Hebban interviewt Boek van de Maand-auteur Jandy Nelson
Hebban Boek van de Maand ~ Oktober
Als de wereld wankelt
Jandy Nelson, vertaald door Aimée Warmerdam en Merel Leene
De familie Fall woont in het hete wijnland van Noord-Californië, in een vallei waar de zon uit de lucht valt en de duivelse wind zo hard waait dat het verstand regelrecht uit je hoofd wordt geblazen.
Jaren geleden verdween de vader van de Fall-kinderen op mysterieuze wijze, waardoor het gezin in vier stukken brak. Nu bakt de twaalfjarige Dizzy Fall taarten, ziet ze geesten en wenst ze dat ze een heldin uit een roman was. Miles Fall, zeventien, whizzkid, atleet en hondenfluisteraar, is een onweerstaanbare schoonheid, maar ook verdwaald, en wanhopig op zoek naar het soort man van wie hij droomt. En Wynton Fall, negentien, verhoogt de temperatuur van elke kamer door er alleen maar binnen te komen. Hij is een virtuoze violist die op een sneltrein naar roem zit … of naar zelfvernietiging.
Op een dag verschijnt er een raadselachtig meisje met regenbooghaar dat de wereld van de Falls op zijn kop zet. Ze zou een engel kunnen zijn. Of een heilige. Of een gewoon meisje. Hoe dan ook: op de een of andere manier is ze van vitaal belang voor elk van hen. Maar voordat iemand erachter kan komen wie ze is, slaat een catastrofe toe, waardoor het kapotte gezin nog verder breekt en nog wanhopiger is om weer heel te zijn.
Met roadtrips, rivaliteit, familievloeken, liefdesverhalen binnen liefdesverhalen binnen liefdesverhalen, en verdriet en vreugde die van generatie op generatie werd doorgegeven, is dit het sprankelende verhaal over het gecompliceerde verleden en heden van een familie. Alleen door hun eigen verhalen te vertellen, kunnen ze hopen dat ze hun toekomst kunnen herschrijven.
Tien jaar geleden verschenen De hemel begint bij je voeten en Ik geef je de zon in Nederlandse vertaling. Veel van onze lezers hebben een van die twee boeken (of beide!) op hun lijst staan als levenslange favoriet. Wat is er in de afgelopen tien jaar gebeurd? Heb je al die tijd nodig gehad om het verhaal van Als de wereld wankelt te kunnen vertellen?
Wauw! Heel erg bedankt! Ik ben zo blij dat jullie Als de wereld wankelt hebben gekozen als jullie Hebban Boek van de Maand oktober én dat De hemel begint bij je voeten en Ik geef je de zon zulke grote favorieten zijn in Nederland – dat betekent echt heel veel voor me. En ja, er is inderdaad tien jaar verstreken. Ik voel me als Rip Van Winkle die wakker wordt uit een honderd jaar durende slaap. Terwijl ik het script voor The Sky Is Everywhere (te zien op Apple TV+) aan het schrijven was, besteedde ik ook tijd aan het schrijven van Als de wereld wankelt. Deze roman is eigenlijk alles wat ik ooit heb willen schrijven in één boek. Het is een multigenerationele saga over een familie in Noord-Californië, het verhaal van een moeder en dochter die in een camper aan het einde van de wereld wonen en het is ook een sprookje, een mysterie, een voedselmemoir (afrodiserende soufflés!), een plakboek, een spookverhaal, een liefdesbrief aan Californië en een ode aan het vertellen van verhalen zelf. Deze roman zit bomvol familievloeken, rivaliteiten, roadtrips en liefdesverhaal na liefdesverhaal na liefdesverhaal – van alle soorten: familiair, platonisch, queer, romantisch, hetero. Zoals ik al zei, alles wat ik ooit wilde schrijven in één boek en daarom kostte het zoveel tijd! Mijn hele hart zit hierin.
Als de wereld wankelt is een erg sensorisch verhaal, een verhaal van zowel het hart als het hoofd. Het gaat veel over gevoelens en gedachten. Wat waren jouw gevoelens en gedachten toen dit boek uit kwam?
Ha! Inderdaad, het is sensorisch en emotioneel nogal overweldigend. Veel eten, muziek, liefde, álles. Ik ging echt voor Leven met een hoofdletter! Momenteel voelt het alsof ik net zo hecht ben met deze personages als met mijn eigen familie. Toen het boek uitkwam, voelde ik me een beetje als een ouder die haar kinderen moet loslaten in de wereld. Ik hoop dat deze personages – deze mensen die zo veel voor mij betekenen, met wie ik voor een heel decennium heb geleefd – heel veel plezier hebben in de echte wereld en dat de echte wereld, op diens beurt, hen omarmt. Dus, ik voelde veel opwinding, maar ook een beetje angst.
