Hebban interviewt Boek van de Maand-auteur Naomi Rebekka Boekwijt
Hebban Boek van de Maand ~ Juli
Stemmen
Naomi Rebekka Boekwijt
Sis is een jonge vrouw die zich afgesloten voelt van de wereld en mensen hoort en ziet die er niet zijn. Wanneer ze Hanne ontmoet, de eerste zorgverlener in lange tijd met wie ze een vertrouwensband opbouwt, begint Sis’ beklemmende situatie te veranderen. Als ze in een woongroep gaat wonen treft ze eindelijk mensen bij wie ze zich thuis kan voelen. Tegelijkertijd heeft ook Hanne haar redenen waarom Sis voor haar die éne patiënt is.
Naomi Rebekka Boekwijt laat in deze intense en persoonlijke roman zien hoe belangrijk een hulpverlener kan zijn. Een warm pleidooi voor medemenselijkheid en het elkaar de hand reiken. Maar hoe ver mag je gaan om iemand te laten ontdooien die zich bevroren houdt?
Je debuteerde tien jaar geleden met de verhalenbundel Pels. Stemmen is je vijfde boek, je vierde roman. Welke rol heeft dit boek in je oeuvre? Hoe verhoudt deze roman zich tot je andere boeken?
Dit boek is niet te vergelijken met mijn vorige werk. Mijn vorige werk heeft als het ware zichzelf geschreven, ik was alleen maar een soort middel. Dit boek was heel diep graven. Ik heb me moeten verhouden tot elk klein zinnetje en wat het doet. Hoe ik grote gevoelens op kan schrijven zonder grote woorden. Eigenlijk heb ik mijn stijl sinds het eerste boek behouden, maar ik moest hem opnieuw uitvinden. Dit is mijn eerste boek met warmte, al mijn vorige boeken waren 'koud'. Ik denk dat daarin ook wel al die hunkering zat, maar de hunkering werd nooit ingelost.
Op de cover prijkt de genreaanduiding 'psychiatrische roman'. Het is een niet heel gebruikelijk subgenre. Hoe is er tot deze keuze gekomen?
Mijn redacteur en uitgever vonden dit passend. Ik moest er zelf even over nadenken, maar vond het uiteindelijk goed, omdat ik denk dat het op deze manier bij de mensen terechtkomt die ik het liefst wil bereiken: mensen die werkzaam zijn in de zorg en de mensen die zorg ontvangen, evenals hun familie en vrienden die proberen te begrijpen en te helpen. Ik denk dat psychiatrische romans een bepaalde maatschappelijke functie hebben en met de aanduiding daarvan op het boek is het maar meteen duidelijk waar het om gaat.
Het verhaal over Sis en Hanne komt heel kwetsbaar over. Het boek voelt kwetsbaar en zowel Sis' leven als Hannes verdriet is ook heel kwetsbaar. Was het een kwetsbaar boek om te schrijven?
Dit is het kwetsbaarste dat ik ooit heb geschreven. Maar ook het mooiste.
Het begint best deprimerend, met een poging tot zelfmoord van Sis. Maar uiteindelijk is leidend in de roman het gevoel van hoop, van hoe ver je ook moet komen. Heb je een (dergelijke) boodschap met Stemmen?
Stemmen is misschien een zwaar boek, maar het is ook zwaar van liefde, warmte. Iedereen kan helen, hoe kapot je ook bent. Maar daar heb je wel de juiste mensen voor nodig. Ik zou zo graag zien dat meer hulpverleners durven een stukje authenticiteit te laten zien, een stukje van zichzelf, wat meer menselijkheid in plaats van alleen maar 'professionaliteit'. Zoals ik een psychiater heb horen zeggen: 'Ik leerde in mijn opleiding dat ik een koele spiegel moest zijn.' Daar moeten we echt van weg. Geef iemand die zit te huilen gewoon een knuffel. Het is zo hard nodig. Contact geeft verbinding en verbinding geeft hoop.
'Als je goed luistert en kijkt naar de ander, kun je heel veel te weten komen. Genoeg om je in hen te kunnen verplaatsen.'
De woongroep waar Sis uiteindelijk in belandt, bestaat uit volwassenen met elk hun eigen problematiek. De huisgenoten en de begeleiders vormen na verloop van tijd een soort vervangende familie voor Sis. Heb je research gedaan in dit soort woongroepen? Zo ja, hoe was dat?
Ik heb geen research gedaan in dit soort woongroepen. Ik heb in mijn tienerjaren een jaar op een dagbehandeling gezeten (een klinisch aanbod, waarbij je wel thuis slaapt). Ook heb ik in 2021 een week op een interne afdeling gezeten, waar veel groepsactiviteit was. Op deze twee ervaringen heb ik de woongroep gebaseerd.
