Hebban interviewt TJ Klune
Het boomhuis in het bos
TJ Klune, vertaald door Anneke Bok
In een klein huis, gebouwd in boomtoppen, wonen drie robots: de vaderlijke androïde Giovanni Lawson, de prettig sadistische verpleegmachine Ratched en de kleine Rambo. Victor Lawson, een mens, woont er ook. Ze vormen een gezin, en ze leven er verborgen en veilig.
Op de dag dat ze een onbekende androïde met het label 'hap' repareren, hoort Vic voor het eerst over een gedeeld duister verleden van Hap en Gio – een verleden waarin ze op mensen jaagden. Wanneer Hap per ongeluk robots uit Gio’s vroegere leven informeert over hun verblijfplaats in het bos, is het gezin niet langer veilig. Gio wordt gevangengenomen en teruggebracht naar zijn oude laboratorium.
Samen met de rest van zijn samengestelde gezin gaat Vic op reis om Gio te redden van ontmanteling, of erger nog, herprogrammering. Onderweg, verscheurd door tegenstrijdige gevoelens van verraad en genegenheid, moet Vic voor zichzelf beslissen: kan hij de liefde van Hap accepteren?
In Nederland is Het boomhuis in het bos uitgegeven onder het Young Adult-genre. Toch is het niet per se of 'gewoon' een Young Adult-roman. Het is voor elke lezer, voor elke leeftijd en voor lezers van elk genre. Iedereen kan wel iets waardevols uit het boek halen. Wie zijn jouw lezers voornamelijk?
Ik probeer mijn lezers niet in te delen in een bepaalde categorie. Wat ik zo leuk vind aan boeken is dat de verhalen er zijn voor wie ze maar wil lezen. Soms vinden we ze precies op het juiste moment en kunnen ze zo veel veranderen. Ik heb lezers die jong zijn, lezers die ouder zijn, lezers uit vrijwel alle levensfasen. Dat laat zien hoe universeel verhalen kunnen zijn. Dat, zelfs als we duizenden kilometers van elkaar verwijderd zijn, we nog steeds mensen zijn die menselijkheid in anderen kunnen herkennen.
Rambo en Zuster Ratched zijn beiden erg geliefde personages. Ze zijn het perfecte sidekickteam voor Victor – en voor elkaar. Hoe heb je ze bedacht?
Als ik heel eerlijk ben bestaat het hele boek vanwege Rambo. Ik kocht een Roomba stofzuiger voor mijn huis en omdat ik nu eenmaal mens ben, plakte ik er natuurlijk wiebeloogjes op. Toen ik het apparaatje aanzette, gebeurde er iets grappigs: het kwam vast te zitten in een hoek en maakte het zieligste piepgeluid dat ik ooit heb gehoord.
LEES VERDER / Het Hebban Boek van de Maand oktober is Het boomhuis in het bos
Om de een of andere reden blies dit op in mijn hoofd en vormde het bijna uit het niets een verhaal. Ik wist meteen dat er een stofzuigerpersonage met een sociale angststoornis in zou zitten. En dat er een mens zou zijn, de enige! Maar als er een mens zou zijn, dan moest er ook een soort verpleegmachine zijn die ervoor gezorgd heeft dat hij gezond opgroeide. Oooh, en wat als ze ook nog een sociopaat was?
Die manier van denken – dat allemaal begon omdat ik een stofzuiger kocht – is hoe de personages zijn ontstaan. Zuster Ratched en Rambo waren er al, wachtend in de coulissen op hun moment om te schitteren.
Vic is waarschijnlijk de laatste mens in jouw wereld en toch is de toon van het verhaal voornamelijk positief en hoopvol. Hoe is het je gelukt om zo'n duistere toekomst (voor mensen in elk geval) te combineren met een luchtige toon?
De mensheid is zo'n interessant en onvoorspelbaar iets om over na te denken. We creëren, we vernietigen, we bouwen, we vermorzelen, we hebben lief, we haten, allemaal verpakt in vlees en botten en bloed. Ik denk niet dat we altijd begrijpen waarom we doen wat we doen. En toch, de mensheid zit boordevol licht en dromen en dansen en geluk. Er is zover we weten niets zoals wij in het hele universum. Ook al stelt de mensheid me vaak teleur, ik denk dat we tot zoveel moois in staat zijn, als we onszelf maar toestaan ernaar te reiken. Ik heb hoop omdat hoop een duidelijk menselijke eigenschap is.