Er zit veel liefde en warmte in dit verhaal, maar ook veel pijn, verraad en zelfs verlating. Lezers zullen waarschijnlijk een heleboel meningen hebben over de keuzes die deze personages maken en hebben gemaakt. Welke boodschap hoop je lezers het meest mee te geven?
De personages maken inderdaad twijfelachtige keuzes, pijnlijke keuzes zelfs, en ook een paar heldhaftige, zoals iedereen in het leven doet. Uiteindelijk wil ik dat iemand wegloopt van het verhaal – of beter gezegd, wegvliegt – met een vol hart en een hongerige maag, en misschien denkt waar ik aan dacht toen ik aan het schrijven was: dat een veilige haven in andere mensen gevonden kan worden, dat vreugde soms verstopt zit in verdriet, dat schoonheid overal is en dat soufflés zonder twijfel het meest hemelse eten op aarde is.
LEES MEER / Leesclubvragen: Als de wereld wankelt van Jandy Nelson
Er zit een fijne balans tussen goed en kwaad in de roman. Sommige personages zijn puur kwaadaardig, sommige zijn voornamelijk goed, maar de meeste zijn een beetje van beide, net zoals waarschijnlijk ieder van ons is. Heeft dit spelletje tussen goed en kwaad, zelfs binnen de familiestamboom, een bepaalde betekenis voor jou?
Ik heb besloten het voorouderlijk verhaal te vertellen als een sprookje, omdat ik denk dat families een soort mythologische herinnering aan het verleden hebben. Voorouderlijke verhalen worden steeds opnieuw verteld en na generaties veranderen ze een beetje in volksverhalen of sprookjes die gewoonlijk nogal zwart-wit zijn wanneer het aankomt op helden en schurken. In het verhaal van Alonso Falls is het goed versus kwaad-paradigma (dat doet denken aan Kaïn en Abel uit de Bijbel) in volle gang. In de hedendaagse verhalen hoop ik echter dat de binaire tegenstelling verandert in iets dat meer emotioneel en psychologisch genuanceerd is – we zijn allemaal gemaakt van licht en duisternis, maar ook alle kleuren die daartussenin zitten. In deze roman was ik heel geïnteresseerd in hoe trauma van de ene generatie naar de volgende overgaat, maar net zo erg in hoe vreugde dat doet.
Deze roman bevat veel personages en perspectieven. Waar begon dit verhaal voor jou? Welk personage kwam als eerst tot leven?
Het verhaal begint met de broers en zussen Fall: Wynton, Miles en Dizzy, en een oud, verlaten huis uit de late negentiende eeuw. Dit is waar het is begonnen:
Jarenlang reisde ik van San Francisco naar het noorden van Californië door het wijngebied, waar ik langs een groot wit huis kwam dat verstopt lag bij een beekje tussen de sequoia's. Het leek voortdurend licht en betoverd, en elke keer als ik er langsreed, moest ik gewoon even stoppen, rondlopen, door de ramen gluren, en al snel vond ik er een familie. De Falls. Ik zag hoe de voordeur opsloeg en daar de negentienjarige Wynton Fall stond, viool in de hand. Of ik zag een glimp van de zeventienjarige Miles Fall in een bovenraam, waar hij geheimen herbergt. Of ik spotte door het keukenraam de twaalfjarige Dizzy Fall – een wilde commotie van een meisje dat geesten ziet – die een soufflé uit de oven haalt. Het ging maar door, terwijl ik rond het verlaten stuk grond liep, die cast van personages die alsmaar groter werd terwijl de tijd terugdraaide en vorige generaties Falls zich ook aan mij lieten zien.
Op een dag verscheen er een meisje met regenbooghaar en ze begon te kloppen op de voordeur van dit huis, van dit beginnende verhaal. Ik wist wie ze was en dat alles voor de familie Fall zou gaan veranderen. Dat was het moment dat ik een roman had en begon met schrijven. Ik liet het grote, witte huis in het dromerige, half-magische Paradise Springs vallen, een fictief wijnstadje in het noorden van Californië, waar de zon uit de lucht stroomt en de duivelswinden je verstand wegblazen. En hier zijn we dan, zo'n tien jaar later!
Maar het vreemdste aan dit verhaal is dat ik recentelijk richting het noorden reed en het huis weg was! Verdwenen. Ik ben zo blij dat ik foto's heb genomen, want anders zou ik denken dat ik het me allemaal ingebeeld heb. Ik denk dat het de echte wereld heeft verlaten en nu in mijn fictieve leeft.
'Alle personages in de roman worden verteerd door hun eigen verdriet en zijn op zoek naar een gevoel van verbondenheid met de wereld.'
Je speelt veel met zintuiglijke elementen. Geluid, kleuren, geuren, smaken. Zie je kleuren als je ruikt, hoort of proeft?
