Hebban interviewt Boek van de Maand-auteur Paul Murray
Hebban Boek van de Maand #16
De bijeensteek
Paul Murray, vertaald door Dirk-Jan Arensman
De familie Barnes zit in de problemen. Het lucratieve autobedrijf van Dickie Barnes draait niet meer, maar Dickie kijkt weg en begint met de bouw van een bunker in het bos. Zijn vrouw Imelda vindt de avances van Big Mike, een rijke veeboer, steeds aantrekkelijker. De achttienjarige Cass, die altijd de beste van haar klas is geweest, reageert op deze neergang door te besluiten elke dag dronken te worden tot ze afstudeert, terwijl de twaalfjarige PJ een plan maakt om van huis weg te lopen.
Wanneer het leven en de wereld uit elkaar vallen, rijzen de grote vragen: wanneer en waarom is de neergang begonnen? Was het de dag waarop Dickie op tienjarige leeftijd bevend voor zijn vader stond en leerde hoe hij een echte man moest worden? Of was het het auto-ongeluk twaalf maanden voor Cass' geboorte? De verwoestende bijensteek die Imelda’s trouwdag verpestte?
De bijensteek is een vuistdikke roman van meer dan 800 pagina's. Het boek stond op de shortlist van The Booker Prize 2023 en je zei in een interview met hen: 'Als een boek pakkend is, dan maakt het niet uit hoeveel pagina's het telt.' Hoe heb je het voor elkaar gekregen om je lezers 800 pagina's lang aan het verhaal gekluisterd te houden?
Iedereen die schrijft in de eenentwintigste eeuw zou rekening moeten houden met al het andere dat de aandacht van de lezer opeist, en moet dus proberen het verhaal interessant te houden. Hoewel dit boek veel wendingen, spanning en onthullingen kent, denk ik dat het belangrijkste element voor een meeslepende roman ligt in het creëren van personages die voor de lezer echt aanvoelen, in wie ze zich daadwerkelijk kunnen inleven. Als je een oprechte connectie kunt maken met een romanpersonage, maakt het niet uit hoeveel pagina's het telt. En dan hoeft het verhaal niet per se een achtbaanrit te zijn. Kleine dingen zullen belangrijk aanvoelen omdat je geeft om de personen die ze overkomen, en voelt wat zij voelen.
Wat is het meest karakteristieke element van de Ierse roman? Waarom zijn lezers er zo dol op?
Als ik dat wist! Misschien hebben Ierse romans een sterk plaatsgevoel, omdat Ierland zo'n klein land is. Ze spelen zich vaak (maar niet altijd) af in een specifieke omgeving met veel details over de locatie, de geschiedenis en de manier waarop de mensen daar praten. Een van de paradoxen van fictie is dat hoe specifieker verhalen zijn over een bepaalde tijd of plaats, hoe universeler ze worden. Dus een boek dat bijvoorbeeld gaat over een twee mannen die in het Dublin van 1904 rondlopen – wat waarschijnlijk ondoordringbaar obscuur klinkt en dat voor een deel ook is – kan herkenbaar zijn voor een lezer uit Utrecht of Mumbai of waar dan ook, en hun eigen zorgen, passies en spijt reflecteren. Dat is nogal een wonder.
Het boek draait om vier gezinsleden in verschillende stadia van hun (nogal ellendige) levens. Dickie, Imelda, Cass en PJ krijgen maar geen adem. Wat doen ze verkeerd?
Het boek gaat voornamelijk om wat ze doen en waarom, maar ik denk dat het korte antwoord op deze vraag is dat ze niet meer met elkaar praten. Ze houden van elkaar, maar ze geloven niet dat liefde sterk genoeg is om hen te helpen. Ze vertrouwen elkaar niet genoeg om elkaar te begrijpen. Dus voelen ze zich erg eenzaam en om aan die eenzaamheid te ontsnappen, maken ze een aantal heel slechte beslissingen. Maar het antwoord is er altijd, als ze het maar konden zien.
Hebben we allemaal een beetje van Dickie, Imelda, Cass en PJ in ons?
