Hebban interviewt Renate Dorrestein Prijs 2023-winnaar Jolanda Treffers
Jolanda Treffers (1965) studeerde film- en communicatiewetenschappen aan de University of Iowa, waar ze tevens werd opgeleid tot scenarioschrijver. Sinds 2010 is ze werkzaam als vertaler, met een specialisatie in het vertalen van boeken over psychotrauma. Ze zit in het vierde jaar van de Schrijversvakschool in Amsterdam en werkt momenteel onder begeleiding van Wytske Versteeg aan haar afstudeerproject: haar eerste roman.
Je studeert aan de Schrijversvakschool Amsterdam. Heeft je dat veel geholpen bij het schrijven van dit verhaal?
In het algemeen ben ik door de Schrijversvakschool gewoon een betere schrijver geworden. Toen ik aan de opleiding begon, dacht ik dat ik best al aardig kon schrijven, maar ik heb in de afgelopen jaren onnoemelijk veel opgestoken van mijn docenten (allemaal gevestigde schrijvers) en van mijn medestudenten. Een van de belangrijkste dingen die ik heb geleerd is dat je je lezer nooit moet onderschatten. Ik had altijd de neiging om alles wat ik wilde vertellen tot in den treure uit te leggen, maar dat is helemaal niet nodig. Bij het schrijven van de definitieve versie van Skjaeld heb ik heel veel uitleg uit de tekst verwijderd en daar is het een stuk sterker van geworden. Toen dit verhaal in het kader van de Korte Verhalen Challenge door een groot aantal Hebban-lezers werd besproken, bleek dat de meesten van hen precies uit het verhaal hadden gehaald wat ik geprobeerd had erin te stoppen. Dat was voor mij de bevestiging dat ik, qua uitleg, op de goede weg zit.
Heb je een schrijfroutine? Zo ja, hoe ziet dat eruit?
Idealiter schrijf ik elke dag een half uur tot een uur voordat ik aan mijn dagtaak (vertalen) begin. Eigenlijk ben ik elk moment dat ik niet aan het vertalen ben bewust of onbewust bezig met mijn verhaal. Ik bedenk hoe het verder gaat, formuleer al zinnen en bepaal welk onderzoek ik mogelijk nog moet verrichten. Die korte periode in de ochtend is voldoende om al die dingen even op papier te zetten. In het weekend ga ik er dan echt voor zitten en doe ik het wezenlijke schrijfwerk, in blokken van ongeveer vier uur. Nogmaals, dit is in het ideale geval. Er zijn ook weken dat het me niet lukt om me aan deze routine te houden, omdat ik het druk heb met andere zaken. Ik schrijf in elk geval nooit ’s avonds, omdat ik dan niet kan slapen. Dan blijft het verhaal maar door mijn hoofd malen.
'Voor mij bestaat schrijven slechts gedeeltelijk uit zelf dingen verzinnen.'
Hoe ben je op het idee gekomen om juist het verhaal van Skjaeld te schrijven?
Ik verbleef in een huisje op de Veluwe, samen met een paar klasgenoten. We zouden daar allemaal aan onze verhalen werken, maar ik had net een werk afgerond en wist niet goed waarover ik nu moest schrijven. Mijn verhalen beginnen altijd met een omgeving. Mijn laatste verhaal is bijvoorbeeld voortgekomen uit het beeld van een veld vol zonnebloemen in Zuid-Frankrijk, en het verhaal dat ik als tweede werk heb ingeleverd voor de vorige Renate Dorrestein Prijs ontstond doordat ik een boerderij met een moestuin voor me zag. Omdat ik nog geen verhaal had, ben ik begonnen met het beschrijven van zo’n omgeving. Dat werd een eiland. Ik heb mezelf laten 'rondlopen' op dat eiland en vond daar het verhaal dat ik later Skjaeld heb genoemd.
Het winnende verhaal valt in het subgenre 'historisch verhaal', schrijf je vaker dit soort verhalen?
Dit is het enige historische verhaal dat ik ooit heb geschreven, maar het smaakt naar meer. In feite is dat per ongeluk zo gekomen. Zoals gezegd, begon ik met het beschrijven van een eiland. Dat eiland moest zo onherbergzaam mogelijk zijn en geheel zelfvoorzienend. Terwijl ik over dat eiland schreef, begon ik me af te vragen wat de eilanders, die zo weinig tot hun beschikking hadden, zouden eten. Ik googelde eenvoudige recepten en kwam daarbij allerlei gerechten uit de zestiende en zeventiende eeuw tegen, die zeer tot de verbeelding spraken. Daardoor werd de hoofdpersoon iemand uit die tijd, iemand die zeer geïnteresseerd was in allerlei soorten voedsel. En wat doet iemand in de zeventiende eeuw die een passie heeft voor 'nieuwe spijzen'? Die wil naar de Oost. Zo werd Ward een bottelier. Dat was ook voor mij onverwacht. Voor mij bestaat schrijven slechts gedeeltelijk uit zelf dingen verzinnen. Een ander groot deel is simpelweg kijken naar mijn personages en me door hen laten leiden.
