Hebban interviewt Hebban Debuutprijs-genomineerde Mark H. Stokmans
Land van echo's
Mark H. Stokmans, uitgeverij Ambo|Anthos
Herman Kruijssen vecht in de Eerste Wereldoorlog aan Duitse zijde. Na het einde van de oorlog zwerft hij jarenlang door Europa. Op een dag in 1929 zakt hij onder een boom in elkaar. Hij wordt gevonden door Vicente Urias, die hem meeneemt naar zijn landgoed en opneemt in zijn familie. Tussen hen ontstaat een hechte vriendschap en Herman raakt vergroeid met het land en de mensen.
Dan breekt de Spaanse Burgeroorlog uit en moet Herman partij kiezen. Trauma’s uit het verleden doemen op. In de chaos van de Burgeroorlog komt er liefde in Hermans leven en wordt hij vader van een zoon: Levi. Lukt het Herman in deze woelige tijden, in een land waarvan hij is gaan houden, op zijn eigen morele kompas te varen en zijn vrouw, zijn kind en iedereen die hem dierbaar is te beschermen?
Spanje als land van echo’s
Stokmans beschrijft zijn roman zelf als volgt: 'Mijn boek is een familieroman, soms wordt het ook wel een historische roman genoemd, maar het is geen feitelijke historische roman. De personages en gebeurtenissen in mijn verhaal zijn fictief, hoewel het qua politiek en geweld wel trouw is aan de historische werkelijkheid. Het is vooral een boek over een man die probeert het goede te doen, ook al slaagt hij daar niet altijd in. Het is een menselijk verhaal over een onmenselijke tijd.'
In 1978 kochten de grootouders van Stokmans een huis in Spanje, zelf woonde hij tot zijn elfde in verschillende landen en Spanje voelde dan als thuiskomen. 'Ik was achttien toen zij het eerste huis weer verkochten, dat voelde alsof er een deel van mijn jeugd verkocht werd.' Stokmans wilde de plek vasthouden en begon te schrijven aan twee verhaallijnen, het verhaal van een kleinzoon die rond 1990 het huis van zijn grootouders moet verkopen en het verhaal van de opa.
Uiteindelijk groeide Land van echo’s uit tot het verhaal van Herman en volgt het andere verhaal, over de kleinzoon, binnenkort. 'Het decor is een plek die ik goed ken, het boek is ook een ode aan het landschap, de cultuur en de mensen daar.' In totaal schreef Stokmans meer dan twaalf jaar aan zijn debuutroman en daar kwam ook heel wat research bij kijken: 'Ik ben ooit begonnen op Wikipedia maar las al snel veel geschiedenisboeken, verslagen van ooggetuigen en boeken over het alledaagse leven in die tijd. Ik interviewde de oud-burgemeester van het dorp waarop het dorp in het boek gebaseerd is en heb veel gehad aan een blog van een amateurhistoricus uit de buurt en documentaires. Online is veel fotografisch en videomateriaal te vinden en ook de verhalen die mijn moeder via mijn opa kende maakten onderdeel uit van het materiaal waarmee ik werkte.'
'Ik houd van grote verhalen, rijke verhalen waarin je personages een periode lang volgt.'
Debuteren
Verhalen verzinnen deed Stokmans al van jongs af aan, maar met dit verhaal had hij voor het eerst iets in handen dat niet per se onder leek te doen voor boeken die hij graag las. 'Ik houd van grote verhalen, rijke verhalen waarin je personages een periode lang volgt. Ik heb een voorliefde voor het zintuiglijke en het landschap. Als ik lees dan wil ik het gevoel hebben daar te zijn.' Lezen doet Stokmans veel, op dit moment leest hij Het lied van ooievaar en dromedaris van Anjet Daanje. Zijn lievelingsboek is A Soldier of the Great War van Mark Helprin. 'Zijn taalgebruik is zo poëtisch, hij trekt je echt het verhaal in.'
Alle research en de rijke voorbeelden uit met name de Zuid-Amerikaanse literatuur maakten de eerste versie van Land van echo’s tot een groot manuscript. 'Mijn redacteur zei op een gegeven moment dat ik geen geschiedenisboek aan het schrijven was, ik heb uiteindelijk de politiek naar de mensen gebracht en laten zien wat dit betekent voor de levens van mijn personages, al het andere is geschrapt.'