'Ik wil laten zien dat queer mensen [...] de helden van het verhaal kunnen zijn, op avontuur kunnen gaan, liefde, leven, familie en een doel kunnen vinden.'
Het boomhuis in het bos is deels gebaseerd op de kinderklassieker De avonturen van Pinokkio van Carlo Collodi. Wat fascineert jou zo erg aan dat verhaal dat je er verschillende citaten uit en verwijzingen naar hebt gebruikt?
Sprookjes en fabels hebben vaak een donkere ondertoon. Helaas kennen de meesten van ons deze oeroude verhalen alleen van de Disney-verfilmingen. En al zijn die films niet zonder reden klassiekers geworden, ze missen vaak de duisternis die wel gevonden kan worden in de oorspronkelijke teksten.
Een van de meest interessante feiten die ik ontdekte tijdens het lezen en researchen van De avonturen van Pinokkio, is dat Collodi in de eerste versie Pinokkio laat sterven, als een les voor de marionet die te graag mens wil worden. Pas toen zijn redacteur het verhaal las en hem vertelde dat geen kind een verhaal zou willen lezen waarin het hoofdpersonage vermoord wordt, paste de auteur het verhaal aan naar de versie zoals we die nu kennen.
Afgezien van het verhaal zelf en de lessen die we eruit kunnen halen, had ik niet verwacht hoe grappig de oorspronkelijke Pinokkio was. De openingszinnen laten me steeds weer lachen omdat Collodi een goed gevoel voor humor had.
Tijdens het lezen vermoedden we dat er naast Pinokkio nog veel verwijzingen naar andere verhalen in dit boek zitten.
Absoluut. Veel, heel veel verwijzingen. Dit boek is mijn liefdesbrief aan het sciencefiction- en fantasygenre dat veel voor mij heeft betekend. Je zult verwijzingen tegenkomen naar films zoals AI, The Matrix, Blade Runner en The Brave Little Toaster. Ik heb ook verwijzingen gehaald uit boeken als Frankenstein van Mary Shelley, Heerlijke nieuwe wereld van Aldous Huxley en Ik, robot van Isaac Asimov. Ik heb er stukjes en beetje uitgehaald en ze omgevormd tot iets van mezelf.
LEES VERDER / Leesclubvragen bij Het boomhuis in het bos van TJ Klune
Queerness en aseksualiteit zijn thema's in dit boek. Hoe reageren lezers op queer personages in jouw boeken?
Het overgrote gedeelte van de tijd zijn de reacties lief en hartverwarmend. Ik schrijf de verhalen die ik schrijf met de personages die ik heb bedacht omdat ik nooit de kans heb gekregen om mezelf in boeken te herkennen toen ik jong was. Ik heb nooit gezien dat een queer personage de held van het verhaal was. Als we al in verhalen zaten, dan was het altijd een beledigend stereotype of waren we er om de heteropersonages een Zeer Waardevolle Les te leren door ziek of gewond te raken of dood te gaan.
Ik wil niet dat iemand zich ooit zo voelt, dus stop ik zo veel mogelijk van de queer community als ik kan in de boeken die ik schrijf. Ik wil laten zien dat queer mensen – alle queer mensen – de helden van het verhaal kunnen zijn, op avontuur kunnen gaan, liefde, leven, familie en een doel kunnen vinden. Onze verhalen zijn belangrijk.
Heel soms ontvang ik boze, homofobische berichtjes. Die worden verwijderd zonder gelezen te worden. Zulke mensen verdienen het om uit de samenleving geweerd te worden.