Renate Dorrestein Prijs 2024
De Renate Dorrestein Prijs schrijfwedstrijd is open voor iedereen die een literair kort verhaal wil schrijven. Alle soorten literaire verhalen zijn welkom. De deadline voor 2024 is op zondag 2 juni en inzenden kan vanaf 3 mei. Klik op onderstaande knop voor de planning, het reglement, de historie, alle vorige winnaars, en – ter inspiratie – een aantal gratis te downloaden ebundels met hoog geëindigde verhalen.
Heb je tips voor deelnemers aan de volgende editie van de Renate Dorrestein Prijs?
Het is goed om je verhaal aan anderen te laten lezen en hun feedback kritisch te overwegen. Maar doe dat niet te vroeg of te veel. De verleiding is dan namelijk groot om al je meelezers tevreden te willen stellen en daardoor verwatert jouw eigen stem. Ik heb die fout gemaakt toen ik net aan Skjaeld begon. De versie die daaruit voortkwam was niet erg goed. Pas toen ik al die meelezers uit mijn hoofd zette en het verhaal helemaal opnieuw schreef op de manier die ik oorspronkelijk voor ogen had, kwam het echt uit de verf.
Wat was het gekste, leukste, interessante of spannendste wat je ontdekt of ervaren hebt tijdens het schrijven (of researchen) van Skjaeld?
Ik vind het heerlijk om onderzoek te doen. Google is mijn grootste vriend. Elk dingetje dat je opzoekt, leidt weer tot iets anders – allemaal even interessant en inspirerend. Het brengt je op gedachten die je nooit zelf zou kunnen verzinnen. Voor Skjaeld heb ik me natuurlijk helemaal ondergedompeld in de periode waarin de geschiedenis van Ward zich afspeelt. Alles moet immers kloppen. Het leukste dat ik daarbij tegenkwam, vond ik de spreekwoorden en gezegden. Die zeggen zoveel over de wereld van toen. Uiteindelijk heeft slechts één ervan een plek gevonden in mijn verhaal: 'van kloot tot zaathout'. Ik vond dat gezegde in een boekje dat was geschreven door iemand die zich 'Den Ouden Zeeman' noemt. De kloot is de knop bovenaan de mast, zaathout is een versterking van de kiel, dus onder in het schip. In modern Nederlands zouden we zeggen: van top tot teen, maar dat is toch lang niet zo mooi?
'Het is een eer om door zoveel mensen te worden gelezen.'
Wat heeft de winst van de Renate Dorrestein Prijs je gebracht?
Ik vond het bijzonder om mee te maken dat je door het winnen van een prijs opeens wordt opgemerkt. Ik werd benaderd door uitgevers, mijn LinkedIn-pagina werd plots veel vaker bezocht en in de boekwinkel werd ik aangesproken door iemand die mijn gezicht herkende van de prijsuitreiking. Wat de prijs me dus het meest heeft gebracht, zijn contacten. Ik heb Maarten de Boer (de partner van Renate Dorrestein) mogen ontmoeten en ik werd uitgenodigd voor een gesprek bij mijn favoriete uitgeverij. Van allebei die gelegenheden heb ik genoten en ze hebben ook beide beloftevolle gevolgen gehad. Daarnaast heeft het winnen van de prijs mijn zelfvertrouwen als schrijver goed gedaan. Het is een eer om door zoveel mensen te worden gelezen. Als hun reactie op het verhaal dan zo goed uitpakt als het in dit geval heeft gedaan, is dat een enorme aanmoediging om het schrijversvak nog beter te leren beheersen.
Wat kunnen we in de nabije toekomst van je verwachten? Kun je een tipje van de sluier oplichten van waar je aan werkt?
Als ik een verhaal (of in dit geval: een roman) schrijf, wil ik er graag ook zelf iets van leren. In de roman waaraan ik momenteel werk, onderzoek ik het concept 'redding'. Wat drijft iemand ertoe om iemand anders te willen redden? Hoe is het voor iemand om gered te worden? Waarom kunnen sommige mensen zichzelf redden en anderen niet? Op dat soort vragen zoek ik een antwoord. De twee hoofdpersonages zijn een vrouw die in Chili op zoek is naar haar vermiste dochter en een jonge man die liever niet meer wil leven. Verder kan ik er nog niet zoveel over vertellen, want het verhaal verandert nog elke dag.
Boekentips van Jolanda
Download het ebook
Skjaeld en andere winnende verhalen
Renate Dorrestein Prijs 2023
Wanneer de verteller van dit verhaal op het rotsachtige eiland Skjaeld aanspoelt, wordt hij gevonden door Loetje, een van de weinige eilandbewoners. Skjaeld ligt ver van de bewoonde wereld, maar niet afgelegen genoeg voor de verteller om aan zijn herinneringen te ontsnappen. Naarmate hij herstelt, wordt hij overrompeld door zijn verleden.
In deze e-bundel vind je de beste vijf verhalen van de Renate Dorrestein Prijs 2023:
- Skjaeld door Jolanda Treffers (winnaar)
- Troje door Jade Vos
- Brief van een monnik door Timothy Pareit
- Binnenmens door Harlinde Bormans
- Verbonden door Els Florijn