'Door het redactieproces heb ik veel geleerd over taal en de opbouw van verhalen. De grootste winst van het debuteren, los van het boek zelf natuurlijk en de reacties van lezers en de nominaties, is voor mij vooral dat ik een betere schrijver ben geworden.'
Zou Stokmans dan het liefst alleen nog maar schrijven? 'Ik zou graag wat meer ruimte hebben om te schrijven, het zou heerlijk zijn om financieel de ruimte te hebben om alleen nog maar hiermee bezig te zijn. Het is wat ik het liefste doe en wat ik het beste kan, maar zelfs met een bestseller in het Nederlandse taalgebied kun je niet van het schrijven alleen leven. Daarnaast is schrijven best eenzaam, dus ik denk dat ik altijd nog iets anders nodig zou hebben, in elk geval de mensen om me heen.'
'Mensen halen er zoveel verschillende dingen uit en dat is ook het mooie van literatuur. Het verhaal is altijd groter dan wat op de bladzijden staat.'
Lezers en erkenning
Wat betekent de nominatie voor de Hebban Debuutprijs voor Stokmans? 'Er wordt zoveel moois uitgegeven en veel daarvan verdwijnt ook weer. Dat is het grootste angstbeeld als debutant, dat je boek gewoonweg verdwijnt. Het is daarom goed en belangrijk om opgemerkt te worden.'
'Ik krijg veel reacties van lezers, de meesten natuurlijk net na het verschijnen van het boek maar ook nu nog wekelijks via de sociale media en email. Ook de waardering van medeauteurs als Marion Pauw en Esther Verhoef en de Boekhandelsprijs werkt heel motiverend.' Stokmans leest ook lezersrecensies op platformen als Goodreads en Hebban en tijdens lezingen en boekenclubs worden er altijd weer interessante en verrassende vragen gesteld. 'Mensen halen er zoveel verschillende dingen uit en dat is ook het mooie van literatuur. Het verhaal is altijd groter dan wat op de bladzijden staat. Het wordt groter gemaakt door de lezers.'
LEES MEER / 'Land van echo's' van Mark H. Stokmans wint Boekhandelsprijs 2023
Het publiceren van een boek is kwetsbaar. 'Je moet op het moment dat je publiceert rekening houden met negatieve reacties, die horen er ook bij. Het is als debutant heel erg wennen dat mensen die je niet kent en die jou helemaal niet kennen er ook ineens iets van gaan vinden. Ik vond dat een ontzettend boeiend proces.'
Een schrijverswens
'Ik schrijf niet voor de prijzen of de verkoop, hoe mooi dat allemaal ook zeker is, maar ik hoop vooral de rest van mijn leven te kunnen blijven schrijven. Dat ik door de boeken de ruimte krijg om te blijven schrijven en altijd verhalen te kunnen vertellen. Dat is uiteindelijk wat we zijn, het is een fundamenteel onderdeel van ons menszijn; schrijven is, net als lezen, een daad van empathie. De fundamentele waarde van lezen is dat je je moet inleven. Ik hoop een mooi oeuvre te mogen bouwen en als ik dan toch een schrijversdroom heb, dan is dat een schrijvershuisje in de bergen of de natuur waar ik dat in de toekomst kan doen.'
Hebban Debuutprijs 2023
De Hebban Debuutprijs is een aanmoedigingsprijs voor debutanten en richt zich op Nederlandstalige literaire fictie. Het is samen met de Hebban Thrillerprijs de enige juryprijs van Nederland en Vlaanderen met een grote invloed van lezers. In 2023 wordt de prijs voor de achtste keer uitgereikt. Nieuw dit jaar is de wildcard; de vijftiende nominatie op de longlist werd bepaald door Hebban-leden. De winnaar wordt op 1 september bekendgemaakt tijdens het Debutantenbal.
Looplabb is hoofdsponsor van de Hebban Debuutprijs.
Auteursafbeelding: © Ruud Pos
