Hebban interviewt Shelley Read
Ga als een rivier
Auteur: Shelley Read
Vertaler: Mieke Trouw-Luyckx
Genre: Literatuur & romans
Colorado, 1949. Op een koele herfstochtend loopt de zeventienjarige Victoria Nash naar haar dorp met een gammele wagen vol perziken uit het late seizoen. Als ze een kruispunt nadert, stopt een mysterieuze vreemdeling met ravenzwarte ogen om haar de weg te vragen. Ze kan links afslaan of oversteken. Maar dat doet ze niet.
Net zoals een enkele regenbui de oevers van een rivier kan uithollen en haar loop kan veranderen, zo zal de toevallige ontmoeting Victoria’s wereld op zijn kop zetten en uitwissen wie ze daarvoor was. Binnenkort zal ze gedwongen zijn om diep de natuur in te vluchten en haar leven – en haar kostbaarste bezit – achter zich te laten.
Zoals bij iedere debutant, kwam ook bij Shelley Read het succes van haar eerste roman als een enorme verrassing. Wat waarschijnlijk anders is, is dat voor Read de roman zelf in eerste instantie ook een verrassing was. 'Toen ik begon met dit verhaal, in 2008, wist ik niet eens dat ik een roman aan het schrijven was,' vertelt ze. 'Ik schreef overal losse notities en als ik lange wandelingen maakte door de bergen dacht ik na over het verhaal. Op een gegeven moment merkte ik dat ik meer over het verhaal nadacht dan over de les die ik de volgende dag moest geven.'
Read was in het dagelijks leven namelijk docent Literature, Creative Writing en Environmental Studies aan de Western Colorado University. Ze gaf dertig jaar les, terwijl ze eigenlijk van jongs af aan al schrijver wilde worden. 'Als kind zat ik altijd al met mijn neus in de boeken en schreef ik volop verhalen,' zegt ze. 'Dus toen ik ging studeren koos ik twee majors: Journalistiek en Literatuur. Als masterstudent kon ik een 'teaching fellowship' doen: ik ging lesgeven en in ruil daarvoor werd mijn studie betaald. Ik werd verliefd op lesgeven! Ik vond de verbinding met studenten zo leuk, dat ik besloot door te gaan. Toen ik een aantal jaar later kinderen kreeg, was het ook een hele fijne baan om te combineren met mijn gezin.'
Tweede carrière
Een paar decennia later kon Read niet meer om het verhaal dat zich aan haar opdrong heen. 'Een kleine tien jaar na het eerste begin, zette ik alle kleine beetjes die ik had verzameld bij elkaar. Toen realiseerde ik me dat het alle potentie had voor een roman, al was het nog een hele puzzel om al die kleine fragmenten in elkaar te passen. Ik bleef druk met mijn baan en mijn gezin, maar het verhaal bleef zich aandringen. Als ik probeerde ervan weg te lopen, werd ik weer teruggetrokken. Het verhaal moest verteld worden.'
Read besloot te stoppen met haar baan om zich volledig op het boek te kunnen richten. 'In 2018 ging ik met vervroegd pensioen. Ik had niet eens de intentie om te publiceren, maar ik besloot het erop te wagen. Ik was nog jong genoeg voor een tweede carrière. En door de switch kon ik voorkomen dat ik een nukkige oude docent zou worden!'
'Mijn agent zei dat het de aardigste afwijzingen waren die ze ooit had gezien! Ik kreeg lange brieven van redacteuren met feedback.'
Zoals gebruikelijk in de Verenigde Staten, kwam Read eerst bij een literair agent terecht. 'Zij stuurde mijn manuscript naar allerlei uitgeverijen,' vertelt ze. 'En ik kreeg ook allerlei afwijzingen. Maar mijn agent zei dat het de aardigste afwijzingen waren die ze ooit had gezien! Ik kreeg lange brieven van redacteuren met feedback. Ik was daar heel erg dankbaar voor, want daarmee kon ik iedere keer een iets betere versie schrijven. In de zomer van 2021 kreeg ik een positief bericht van een uitgever. De jaren die ik eraan gewerkt had, werden beloond.'
Amerikaanse setting, universele weerklank
Ga als een rivier speelt zich af in het dorpje Iola, hoog in de Rocky Mountains. Hoewel de setting en de personages erg Amerikaans zijn, vindt het verhaal in tientallen landen weerklank. 'Het belangrijkste thema van het boek is veerkracht en ik denk dat dat iedereen aanspreekt. We hebben allemaal een collectieve ervaring met de coronapandemie, waarbij iedereen haar eigen veerkracht moest ontdekken. We moesten leren verandering accepteren, we hadden rouw te verwerken. Precies die thema’s resoneren in het boek.'
Ook haar eigen levenservaring kon Read meenemen om haar personages gelaagd te maken. 'In mijn eigen familiegeschiedenis is er veel sprake geweest van verlies, van rouw. Ik heb geleerd hoe ik daarmee kon omgaan. En dat proces heeft me laten zien dat ik veerkrachtig ben, misschien wel veel meer dan ik ooit gedacht had. Mensen zijn vaak veel sterker dan ze denken. Tragiek en moeilijke tijden zullen komen: het is niet de vraag óf, maar wanneer. Door dat te laten zien in de hoofdpersonen van het boek, Victoria en Wilson Moon, hoop ik dat lezers er steun aan hebben.'
