Hebban interviewt Marc van Bree
Herman
Auteur: Marc van Bree
Genre: Literatuur & romans
Als zijn vrouw hem op een avond plompverloren vertelt dat ze een ander heeft, staat Hermans ingedommelde leven na 26 jaar huwelijk volledig op z'n kop. Hij blijft ontredderd achter als onwennige vader, met een weinig opwindende kantoorbaan en een moeder die langzaam de grip op de werkelijkheid verliest. Herman wordt gedwongen de regie over zijn eigen leven van Annelies over te nemen en heeft daar zichtbaar moeite mee. Lukt het hem zijn vleugels uit te slaan en te genieten van zijn verworven vrijheid?
Door Manon Duintjer
Marc, je bent 56, Herman is je debuut. Is het altijd je droom geweest om een boek te schrijven?
Toen ik jong was heb ik gedichten in de schoolkrant gepubliceerd. Bij een verhuizing kom ik ze nog wel eens tegen en lees ik ze terug met blosjes op m’n wangen. Hoe heb ik die ooit kunnen laten stencilen? Daarna heeft het een tijd stil gelegen, al heb ik in mijn tijd als casting director wel een toneelstuk vertaald en ook een handboek voor beginnende acteurs geschreven. Het schrijven trok aan me, maar ik had altijd honderdduizend redenen om het niet te doen. Bovendien wist ik dat ik nooit het niveau zou kunnen halen van de schrijvers die ik bewonder, zoals Ian McEwan en Jonathan Franzen.
Waarom nu dan wel?
Ik realiseerde me dat ik veel meer plezier heb in het schrijven van lichtere kost en dat daar niks mis mee is. Zelf kan ik bijvoorbeeld enorm genieten van de lichte toon van Het geheime dagboek van Hendrik Groen. Ik heb mezelf toegestaan om het eens op die manier te proberen en dat was een gouden greep. De verhuizing naar Portugal speelde ook mee. Ik begon daar een nieuw leven en had het gevoel 'het is nu of nooit'. Ik heb de juwelen van mijn moeder verkocht zodat ik het een tijdje financieel kon uitzingen, om het schrijven echt een kans te geven. Taxichauffeur worden in Lissabon kan altijd nog.
Hoe kwam je op je hoofdpersoon Herman?
Ik vind zo’n underdog-figuur leuk. Je kent die types wel – meestal mannen – die nooit echt volwassen zijn geworden, altijd willen blijven spelen en wie alles maar overkomt. Ik begon te schrijven over zijn scheiding van Annelies, daarna volgden de andere verwikkelingen zoals de dementie van zijn moeder Janet en de relatie met zijn kinderen Lisa en Nol.
Echtscheiding en dementie zijn niet echt lichte onderwerpen. Hoe vond je de balans?
Herman is een tragikomisch boek. Ik wil lezers laten lachen én ontroeren. Dementie is een gruwelijk proces, maar – en ik spreek uit ervaring – het levert vaak ook grappige situaties op. Ik heb bij Janet mijn best gedaan om scenes te schrijven waar je om moet lachen, zonder dat dementie wordt geridiculiseerd. Bij de echtscheiding had ik minder de neiging om voorzichtig te zijn, daarin ben ik voluit gegaan.
'Ik heb de juwelen van mijn moeder verkocht zodat ik het een tijdje financieel kon uitzingen, om het schrijven echt een kans te geven. Taxichauffeur worden in Lissabon kan altijd nog.'
Hoeveel Herman zit er in jou?
Het flauwe antwoord is dat we allebei moeite hebben om van de chips af te blijven. Wat ik ook herken is het secundaire van Herman in hoe hij reageert op situaties, al is het bij hem naïever dan bij mij. Maar verder heeft Herman weinig met mij te maken; ik heb geen volwassen kinderen, geen saaie kantoorbaan, ik ben niet gescheiden en ik heb nooit mijn leven door anderen laten vormgeven. Herman is samengesteld uit heel veel mensen om me heen. Soms was hij even mijn vader, soms een van mijn broers en soms een vriend of iemand die ik op televisie zag.
En wat herken je in haaibaai Annelies?
Ik zeg soms dingen voordat ik er goed over heb nagedacht en dan ben ik ervan overtuigd dat het aardig is overgekomen, terwijl dat niet het geval is. Een collega met wie ik een kamer deelde, kon geschokt naar me kijken als ik iemand aan de telefoon had en dacht dat ik iets op een hele sympathieke manier uitlegde. Dan zei ze als ik had opgehangen: 'dit kan je echt niet zo zeggen.' Had ik totaal niet in de gaten.
Annelies behandelt Herman behoorlijk verschrikkelijk, maar ik heb wel mededogen met haar. Het is een soort onvermogen. Ik geloof niet dat het een slecht mens is. Bovendien is Herman ook een man om af en toe gek van te worden, hij zou bij iedereen 'de Annelies' naar boven halen.
