Hebban Debuutprijs 2020 | Het juryrapport
De Hebban Debuutprijs
De Hebban Debuutprijs is een aanmoedigingsprijs voor debutanten georganiseerd door lezerscommunity Hebban.nl en werd in 2016 voor het eerst uitgereikt (toen nog als ‘Hebban Award voor het Beste Debuut’). De Hebban Debuutprijs richt zich op Nederlandstalige literaire fictie, literaire non-fictie, spanning, feelgood en young adult en is de enige juryprijs van Nederland en Vlaanderen met een grote invloed van lezers. Een lezersjury bestaande uit meer dan 100 lezers bepaalt de shortlist. Een professionele jury bestaande uit boekverkopers en Hebban-redacteuren kiest het beste debuut. Eerdere winnaars waren Lize Spit met Het smelt (2016), Roxane van Iperen met Schuim der aarde (2017), Antoinette Beumer met Mijn vader is een vliegtuig (2018) en Thomas Rueb met Laura H. (2019).
De jury
De eindjury bestaat traditiegetrouw uit boekverkopers en Hebban-redacteuren. Naast juryvoorzitter Gerben de Bruijn (Boekhandel Post Scriptum) bestond de jury uit boekverkopers Monique Eskens (Boekhandel De Drvkkery), Pauline Goedemans (Grimbergen Boeken), Daphne de Haan (Boekhandel Waanders in de Broeren), Remco Houtepen (Boekhandel Libris Venstra) en Arno Koek (Boekhandel Blokker), en Hebban-redacteuren Aimee van Tienoven, Anouk van der Zee, Lindy de Jong en Debbie van der Zande.
Longlist Hebban Debuutprijs 2020
Nederlandse en Vlaamse uitgeverijen nomineerden bijna 100 debuten voor de Hebban Debuutprijs 2020. Op basis van de Hebbanstatistieken, de nominaties door lezers, de recensies, de algemene ontvangst van de boeken en input van de leden van het Hebban Boekverkoperspanel werd de longlist van 15 boeken bepaald, die op 15 april 2020 bekend werd gemaakt.
Shortlist Hebban Debuutprijs 2020
De shortlist van de Hebban Debuutprijs 2020 werd bekendgemaakt op 18 juni 2020. De genomineerden waren Bianca Boer met Draaidagen, Lucia van den Brink met Niemand zoals hij, Splinter Chabot met Confettiregen, Judith Fanto met Viktor en Dido Michielsen met Lichter dan ik.
Winnaar: Judith Fanto met Viktor
Fanto’s schrijfstijl, de kwaliteit die je in de eerste zin al herkent, haar opbouw van een scène, de vorm van deze roman smaken absoluut naar meer. Een prachtige eerste roman.
Viktor is een prachtige roman over twee generaties binnen dezelfde Joodse familie, waarin hoofdpersoon Geertje op zoek gaat naar de waarheid rond Viktor Rosenbaum, de raadselachtige broer van haar grootvader. Twee verhaallijnen wisselen elkaar af en de lezer krijgt inzicht in het leven van de Rosenbaums in het Wenen van vlak voor de Tweede Wereldoorlog en dat van Geertje aan het einde van de twintigste eeuw.
Viktor heeft alles wat een fijne roman nodig heeft: een welgestelde familie, een zwart schaap, oorlog en tal van onverwachte wendingen. Maar ook op stilistisch vlak is alles in orde: een strakke structuur, de zoektocht naar de eigen identiteit als hoofdthema en een prachtige vertelstijl.
Fanto beheerst de Nederlandse taal tot in de puntjes, weet hoe ze dialogen moet neerzetten, hanteert een soepele vertelstijl die het schrijven ervan moeiteloos laat lijken en schreef een roman over de Tweede Wereldoorlog zonder op alle al bestaande romans te lijken. Ze trekt het joods zijn van toen naar het joods zijn van nu en toont hoe de ervaringen van decennia eerder nog steeds effect hebben op een familie.
'Fanto beheerst de Nederlandse taal tot in de puntjes, weet hoe ze dialogen moet neerzetten, hanteert een soepele vertelstijl die het schrijven ervan moeiteloos laat lijken.'
Dat doet ze met goed doordachte constructies, zoals het spiegelen van de beide verhaallijnen. Als in Wenen nog niets aan de hand is, groeit Geertje/Judith op gebukt onder het schuldgevoel van een andere generatie. Wanneer het in Wenen juist kritiek wordt en Joods zijn iets verschrikkelijks betekent, is het Judith die zichzelf vindt in het jodendom en, door dat te omarmen, sterk wordt.
Fanto heeft een prettig leesbare stijl, maar schuwt een wat gecompliceerde zinsbouw en woordkeus niet en heeft een oog voor rake observaties en een onderkoelde humor die soms ook de harde werkelijkheid dragelijker maakt en het verhaal verlicht. Maar ook de personages dragen daaraan bij: ze zijn intelligent, eigen, grappig. De hoofdpersonages dragen het verhaal, met alle randpersonages als mooie aanvulling. De gelaagdheid van het verhaal en het tot leven komen van de verschillende personages (in slechts enkele pennenstreken) zijn verfrissend en aangenaam. Fanto zet met Viktor een zeer compleet, rond en indrukwekkend personage neer (gebaseerd op een man die daadwerkelijk heeft geleefd). Mooi zijn ook de parallellen tussen Viktor en Geertje, allebei buitenbeentjes en eenlingen binnen hun familie.
Bijzonder interessant zijn de vraagstukken die Fanto aanstipt zonder een poging te doen het onmogelijke te beantwoorden, zoals de hiërarchie in het lijden onder de Shoah. Ze hamert er ook niet op, waardoor de lezer het boek even neerlegt en hier als vanzelf dieper over zal nadenken. Een boek dat tot interessante discussies kan leiden en tegelijkertijd ook een zeer prettige leeservaring biedt.
Los van het verhaal zijn het Fanto’s schrijfstijl, de kwaliteit die je in de eerste zin al herkent, haar opbouw van een scène, de vorm van deze roman die absoluut naar meer smaken. Een prachtige eerste roman, vindt de jury.
Judith Fanto wint met Viktor zeer verdiend de Hebban Debuutprijs 2020.