In het boek leert Victoria niet alleen veel over haar eigen veerkracht, maar ook over die van de natuur. 'Ik woon zelf hoog in de Rocky Mountains en klimmen en hiken is voor mij een belangrijk deel van mijn leven,' zegt Read. 'Ik houd er enorm van om aan de oever van de rivier te zitten en daar te zitten schrijven. Dat de natuur zoveel voor me betekent zie je terug in het boek. En natuur is ook iets wat het specifieke overstijgt: natuur is voor lezers van over de hele wereld belangrijk. Vooral tijdens de coronacrisis zag je hoe mensen hernieuwde waardering kregen voor de natuur, alsof ze waren vergeten hoe belangrijk natuur is. Ik wilde benadrukken hoe goed de natuur is voor onze ziel, en daarom heb ik Victoria er middenin geplaatst.'
Verboden liefde
In Ga als een rivier lezen we hoe Victoria snel volwassen wordt, omdat haar moeder op jonge leeftijd is overleden. 'Victoria is niet op één iemand gebaseerd, maar ik heb elementen van allerlei sterke vrouwen uit mijn leven in haar gestopt. Zo deden mijn grootmoeders in Colorado wat er moest gebeuren, ongeacht hoe ze zich voelden. Dat zit ook sterk in het karakter van Victoria, maar het heeft ook te maken met de tijd waarin ze leeft. Aan het begin van het boek heeft ze nog een bepaalde naïviteit, ze doet gewoon wat van haar verwacht wordt. Maar ze vraagt zich wel af waarom dat precies is en wie het recht heeft om dat te bepalen. Nog steeds zien we dat de lasten van een gezin en het huishouden op de schouders van vrouwen rusten. Door Victoria haar eigen identiteit te laten ontwikkelen, vanuit die voor veel vrouwen herkenbare situatie, wilde ik laten zien dat vrouwen vaak veel sterker zijn dan ze denken. En ik hoop dat lezers iets herkennen van hun eigen kwetsbaarheden. Want het kost gewoon heel veel tijd om echt jezelf te worden. Ik ben 56 en pas door dit boek te schrijven denk ik dat punt bereikt te hebben.'
'Ik wilde benadrukken hoe goed de natuur is voor onze ziel, en daarom heb ik Victoria er middenin geplaatst.'
Het boek begint met een voor die tijd verboden liefde, namelijk tussen de witte Victoria en de Native American Wilson Moon. Ga als een rivier is echter allesbehalve een zoetsappige liefdesroman. 'Wilson Moon symboliseert ontheemding. Het was onmogelijk om het verhaal in het Zuidwesten van Amerika te plaatsen, zonder het te hebben over Native Americans. Het thuis van vele mensen, net als dat van Wilson Moon, is hen afgenomen. Baby’s van Native Americans werden bij hen weggehaald en op kostscholen gedaan, om hen een witte, westerse opvoeding te geven. Daarna waren ze te "wit" om zich bij hun familie thuis te voelen en te "donker" om geaccepteerd te worden in de witte samenleving. Het verhaal van Wilson eindigt verdrietig, want dat is wat er gebeurde. Ik wilde de lezers laten voelen welk onrecht de oorspronkelijke bevolking is aangedaan. En ik hoop dat ze zich realiseren tot hoe ver in de twintigste eeuw dat doorging.'
Als witte vrouw is Shelley Read voorzichtig met het vertellen van het verhaal van Wilson Moon. 'Ik kan zijn verhaal niet vertellen als witte vrouw,' legt ze uit, 'maar ik kan het wel laten zien door de ogen van Victoria. En dat heb ik geprobeerd zo voorzichtig mogelijk te doen. Want vergeleken bij de ontheemding van Wilson Moon, is die van Victoria maar klein.'
De zoetste perziken
Niet alleen Victoria en Wilson Moon zijn belangrijke personages, maar ook de perzikboomgaard van Victoria’s familie is als een personage. Ook de boomgaard bezit een sterke veerkracht. 'Het is erg moeilijk om in Colorado perziken te telen,' zegt Read. 'Maar als het lukt, zijn ze extra lekker. De perziken zijn beroemd in de hele streek. Door de warme dagen en de koude nachten zijn de perziken extra zoet. Maar als de nachten ook maar iets te koud zijn, dan gaan de knoppen dood en is de hele oogst mislukt. Iola, de plaats in het boek, ligt nog iets hoger. Het is niet bewezen dat daar ooit perziken groeiden, maar ik heb het bewust op die plek gesitueerd. De perziken staan er symbool voor dat groei mogelijk is, zelfs in de allermoeilijkste omstandigheden.'
Leesfragment
Werp alvast een blik in dit literaire debuut van Shelley Read en ga op ontdekkingstocht naar de gevolgen van een toevallige ontmoeting. Hieronder vind je de eerste pagina's van Ga als een rivier.
Auteursafbeelding: via uitgeverij Luitingh-Sijthoff