Absoluut. Zelfs de personages die ik voor slechteriken aanzie – zoals Dickies vader – kan ik tot op zekere hoogte wel begrijpen, hoewel sommige gewoon puur kwaadaardig zijn. We zijn allemaal mensen en hebben daarom het vermogen om ons in anderen te verplaatsen, ook al zijn ze op het eerste gezicht heel verschillend van ons. Dat is wat er gebeurt als je een boek schrijft en ook als je een boek leest. Het is een feit dat we die connecties kunnen maken en bruggen kunnen bouwen, als we maar de tijd krijgen om ons open te stellen.
'De verhalen die we vertellen zijn vaak bedoeld om de aandacht af te leiden van andere verhalen die we geheim willen houden.'
De vorm van de roman is nogal ongebruikelijk. Zo mist er interpunctie in het gedeelte dat vanuit Imelda's perspectief wordt verteld. Waarom heb je daarvoor gekozen?
Ik heb het boek geschreven in de volgorde zoals het is uitgegeven. Elk personage heeft een eigen hoofdstuk en aan het einde van elk hoofdstuk hoopte ik vurig dat ik de stem van het volgende personage kon vinden. Toen ik begon met het schrijven van Imelda's stuk, schreef ik dat eerst wel met interpunctie, maar na een aantal pagina's viel het weg. Dat was geen bewuste beslissing – het was eerder dat ik haar stem in mijn hoofd probeerde te horen. De interpunctie zat in de weg, ik dacht niet dat het de manier was waarop zij zou denken. Tegelijkertijd zit er een ritme in haar gedachten waar ik heel hard aan heb gewerkt. Imelda heeft haar eigen manier van doen en daar wilde ik graag aan vasthouden.
De titel lijkt in eerste instantie best voor de hand liggend, maar krijgt later in het boek een compleet andere betekenis. Wat kwam er eerst, de titel of het verhaal?
Het is altijd moeilijk om een titel te bedenken die het gehele boek omvat, voornamelijk als het een lang verhaal is dat ook nog eens veel elementen bevat. Het boek was al een maand af en ik had nog steeds geen idee. Mijn redacteur kwam met hele lijsten vol mogelijke titels, maar die waren het allemaal net niet. Toen ik eenmaal 'De bijensteek' had bedacht leek het zo voor de hand liggend – het blijft in het hoofd hangen en legt een van de belangrijkste thema's van het boek heel mooi vast. De verhalen die we vertellen zijn vaak bedoeld om de aandacht af te leiden van andere verhalen die we geheim willen houden. Daarbij was de titel een cadeautje voor de coverontwerpers, die veel plezier hadden met het ontwerpen van dramatische gele en zwarte omslagen.
Welke boodschap hoop je je lezers met dit boek mee te geven?
Ik had geen boodschap in gedachten toen ik begon met schrijven. Ik wilde gewoon zo authentiek mogelijk het verhaal van deze familie vertellen. Maar aan het einde van het boek staat een speech, over iets wat ik hierboven al aankaartte – ons vermogen tot empathie en het overstijgen van verschillen, hoe we kunnen samenwerken als we het masker of de vermomming of het meesterlijke verhaal waarin we onszelf hebben gehuld, opzij kunnen zetten. Zet je telefoon uit en ga met iemand praten.
Er zijn al drie van jouw boeken naar het Nederlands vertaald. Waarom staat je debuutroman An Evening of Long Goodbyes nog niet in dat rijtje?
Dat is een heel goede vraag die je aan mijn redacteur zou moeten stellen ...
Welke boeken heb je recent gelezen die je aan zou bevelen?
Ik ben groot fan van Emmanuel Carrère en ik vond V13 fantastisch.
Zou je ooit een novelle schrijven?
Ooit! Als ik negenennegentig jaar oud ben. Hou het in de gaten.
Lees mee met de Hebban App challenge
Elke maand verrassen we je met een nieuw Hebban Boek van de Maand. Een boek dat volgens ons extra aandacht verdient, dat je buiten je comfortzone laat stappen en je leesleven verrijkt. Ga ook de uitdaging aan en lees mee in de Hebban App! We nodigen je met veel plezier uit voor de Hebban Boek van de Maand Challenge met De bijensteek.
Meld je aan met challengecode CSIFF.
Auteursafbeelding: © Chris Maddaloni via Meridiaan Uitgevers
_w550_h450_bg.jpg)
