Herlezen: graag, nooit of alleen dat ene boek?

Herlezen of niet

Ken je dat gevoel? Dat je een geweldig boek dichtslaat en meteen weer naar de eerste bladzijde wilt bladeren om opnieuw te beginnen? Je doet het niet, want je zit nog vol van de ervaring, maar je legt het boek binnen handbereik omdat je zeker weet dat je het binnenkort zal gaan herlezen. Het boek ligt nu onderop een enorme stapel nieuwe boeken. Herlezen kan je veel brengen. Een heerlijke herkenning en misschien wel een stukje troost zodra je de Ligusterlaan weer op stapt of Balingshoek binnenloopt. Herlezen brengt mogelijk hernieuwde inzichten, zeker als je een boek pas weer na vele jaren bezoekt, doordat je een rijkere en geoefendere lezer bent en meer gereedschap hebt verzameld in je bovenkamer. Herlezen kan ook de geweldige herinnering aan een jeugdfavoriet vernietigen, doordat jij niet meer de lezer bent die je was en het boek ineens een heel andere ervaring geeft. Je zou het wel willen uitwissen om het boek weer terug te kunnen plaatsen als fijne herinnering, maar helaas, de schade is onomkeerbaar.

Graag, nooit of alleen dat ene boek?

De Hebban Crew moet op de hoogte blijven van wat er gaande is in het boekenvak, van nieuwe boeken, debutanten, titels die nog zullen gaan verschijnen. Tijd om te herlezen is er eigenlijk niet. Toch zal het je niet zijn ontgaan dat een zekere redacteur A. in haar Weekopening bekende alle (!) Sarah J. Maas-series te hebben hergelezen* en collega R. in aanloop naar een nieuwe publicatie van Brandon Sanderson de volledige Cosmere opnieuw te lijf ging*.

Hieronder leggen redacteuren Debbie, Martijn, Anouk en Suzette hun beweegredenen bloot voor hun herleesbeleid. We verwachten van jou, onder dit artikel, niets minder.

* De bewijsstukken voor deze beschuldigingen zijn in handen van de redactie

Debbie herleest niet

Ik herlees niet en met 'niet' bedoel ik 'nooit'. Een goede reden daarvoor is dat dit huis vol staat met duizenden en duizenden boeken en, ook al word ik honderd, ik niet lang genoeg zal leven om al die boeken uit te lezen. Herlezen kan ik me helemaal niet veroorloven, omdat ik als een draak op mijn boekenberg lig. Daarnaast vind ik het lezen van een fantastisch boek een hele ervaring en belevenis. Een slecht of redelijk boek herlees je niet om duidelijke redenen. Een 'gewoon' goed boek herlees je niet, omdat er miljoenen eveneens prima boeken op je wachten. Het enige dat in mijn ogen zinvol is om te herlezen is een fantastisch boek. En dat durf ik niet. Sommige boeken geven zo'n bijzondere ervaring, zoals decennia geleden de 'In de ban van de ring'-trilogie van J.R.R. Tolkien, die van mij echt een lezer maakte. Je kunt een boek nooit weer voor de eerste keer beleven. Wat als het nu anders is, wat als je nu plotgaten spot, wat als de personages je niet meer zo in vervoering brengen en wat als alle verrassende elementen in het boek nu niet meer verrassend zijn? Wat als de vervoering je niet meer vervoert, de verwondering je niet meer verwondert en de indruk niet meer wekkend is? Nee, ik begin er niet aan, aan dat herlezen. Jij?

Eindredacteur Debbie heeft een voorkeur voor speculatieve fictie en korte verhalen, maar leest als breed geïnteresseerde lezer ook literaire fictie (als het maar weird is), non-fictie (als het maar op de kop zettend is), thrillers (als het maar origineel is), Young Adult (als het maar stoer is) en kinderboeken (als het maar knotsgek is).

Martijn herleest stukjes

Vroeger, lang geleden, voor mijn boekenverzameling de kast in mijn studentenkamer uitgroeide, herlas ik nog wel eens, maar alleen boeken die ik echt fenomenaal vond: Duin van Frank Herbert, Zenumagiër van William Gibson, Enders Game van Orson Scott Card (nog steeds bovenaan in mijn top 50). Inmiddels heb ik een studeerkamer met acht overvolle boekenkasten én stapels op de grond en vind ik het te jammer van mijn leestijd om te herlezen (hoewel ik Zenumagiër een paar jaar geleden toch nog een keer gelezen heb: nog steeds briljant, al is het retrofuturisme geworden inmiddels). Wat ik wel doe is – om allerlei redenen – stukjes herlezen uit oude favorieten. Bijvoorbeeld om na te gaan of ik de stijl inderdaad goed omschrijf, of ik een citaat echt goed heb, of ik een schrijftechniek aan de hand van een fragment kan illustreren, of om in kort bestek weer even in die verhaalwereld te stappen.

Ik kan me voorstellen dat ik in de toekomst een paar van de klassiekers die ik de afgelopen tijd las, nog een keer ga lezen, zoals Animal Farm en 1984 van George Orwell, Het bittere kruid van Marga Minco en Slachthuis vijf van Kurt Vonnegut. Dat laatste boek was de favoriet van Renate Dorrestein, die het elk jaar herlas, zeker dertig keer ... Dat is nog eens herlezen! Met dank aan Wil die me wees op een interview met Dorrestein waarin ik die bijzondere gewoonte ontdekte.

