Hebban interviewt Silje Ulstein
Trigger warning: in dit interview wordt partnergeweld en seksueel misbruik besproken, maar niet in detail.
Serpent
Silje Ulstein
Liv woont in een dorpje aan een fjord in het westen van Noorwegen. Ze deelt een appartement met twee vrienden en op een dag koopt ze een babytijgerpython. Livs band met het dier is intens en in haar ontwaakt een beschermend gevoel. Ze is overweldigd door haar emoties. Eindelijk voelt ze zich veilig. Eindelijk voelt ze zich thuis.
Dertien jaar later, in het nabijgelegen Kristiansund, gaat Mariam Lind winkelen met haar elfjarige dochter Iben. Na een ruzie stormt Mariam de winkel uit en laat Iben er achter. Ze denkt dat het meisje zelf wel naar huis gaat en besluit een stuk te gaan rijden om af te koelen. Maar als ze ’s avonds thuiskomt ontdekt ze dat Iben nooit thuis is aangekomen.
De zestigjarige rechercheur Roe Olsvik wordt op de vermissing gezet. Als hij Mariam ondervraagt vindt hij haar verdacht, maar hij voelt aan dat er meer achter de verdwijning van het kind zit.
Serpent is je eerste boek en het is meteen een internationaal succes. Gefeliciteerd!
Het is echt ongelooflijk. Zoiets komt niet in je op als je je eerste boek aan het schrijven bent. Ik was natuurlijk allang blij dat het überhaupt gepubliceerd werd, dus dit was een complete verrassing. In Noorwegen is Serpent in 2020 uitgekomen en inmiddels zijn de vertaalrechten aan dertien landen verkocht. Heel erg spannend allemaal!
Hoe is deze reis als schrijver begonnen voor je?
Toen ik een jaar of acht was droomde ik er al van om schrijver te worden. Mijn oom was schrijver en dat vond ik heel erg cool. Al van jongs af aan hield ik van verhalen. Ik was helemaal weg van de verhalen van Astrid Lindgren en anderen zoals zij. Ik fantaseerde over hoe het zou zijn om haar te zijn.
Je was nog erg jong.
Mijn elfde verjaardag kan ik me nog goed herinneren. Op mijn verlanglijstje stond een typemachine. Toen ik 'm kreeg was ik zo gelukkig! Ik heb een foto dat ik heel druk zit te typen op mijn typemachine. Voor iedereen in mijn familie was het meteen duidelijk dat ik schrijver wilde worden. Dat veranderde niet toen ik ouder werd. Aan mijn cv kun je dat ook zien: ik studeerde Literatuurwetenschap, ik heb verschillende schrijfcursussen gedaan, ik heb in een boekhandel gewerkt. Ik had wel een plan B, want het heeft wel even geduurd voordat ik echt een boek af had. Ook al schreef ik lang, ik kwam nooit verder dan halve verhalen. Het werd nooit echt iets, omdat ik eerst het ambacht beter onder de knie moest krijgen.
Hoe ontstond het idee voor Serpent?
Het verhaal is bij toeval ontstaan. Een vriendin van me deed vrijwilligerswerk bij een opvang voor zwerfkatten. Ze probeerde nieuwe baasjes te vinden voor de katten. Op een dag vertelde ze me dat ze bang was dat een van die nieuwe baasjes ook een slang zou hebben. En dat de kitten dan als prooi voor de slang opgehaald zou worden. Ik vond het een heel erg gek idee. Ik kende niemand met een slang. Het was destijds in Noorwegen verboden om een slang als huisdier te hebben. Ik heb zelf ook nooit een slang gehad. Het idee dat een mens een kitten aan een slang zou voeren vond ik zo bizar, dat ik me begon af te vragen wat voor mens dat zou doen.
En al schrijvend kwam je erachter?
