vond hij de tijd rijp om alles wat hij eerder publiceerde aan elkaar te knopen en in een boek te gieten. De voordelen van het internet worden naast de nadelen gelegd en de auteur laat met voorbeelden zien waarom we ons dringend moeten herbezinnen over onze afhankelijkheid van het internet.
Het wordt almaar moeilijker om iemand te vinden die níet op het internet zit, want het biedt tal van voordelen. We e-mailen, chatten en skypen dat het een lieve lust is, we lopen rond met een telefoon die onafgebroken onze huidige locatie doorgeeft, we vullen online het ene formulier na het andere in. Allemaal voor ons eigen gebruiksgemak. Maar … op de achtergrond kijken ondertussen ontelbaar veel ogen mee. Die ogen, dat zijn bijvoorbeeld hackers die actief inbreken en onze wachtwoorden stelen. Die ogen, dat zijn ook steeds intelligentere computerprogramma’s die miljoenen gegevens per seconde verwerken en met elkaar in verband brengen. Malafide hackers kraken systemen vaak om er munt uit te slaan. Onze bankrekening plunderen bijvoorbeeld. Maar in sommige landen zijn het de overheden zelf die erachter zitten. Om andere naties te bespioneren, of zoekende naar mogelijkheden om kritische systemen plat te leggen. Sommige landen infiltreren met nietsontziende arrogantie letterlijk overal. De Amerikanen, de Britten, de Russen en de Chinezen doen het, maar Modderkolk laat zien dat de Nederlandse AIVD evengoed boter op het hoofd heeft. Uit zijn onderzoek moet blijken dat deze dienst zich gewillig voor de kar van de VS laat spannen, en daar amper wat voor terugkrijgt. Taart en bloemen in een enkel geval, nog meer blijken van een opgeblazen ego in de meeste andere gevallen.
Modderkolk simplificeert heel veel. Wie technisch goed onderlegd is en weet heeft van deze materie, fronst wel eens de wenkbrauwen omdat de auteur soms wat kort door de bocht gaat. Maar in een nawoord verklaart hij dit zelf. Hij wil oorzaken en gevolgen aantonen, niet de lezer doodslaan met vakjargon. Modderkolk vertrekt dus bij aanvang van de kennis die hij zelf heeft: nagenoeg geen. Het begint kleinschalig met een lokaal incident in Nederland, maar naarmate hij zelf meer kennis verwerft en het grotere geheel gaat zien, worden ook in het boek meer verbanden gelegd en verschuift het technische van de zaak ook meer naar de wereldpolitiek en de mondiale gevolgen. Modderkolk noemt waar het kan namen en waar het niet kan, niet. Het kan niet altijd, zoals al bleek, want de AIVD spande nog voor publicatie een rechtszaak aan om sommige passages uit het boek te laten verwijderen.
De auteur is overtuigend en brengt de juiste elementen op het juiste ogenblik. Net wanneer de lezer genoeg gelezen heeft en zich afvraagt welke gevolgen dat voor hem heeft, stelt Modderkolk precies die vraag en beantwoordt ze. Hij laat ook niet na de lezers te attenderen op het feit dat zij zelf veel persoonlijke informatie delen op internet. Het is lastig schieten op hackers en onbetrouwbare overheden als de schutter ondertussen diezelfde data aan Facebook cadeau doet, is een duidelijke boodschap. Op onderhoudende wijze opent Modderkolk de ogen van wie echt nog gelooft enige privacy te genieten op internet.
4 sterren, door Marvin
Het is oorlog maar niemand die het ziet
Huib Modderkolk
uitgeverij Podium
september 2019