Ik heb geen synesthesie zoals een aantal personages in het verhaal. Ik zou willen dat ik dat had! Ik denk dat het de wereld nog fascinerender zou maken. Het was echt een genot om dat te kunnen beleven via het schrijven van deze personages.
De moeder van Cassidy lijkt soms haast perfect, maar blijkt dat toch niet te zijn. Is dat de blik van een kind, de manier waarop elk kind naar een ouder kijkt?
We ervaren Marigold alleen door de ogen van Cassidy, maar zelfs als ze erg jong is, vind ik Cassidy een redelijk betrouwbare verteller. Marigold is briljant, warm, charismatisch en zit vol leven, en dit is erg verleidelijk voor de jonge Cassidy. Er is veel liefde tussen hen, maar naarmate Cassidy ouder wordt, begrijpt ze beter dat haar moeder emotioneel en psychologisch grillig en onstabiel is, en dat haar opvoeding eerder een kermisattractie was dan een jeugd. Mijn hart breekt voor haar, omdat ze heel veel van haar moeder houdt, maar ook in het reine moet komen met de gevolgen van haar moeders grove instabiliteit en uiteindelijke onverantwoordelijkheid.
De setting van het stadje is zo mooi. Wat was je inspiratie voor die plek?
Dank je! De inspiratie voor Paradise Springs is Dry Creek Valley, een wijnstadje in Noord-Californië. Het is een prachtig, weelderig landschap en in het boek probeer ik het nog magischer te maken. Ik wilde dat de setting tijdloos zou aanvoelen en een stap of twee verwijderd zou zijn van de echte wereld. Ik wilde ook dat de setting van Paradise Springs aanvoelde als een personage in de roman, eentje die fungeert als een objectieve correlatie voor de andere personages, dat hun emoties en passies en wanhoop weerspiegelt, maar dan op een exponentiële manier. Noord-Californië (in al mijn boeken) is het echte landschap, maar dan wel met een shotje adrenaline of zelfs een lichte dosis hallucinogenen.
Je zou kunnen zeggen dat je gedachten uitspreken en je gevoelens laten zien een groot thema is in het boek. Vind jij het belangrijk om emoties te laten zien aan geliefden (of nog-niet-geliefden)?
Ja, absoluut. Alle personages in de roman worden verteerd door hun eigen verdriet en zijn op zoek naar een gevoel van verbondenheid met de wereld. Ze worstelen met zichzelf zijn, wie ze in de eerste plaats zijn, en vervolgens ook met het delen van hun authentieke zelf met anderen. Ik denk dat het zeker een thema is in het boek, jezelf laten zien aan anderen, je eigen verhaal vertellen, en daardoor een weg naar jezelf vinden.
Het einde is nogal open. Wat zal er met iedereen gebeuren?
Die vraag kan ik helaas niet helemaal beantwoorden zonder spoilers te geven en dus quote ik maar Cassidy's favoriete zin die ten onrechte aan Walt Whitman is toegeschreven: 'We waren samen, de rest vergeet ik.' Aan het einde van het verhaal zijn ze allemaal samen (met één uitzondering) en daar gaat het om. De roman had ooit een epiloog die alles onthulde wat er in de komende tien jaar zou gaan gebeuren, maar die heb ik geschrapt omdat het te 'af' voelde. De roman eindigen op de manier waarop ik dat heb gedaan voelde symfonischer, eindigen op die hoge noot, dat crescendo, dat moment waarop alles samenkomt en alles mogelijk, hoopvol en eindelijk goed voelt.
Wat zijn momenteel je favoriete boeken van andere auteurs?
Ik vond Martelaar! van Kaveh Akbar, Je bent prachtig van Ann Napolitano, de Young Adult-roman Steeds verder weg van Helena Fox en frank: sonnets van Diane Seuss heel mooi. Ik las het manuscript van Nina LaCours nieuwe roman en het is geweldig. Ik was ontdaan maar ook geboeid door de verhalenbundel Rejection van Tony Tulathimutte. En ik kan niet wachten om Sally Rooneys nieuwe roman Intermezzo en Gayle Formans Not Nothing in handen te hebben.
Hebban Boek van de Maand Challenge en leesclub
Het Hebban Boek van de Maand staat de hele maand in de schijnwerpers. Zo kun je meedoen aan de Boek van de Maand Challenge, waarbij je tot eind 2024 alle zestien gekozen boeken met ons meeleest in je eigen tempo. Ook organiseren we een leesclub met de roman: sluit aan met je eigen exemplaar uit de bibliotheek of lokale boekhandel! Meld je in het Leescafé en discussieer met je medelezers over dit prachtige Boek van de Maand.
Auteursafbeelding: © via uitgeverij Blossom Books