De Engelse editie van het boek bevat een nawoord waarin je zegt dat 'de wereld nog niet helemaal klaar is voor zo'n boek', wat verwijst naar het boek dat Het boomhuis in het bos was voordat alle wijzigingen waren gemaakt, waarvan een aantal niet helemaal jouw keuze waren. De Nederlandse editie heeft jouw nawoord weggelaten. Het maakte ons natuurlijk wel heel erg nieuwsgierig. Wat had je graag in het boek willen zetten dat niet mogelijk was?
In de oorspronkelijke versie van het boek was Victor een persoon met autisme. Ik deed maandenlang onderzoek naar autisme: ik las artikelen, blogs en boeken geschreven door en over mensen met autisme, luisterde naar podcasts en praatte met mensen uit de autistische gemeenschap. Ik deed al deze moeite omdat er een schadelijk stereotype bestaat dat suggereert dat mensen met autisme zich gedragen als machines. Ik wilde dit weerleggen door te laten zien dat zelfs een persoon met autisme die door machines is opgevoed, zo barst van het leven dat hun menselijkheid onmiskenbaar zou zijn.
'Verhalen zullen er altijd zijn als je terug wilt gaan. Of het nu volgende maand is of over tien jaar, die pagina's zullen niet veranderen.'
We schakelden drie sensitiviteitslezers in – lezers wier taak het is een manuscript te beoordelen en feedback te geven. Twee van de lezers met autisme vonden het boek prachtig en een uitstekende representatie van autisme. De derde lezer dacht daar anders over. Aangezien ik geen autisme heb en dus niet voor die gemeenschap kan spreken, kan ik niet aangeven wat wel of niet beledigend is. Hoewel ik het niet eens was met die lezer, heb ik het boek wel aangepast.
Het is niet mijn fijnste ervaring met dit verhaal, maar ik denk dat het wel laat zien hoe belangrijk zulke lezers zijn. Misschien hadden ze het fout. Maar wat als ze het goed hadden? Ik worstel hier nog steeds mee, maar ik denk dat het uiteindelijk de juiste beslissing is geweest.
Wat zou je willen zeggen tegen de lezers die na het dichtslaan van dit boek met een gevoel van verlies zitten? Hun relatie met deze personages is ten einde gekomen en wat achterblijft is een leeg gevoel. En mis je Rambo niet vreselijk?
Ik mis Rambo vreselijk, zeker! Hij is net een Golden Retriever die in een stofzuiger is veranderd.
Ik denk dat ik dit tegen de lezers zou zeggen: verhalen zullen er altijd voor je zijn als je ze opnieuw wilt bezoeken. Of het nu volgende maand is of over tien jaar, die pagina's zullen niet veranderen en je zult de vrienden op die pagina's net zo gemakkelijk terugvinden als je eerder deed.
LEES VERDER / Doe mee met de Hebban Boek van de Maand Challenge 2023-2024
In de afgelopen tien jaar zijn er al meer dan dertig titels onder jouw naam verschenen. Hoe ziet jouw werkroutine eruit?
Sinds 2016 ben ik fulltime auteur. Ik schrijf in de ochtend en de rest van de dag doe ik wat er ook maar gedaan moet worden. Ik schrijf niet meer zo veel als ik tien jaar geleden deed, maar dat is omdat ik mezelf de ruimte heb gegeven te doen wat ik wil doen, ongeacht hoe lang ik daarover doe. Kwaliteit is altijd beter dan kwantiteit.
Kun je ons een kijkje in de toekomst geven? Wat gaat je volgende boek worden?
Volgend jaar keren we terug naar het eiland Marsyas in het vervolg op Het weeshuis in de azuurblauwe zee. De roman heet Somewhere Beyond the Sea en volgt Arthur Parnassus na de gebeurtenissen in het eerste boek. Een dagvaarding om te getuigen, een nieuw kind dat graag monster genoemd wordt en een feniks die eindelijk van zichzelf mag vliegen ... het gaat fantastisch worden!
Leesfragment
Maakt dit interview jou nieuwsgierig naar Het boomhuis in het bos, dat het Hebban Boek van de Maand oktober was? Waan je alvast in Klunes fantatische wereld vol robots en ga op reis met Vic en zijn vrienden. Hieronder vind je een sneak preview van de fantasievolle én hoopvolle roman.
Auteursafbeelding: Natasha Michaels