Redacteur en schrijfwedstrijdencoördinator Martijn leest voornamelijk speculatieve verhalen en boeken, maar neemt ook geregeld non-fictie, historische fictie en literatuur ter hand.

Anouk herleest doorlopend

Ik vind bijna niets zo heerlijk als herlezen, ik doe het dan ook meerdere keren per jaar. Ik heb boeken die ik na jaren weer eens herlees omdat het al zo lang geleden was, boeken die ik élk jaar herlees en boeken die ik herlees omdat er een nieuw deel van gaat verschijnen. Ik doe niet aan opfrissende samenvattingen voorafgaand aan een nieuw deel, ik ga voor de volledige ervaring. Daardoor ontdek ik vaak iets nieuws in het boek dat ik herlees, of kijk ik er met andere ogen naar omdat ik ouder en wijzer ben. Toch kost het me nooit moeite om dat gevoel van de eerste keer weer op te roepen, misschien is het zelfs wel leuker omdat ik al weet dat er een goed stuk aan zit te komen. Geen angst dat het verkeerd gaat, alleen maar genieten. Ben ik soms een beetje bang voor wat het onbekende me brengt? Misschien. Het is een grote investering die je doet als je een nieuw boek openslaat en hoe leuk ik dat ook vind, soms maak ik me stiekem een beetje zorgen of die ervaring wel goed gaat zijn.

Op dit moment heb ik toevallig net De dame van Daniel O'Malley weer opgepakt. Die heb ik nog niet zo vaak herlezen, dit wordt denk ik de derde of vierde keer. Dan gaat het zachtjes kriebelen achterin m'n hoofd. 'Weet je nog?' fluistert mijn brein, terugdenkend aan een supertof stuk in een boek, of de bijbehorende emotie. 'Zou je dat niet weer willen?' fluistert het verder. Ja, natuurlijk! Dus pak ik dit absoluut geweldige eerste deel op en ga ik daarna door met het ook toffe, maar iets minder geweldige tweede deel. Want ... er is een derde boek verschenen. Blitz staat al een paar maanden in mijn kast te wachten tot ik de serie weer opnieuw gelezen heb. Als ik dat heb gedaan, herlees ik tussen al die nieuwe boeken voor Hebban door net als Roos de 'Stormlight Archive'-boeken van Brandon Sanderon, want het laatste boek in de eerste verhaallijn verschijnt op 6 december en dan moet ik weer helemaal bij zijn.

Uiteraard ben ik daarnaast áltijd bezig in een Agatha Christie, waarbij het me niets uitmaakt of ik al precies weet hoe het zit. Haar humor is zo leuk en ze is een absoluut genie, ik haal er eindeloos veel plezier uit om te ontdekken waar ze me de vorige keren precies om de tuin heeft geleid (ja, meer dan eens met hetzelfde boek, zo goed is ze).

Redacteur Anouk leest zo'n beetje alles, maar heeft een duidelijke voorkeur voor fantasy, kinderboeken en 'queen of crime' Agatha Christie, die ze nooit onbenoemd kan laten.

Suzette herleest soms

Soms lees je een boek dat je gewoon helemaal omverblaast. In de tijd die volgt als ik het boek dicht heb geslagen en een beetje verdwaasd voor me uit zit te staren – help, wat moet ik nu lezen? – blader ik terug naar scènes die zijn blijven hangen en waar ik met regelmaat aan terugdenk. Ik vind het heerlijk om bepaalde stukken tekst uit te pluizen en te analyseren. Wat heeft de auteur hier gedaan waardoor dit zo veel indruk heeft gemaakt? Ik geniet van bepaalde stukken dialoog, onderstreep mooie poëtische zinnen, vouw ezelsoren op belangrijke pagina's of plak het boek vol met post-its. Laatst herlas ik delen uit Het grote misschien van John Green en toen realiseerde ik me dat ik op mijn veertiende gewoon hele passages uit mijn hoofd had geleerd, stukken die ik nu nog steeds ken. Soms herlees ik ook omdat ik het boek in een vreemde taal heb gelezen en het vervolgens in het Nederlands wil lezen, omdat ik wil weten hoe het vertaald is.

Ik moet er wel bij zeggen dat dit allemaal niet heel vaak gebeurt, want een boek moet echt iets teweeg hebben gebracht, wil ik het nog een keer herlezen. Zodra ik weet hoe een boek afloopt is de flair er wel een beetje vanaf en ga ik liever een nieuw avontuur aan. Herlezen ging me tien jaar geleden ook een stuk makkelijker af dan nu, deels omdat ik nu zo veel meer boeken heb gelezen dat ik niet heel snel meer omver wordt geblazen door een verhaal, en deels omdat ik nu veel sneller geprikkeld wordt door nieuwe boeken die uitkomen. Ooit hoop ik nog de tijd te vinden voor een handvol boeken die ik heel graag nog een keer zou willen openslaan.

Op Suzettes boekenplank vind je voornamelijk klassieke en hedendaagse literaire fictie. Ook feelgood, cosy fantasy en boeken over feminisme zul je daar regelmatig terugvinden.

Eerdere vragen

• Wat is jouw leessuperkracht?
• Wat is jouw favoriete debuut?
• Welke klassieker is jouw Moby Dick?
• Hoe is jouw gezin verpakt?
• Wie komt jou redden?
• De eerste zin van het boek dat je nu leest
• Welk boek staat er bij jou op de 15e plek van links, op de 3e plank van boven, in de 2e kast van links?
• Tel je leeftijd: welk boek heb je te pakken?

Hebban vraagt:

Wat is jouw herleesbeleid?