Ik begon met het verhaal, maar na een tijdje legde ik het weg. Ik had net American Psycho gelezen en onbewust kreeg het verhaal daar te veel van weg. Het werd best een eng verhaal, maar het werkte gewoon niet. Het voelde niet origineel genoeg. De hoofdpersoon was een man, maar ik wist toen al dat ik een vrouwelijke hoofdpersoon zou kiezen als ik er ooit mee verder zou gaan. Ik wilde wegblijven van een soort machoverhaal. In 2016 volgde ik een cursus misdaadschrijven en toen pakte ik het verhaal weer op. Tijdens deze nieuwe poging vond ik wel het juiste personage.
'Als het om vrouwen en slangen gaat, dan denk je al snel aan Eva en de slang in het Paradijs. Met die verbinding met culturele geschiedenis wilde ik spelen.'
Dat moet Liv zijn, de hoofdpersoon van je boek die een bijzondere band heeft met Nero, de python.
Klopt, bij deze nieuwe poging bedacht ik Liv. Ze is zo complex. Ik raakte gefascineerd door hoe ze is, hoe gelaagd ze is. Als ze Nero voor de eerste keer vasthoudt, ervaart ze een gevoel dat ze nooit eerder voelde. Toen ik me dat realiseerde, viel alles op z’n plek. Het eerste wat ik deed was haar emoties onderzoeken: waarom voelt ze zich zo, waarom weet ze wat ze weet? Liv denkt veel na, ze reflecteert veel op haar ervaringen en op de dingen om haar heen. Van de binnenkant is ze heel kwetsbaar, maar van de buitenkant heel stoer. Dat heeft natuurlijk een reden. Daarnaast heeft ze een soort erotische relatie met Nero. En als het om vrouwen en slangen gaat, dan denk je al snel aan Eva en de slang in het Paradijs. Met die verbinding met culturele geschiedenis wilde ik spelen.
Je schrijft zelfs vanuit Nero’s perspectief. Ben je altijd een 'slangenmens' geweest?
Nee, het begon echt allemaal met die vriendin en haar angst dat een kitten naar een slangeneigenaar zou gaan. Maar tijdens het schrijven raakte ik wel meer en meer geïnteresseerd. Mensen vinden slangen zowel fascinerend als eng. Ik begon me voor te stellen hoe het zou zijn als je geen ledematen had, als je zo’n lang en schubbig lichaam had, als je altijd vanaf de grond omhoogkeek. De zintuigen van een slang zijn zo anders dan die van mensen. Slangen hebben een slecht zicht, maar ze voelen vibraties in de lucht. Ze kunnen warmte waarnemen. Ik probeerde me voor te stellen hoe het is om in zo’n lichaam te zitten dat zo anders is dan het onze. Zo begon ik te schrijven vanuit Nero’s perspectief. En in dat proces merkte ik dat er parallellen zijn tussen Nero en Liv. Zij handelt bijvoorbeeld heel erg instinctief, net als Nero. En ze verandert steeds, net als de slang die om de zoveel tijd vervelt.
Ben je puur vanuit je verbeelding Nero’s hoofd ingekropen of heb je ook veel onderzoek gedaan?
Ik heb natuurlijk veel YouTube-video’s over slangen gekeken. En ik heb er veel over gelezen. Ik ben ook naar de dierentuin geweest en het reptielenpark in Oslo. Ik heb een slang vastgehouden. Ik heb met de mensen gesproken die de slangen verzorgen. En ik heb literatuur gelezen met bijzondere perspectieven, zoals De gedaanteverwisseling van Franz Kafka.
En de misdaadkant van het verhaal, hoe heb je je daarin verdiept?
Ik probeerde vooral gewoon te gaan schrijven, al had ik wel eerder misdaadverhalen gelezen. Natuurlijk heb ik veel gelezen over politieonderzoek en forensisch onderzoek. Om de details kloppend te maken heb ik met professionals gesproken. Het verhaal speelt zich af in Ålesund en Kristiansund. In beide steden heb ik de politie benaderd. Ik was heel nerveus, want ik was nog geen bekende schrijver. Ze moesten me maar op mijn woord geloven dat ik echt een boek aan het schrijven was en daarom al die vragen stelde. Gelukkig waren ze heel erg behulpzaam en hebben ze me enkele anekdotes verteld waar ik wat mee kon.