Welke scene vond je de lekkerste scene om te schrijven?
De aftrap, waarin Annelies Herman aan tafel vertelt dat ze verder gaat met een andere man. Die monoloog van haar vond ik heerlijk om te schrijven, inclusief het moment dat ze de kruimels van tafel veegt en aan Herman geeft om weg te gooien. Ik had mijn innerlijke Annelies in die scene volledig omarmd.
Je hebt twintig jaar als casting director gewerkt. Heeft dat je geholpen bij het schrijven?
Ik heb in die tijd ontzettend veel scripts gelezen en dat heeft denk ik een positieve weerslag gehad op mijn dialogen. Als ik dialogen in een script lees, hoor ik de personages praten. Dat moet ook omdat je moet nadenken over wie welke rol zou kunnen spelen. Bij het typen hoorde ik Herman en Annelies ook praten en dat schreef ik dan precies zo op. Regisseur Peter de Baan is samen met Bart van den Donker bezig met een toneelbewerking van Herman en hij vertelde me dat ze de dialogen vaak letterlijk kunnen overnemen.
Had je acteurs in je hoofd tijdens het schrijven?
Nee, daar was ik helemaal niet mee bezig, maar Peter heeft voor het stuk Stefan de Walle gecast en dat is voor mij de gedroomde Herman. Eva van der Gucht gaat alle vrouwen spelen: Hermans ex, zijn dochter, zijn moeder, enzovoorts. Ik ben blij dat de voorstelling geen keurige adaptatie van het boek wordt, maar ook toneel dat over toneel gaat. Als theaterliefhebber houd ik ervan om acteurs van rol te zien veranderen. En ik moet mezelf af en toe knijpen als ik me bedenk dat er nu al een stuk van mijn boek wordt gemaakt. Dat heb ik onder anderen te danken aan mijn agent die zowel in de theater- als de boekenwereld opereert.
'Schrijven is een fantastische lijdensweg. [...] Maar ik verkies de fantastische lijdensweg veruit boven een kabbelend bestaan.'
Heb jij speciale schrijfroutines?
Daar ben ik nog niet uit. Soms denk ik op het eind van de middag: nu gaat het lekker, zo moet ik het voortaan doen, maar de volgende dag gaat het dan juist niet. Onze hond zorgt wel voor een soort ritme. Om acht uur ga ik met Max wandelen, daarna schrijven tot 12.00 en dan weer wandelen. Als ik met Max langs de rivier loop, kan ik goed nadenken. Wel moet ik moeite doen om dat als onderdeel van het proces te zien en niet als lanterfanten, want er zit een hoop calvinisme in me. Het moeilijkste vind ik het gevecht tegen de afleiding. Ik fantaseer erover dat ik mijn telefoon in een kluis leg, dat ik het internet er afhaal en niks anders doe dan schrijven, maar dat is nog nooit gebeurd.
Op wat voor reacties hoop je?
Ik heb geen verheffingswens, maar het lijkt me heerlijk als mensen zeggen dat ze helemaal het verhaal zijn ingedoken, dat ze Herman hebben leren kennen en meer van hem willen weten. Want ik vind zelf het fijnste aan boeken dat ze je even uit je dagelijkse leven halen en in een andere wereld plaatsen. Ik hoop dat het verhaal een grinnik oproept én ontroert. En, als ik dan even een onvolwassen fantasie mag delen: ik hoop dat ik een keer iemand glimlachend met mijn boek in de trein zie zitten, of beter nog, op een Portugees strand.
Smaakt je debuut naar meer?
Absoluut, ik hoop dat het aangestoken vuur blijft branden. Schrijven is een fantastische lijdensweg. Fantastisch omdat het zo rijk voelt als een scene of een zin lukt, zelfs al is het alleen maar voor mijn eigen gevoel. Een lijdensweg, omdat ik constant in gevecht ben met die afleiding, toch even dat kopje afspoelen, of op social media kijken en dan daarover weer boos zijn op mezelf. Maar ik verkies de fantastische lijdensweg veruit boven een kabbelend bestaan.
Leesfragment
Werp alvast een blik in het lichtvoetige debuut van Marc van Bree en ontdek samen met Herman of hij het aandurft zijn vleugels uit te slaan . Hieronder vind je de eerste pagina's van Herman.
Winactie
Motiveert dit interview met Marc van Bree helemaal tot het lezen van Herman en kun jij niet wachten om deze debuutroman in handen te krijgen? Hebban mag in samenwerking met uitgeverij The House of Books vijf exemplaren van het boek weggeven. Kijk snel hoe je mee kunt doen.
Auteursafbeelding: © Bram Willemse via uitgeverij The House of Books