Hulpverlener Hanne komt professioneel, ervaren en kalm over, alhoewel ze met Sis toch wel wat grenzen overgaat. Ze heeft zelf een pijnpunt in haar verleden waar ze nog erg veel verdriet om heeft en dat wellicht ook meespeelt in haar omgang met Sis. Heb je zelf een achtergrond in de hulpverlening om zo te hebben kunnen schrijven hoe een hulpverlener denkt en werkt?
Ik heb geen achtergrond in de hulpverlening als zorgverlener, maar wel als patiënt. Ik heb heel veel verschillende zorgverleners gezien en gesproken. Als je goed luistert en kijkt naar de ander, kun je heel veel te weten komen. Genoeg om je in hen te kunnen verplaatsen, als je over psychologisch inzicht beschikt.
De volwassenen in deze woongroep zijn in feite aan het strijden om gewoon een leven te kunnen leiden, hoe basaal ook. Ze zijn aan het overleven en hebben nog helemaal niet de energie, kunde, middelen om een voller leven te leiden. Wat vind jij van de levens die de woongroepbewoners nu leiden en misschien in de toekomst kunnen gaan leiden? Hebben we er als samenleving te weinig begrip voor dat dit voor sommigen het hoogst haalbare is en dat dat ook oké is?
Ik denk dat heel veel mensen wel eens denken: ik wou dat mezelf zijn gewoon genoeg was. Dat is toch waar het om gaat? Dat je als mens gezien wordt, echt gezien. Dat je je warmte kwijt kunt in de verbinding met anderen. Anders is het maar een eenzaam bestaan en een eenzaam bestaan is weinig waard. Als je met psychische ziekte kampt (overigens geldt hetzelfde voor lichamelijke ziekte), is dat een dagelijks gevecht. Maar steeds meer mensen krijgen er op een of ander punt in hun leven mee te maken. Sommigen meer dan anderen, ja. Zij hebben een klein leven. Niet groots, met allerlei belevenissen en life events. Het kleine leven is niet minder waard dan het ander.
'[Sis] kan, als Hanne haar langzaam heelt, de liefde van mensen ook heel diep voelen. Dat is toch een enorme rijkdom?'
Sis zit in de situatie waarin ze zit door een kille jeugd bij afstandelijke en afwezige ouders en een stukje genen, wordt gezegd. Haar broer heeft het wel 'gered', dus zij trekt aan het korte eind, buiten haar eigen schuld. Wat vind jij van deze oneerlijkheid des levens? Is het gewoon pech?
Pech is niet het juiste woord. Het is een ander leven, ja. Een zwaarder leven. Ik weet niet of 'gezonde' mensen per se een 'beter' leven hebben. Sis voelt heel diep en intens zelfs de kleinste dingetjes. Dat is niet alleen maar een vloek. Het is ook iets moois. Want zij kan, als Hanne haar langzaam heelt, de liefde van mensen ook heel diep voelen. Dat is toch een enorme rijkdom?
Je bent huisschilder in Denemarken. Hoe verdeel jij je dag over schrijven en schilderen? Kun je tijdens het schilderen nadenken over je verhalen of ben je dan op-en-top huisschilder?
Als gevolg van mijn diagnoses en het ziektebeeld daarbij, werd ik in 2022 gedeeltelijk arbeidsongeschikt verklaard. Daarom werk ik nog vijftien uur per week als huisschilder. Genoeg tijd over dus om te schrijven. Als ik aan het schilderen ben, werk ik samen met collega's, waardoor ik niet zomaar in m'n hoofd kan gaan zitten. Ik heb thuis 'schrijfblokjes' van een aantal uur ingepland, een paar keer per week. Zo heb ik ook vrij als ik vrij heb en hoef ik niet steeds met een slecht geweten te denken: 'Ik zou nu moeten schrijven.'
Stemmen is net uit, maar we zijn verrukt over de schrijfstijl en jouw stem, dus we willen graag weten wat we kunnen verwachten in de toekomst. Is de volgende roman in de maak, komt er weer een verhalenbundel?
In mijn leven kan ik vaak niet verder kijken dan een week, soms zelfs niet verder dan een dag. Daarom heb ik geen idee wat de toekomst brengt. Ik wil nu, na het harde werken aan Stemmen, wel graag een lange tijd 'vrij' hebben. Verder kan ik nog zeggen dat ik hoop iets in het Deens uit te kunnen geven, misschien de gedichten die ik in het Deens heb geschreven de afgelopen jaren.
Hebban Boek van de Maand Challenge en leesclub
Het Hebban Boek van de Maand staat de hele maand in de schijnwerpers. Zo kun je meedoen aan de Boek van de Maand Challenge, waarbij je tot eind 2024 alle zestien gekozen boeken met ons meeleest in je eigen tempo. Ook organiseren we een leesclub met de roman: sluit aan met je eigen exemplaar uit de bibliotheek of lokale boekhandel! Meld je in het Leescafé en discussieer met je medelezers over dit prachtige Boek van de Maand.
Auteursafbeelding: © Rune Stensdal via uitgeverij Atlas Contact