'Ze moesten me maar op mijn woord geloven dat ik echt een boek aan het schrijven was en daarom al die vragen stelde.'
Politieagent Roe is een ander belangrijk personage. Hoe ben je dichter bij hem gekomen?
Pas toen ik over zijn persoonlijkheid ben gaan nadenken, begreep ik hem beter. Hij heeft een hele negatieve kijk op het leven. Dat komt door trauma’s uit zijn verleden. Hierover nadenken werkte als een soort motor voor me. Ik kan hem namelijk begrijpen op sommige punten. Ik denk dat ik sommige eigenschappen van hem heb gebaseerd op hoe ik met moeilijke periodes uit mijn leven omging.
Het viel me inderdaad op dat het niet zomaar een thriller is. Er komen hele serieuze onderwerpen in het boek aan bod, zoals partnergeweld en seksueel misbruik. Waarom was het belangrijk voor je om deze onderwerpen te behandelen?
Toen ik begon met schrijven realiseerde ik me nog niet hoe duister het boek zou worden. Ik dacht veel na over waarom Liv is geworden zoals ze is. In haar jeugd zijn hele nare dingen gebeurd. Ik vond het pijnlijk om daar over te schrijven, maar ik vond wel dat het noodzakelijk was. Ik wilde dat je als lezer kon voelen hoe het personage zich voelt.
Toen ik me realiseerde dat deze thema’s belangrijk zijn, veranderde er iets. Ik wilde de lezer empathie laten voelen voor de slachtoffers en woede tegenover de daders. Maar dat voelde tegelijkertijd heel dubbel. Je schrijft een thriller in eerste instantie als entertainment voor de lezer. En deze thema’s zijn geen entertainment, deze thema’s moeten heel serieus genomen worden. Toch wilde ik ze aankaarten, omdat het zo vaak gebeurt en omdat mensen die het meemaken zoveel schaamte voelen. Ik wilde laten zien waar de schuld echt lag, en dat schaamte niet nodig is.
Serpent is een complex verhaal geworden. Je hebt de lat hoog gelegd voor jezelf.
Ik wist echt niet waar ik aan begon. In het begin had ik geen idee dat ik het mezelf zo moeilijk maakte. Maar toen ik er eenmaal diep in zat, kon ik ook niet meer terug. Tijdens het schrijfproces heb ik wel enkele inzinkingen gehad. Dan belde ik vrienden op of mijn redacteur, helemaal in tranen. Ik vond dat ik twee jaar van mijn leven had weggegooid. Mijn redacteur stelde me altijd gerust: als je geen crisis doormaakt, dan wordt het ook geen goed boek.
Durf je een nieuw boek aan, ondanks de kans op nieuwe inzinkingen?
Ik ben met iets nieuws bezig, maar ik vind het nog te spannend om er veel over te vertellen. Het is wel hetzelfde genre en het speelt zich in hetzelfde gebied af. Er komen ook enkele personages terug, maar meer ga ik echt niet verklappen.
Vooruit dan maar. Heb je dan een leestip voor ons tot die tijd?
De Indiase bruid van Karin Fossum vond ik erg goed. Het gaat over een Noorse man die naar India reist om een vrouw te vinden. Terug in Noorwegen loopt het niet goed af. Ik vond het een erg verdrietig boek. Het is erg goed geschreven en erg aangrijpend. Fossum slaagt erin om je in je hart te raken.
Leesfragment
Sta je inmiddels te popelen om alvast een sneak preview van Serpent te lezen, vertaald door Lammie Post-Oostenbrink? Hieronder vind je de eerste vier hoofdstukken. Spreekt de thriller je aan? Schrijf je dan in voor de Hebban winactie.
Winactie
Maakt het interview met Silje Ulstein je nieuwsgierig en ben je altijd op zoek naar nieuwe thrillerauteurs om te ontdekken? Je maakt nu kans om Serpent te winnen: Hebban mag in samenwerking met Uitgeverij A.W. Bruna vijf exemplaren weggeven. Kijk snel hoe je mee kunt doen.
Auteursafbeelding: Oda Berby via A.W. Bruna
