Hendrik Jan Korterink: 'Het gaat altijd om de mens achter het misdrijf'

Als misdaadjournalist kom je in aanraking met allerlei uiteenlopende zaken. Wat intrigeert je precies om over het onderwerp misdaad te schrijven? Is de Nederlandse onderwereld bijvoorbeeld interessanter dan de Amerikaanse onderwereld?  

Voor Nederlandse lezers is de Nederlandse onderwereld interessanter. Alles heeft met afstand en betrokkenheid te maken. Voor de lokale krant is een fietser die in een dorp tegen een paaltje rijdt interessanter dan een moord in Amsterdam. De moordzaak die Truman Capote beschrijft in In cold blood had in elk land kunnen plaatsvinden: het is vooral wat je ermee doet dat het doet uitstijgen boven lokaal, regionaal of nationaal niveau.    

Waarom een serie boek wijden aan het Passageproces, het proces waar iedere journalist en inmiddels iedere burger een mening over heeft? Oftewel, hoe kwamen jullie op het idee om meerdere boeken te schrijven die elk een onderdeel vormen in de aanloop naar het Passageproces?

We hadden als eerste toegang tot de verklaringen van Fred Ros. Die zijn voor veel mensen die het proces volgen buitengewoon interessant. Een insider die gedetailleerd uit de doeken doet hij volgens hem de gang van zaken is geweest bij verschillende liquidaties. Hij schetst een huiveringwekkend beeld van de manier waarop 'de onderwereld' opereert. Het leek ons niet alleen interessant en relevant, maar ook belangrijk: dat iedereen zelf kennis kan nemen van de verklaringen en niet aangewezen is op wat aan de ene kant het Openbaar Ministerie en aan de andere kant de verdediging eruit pikt en interpreteert.  

Moordmakelaar bevat veel karakterschetsen en tijdlijnen die de aanleiding vormden voor verschillende liquidaties. Hoelang (met het afnemen van interviews en het uitschrijven van de teksten) zijn jullie bezig geweest met het manuscript van Moordmakelaar?  

Ongeveer vier maanden. Veel werk was al gedaan. Het belangrijkste was dat we de beschikking kregen over nieuwe dossiers, met name met betrekking tot het onderzoek naar de liquidatie van Cor van Hout.    

Wat voor uitkomst zal de zaak rondom Fred Ros hebben volgens jou? Uit Moordmakelaar blijkt dat Ros regelmatig zijn mening bijstelt om zich te 'redden' uit alle leugens.  

De verklaringen van Fred Ros lijken vooral bruikbaar voor het Openbaar Ministerie om de bewijsconstructie tegen Dino Soerel rond te krijgen. Het is de vraag hoe de rechters dit zullen beoordelen. Er komen steeds duidelijker aanwijzingen dat Fred Ros zelf direct te maken heeft gehad met de liquidatie van Cor van Hout en dat kan als gevolg hebben dat zijn verklaringen niet meer of nauwelijks nog bruikbaar zijn.      

Is jouw mening ten aanzien van de persoon Fred Ros veranderd tijdens het schrijven van dit boek, dat ook deels beschouwd kan worden als een portret?    

Niet zozeer tijdens het schrijven van het boek, wel door het lezen van zijn verklaringen. Er komt vooral een beeld naar voren van iemand die alleen met geld bezig is en vrijwel iedereen die op zijn pad komt afperst. En ook voor geld in staat is huurmoorden te organiseren. Zo kende ik hem niet. Als je alle details leest komt het toch anders over dan wanneer je alleen weet wat iemand heeft gedaan.    

Hoe is het om samen met jouw dochter boeken te schrijven in het true crime genre?  

Het is vooral praktisch: het kost allemaal heel veel tijd en dan is het prettig dat er iemand is die op haar eigen manier tegen een zaak aankijkt en die daaraan meewerkt. Wat dat betreft is het net als bij criminelen: je kunt het best een organisatie vormen met alleen je eigen familie.    

Gaat het true crime genre nooit vervelen voor jou als schrijver en journalist? Als men het plat benadert, zou men kunnen zeggen dat het vaak alleen maar om moord, bedrog, drugs seks en geld gaat.  

Het gaat altijd om 'de mens achter het misdrijf'. Zowel dader als slachtoffer. Overigens is 'georganiseerde misdaad' natuurlijk maar één onderdeel van true crime. Van oudsher schrijf ik veel meer over moorden waarbij iemand het willekeurig slachtoffer wordt van een seriemoordenaar of aanverwant. Wat drijft de mens? Daar gaat het in de kern altijd om en dat blijft altijd even boeiend.    

Vind je dat de misdaadjournalistiek beter functioneert dan bijvoorbeeld de politieke journalistiek? Een recent voorbeeld kwam naar voren toen je vertelde de eerste tip in handen te hebben gehad over de bonnetjesaffaire waardoor Ivo Opstelten en Fred Teeven moesten opstappen.  

Het heeft mij vooral verbaasd hoe de politieke journalistiek opereert. Ik begrijp wel hoe het werkt en ook dat je soms iets politiek moet maken om het relevant te maken, maar daar ben ik zelf totaal niet in geïnteresseerd. Het gaat mij alleen om de feiten en om de waarheid te achterhalen. De politieke spelletjes – waar de politieke journalistiek onderdeel van uitmaakt – vormen een eigen wereld. Voor veel mensen kennelijk interessant, maar ik zie het voornamelijk als oeverloos en voorspelbaar geleuter waar ik niet veel tijd aan besteed.  

Over welke zaak zou je in de toekomst nog graag een boek willen schrijven? Oftewel, door welke zaak ben je zo geïntrigeerd dat je er graag meer onderzoek naar zou willen doen?

Tja. Ik ben op dit moment met drie boeken bezig, en die zijn allemaal even interessant...    

Als het goed zal deze maand het 'verboden' boek, De Ros-tapes, in de boekwinkel verschijnen. De media en rechtbank hebben al voor voldoende aandacht gezorgd. Hoe denk je dat het boek ontvangen zal worden?  

Volgens de rechter mag het boek op 1 mei verschijnen, maar er is een kans dat het Openbaar Ministerie opnieuw bezwaar maakt. Als freelancer en uitgever heb je weinig kans je daar tegen te verweren. Het verbod heeft ons zo’n 25.000 euro gekost. Ik ben als auteur ook zelf aansprakelijk gesteld en dat betekent nagenoeg meteen een lichte vorm van bankroet. De tegenpartij – in dit geval advocatenkantoor Meijering dat de actie tegen het boek heeft ingezet, wat door het Openbaar Ministerie is overgenomen – heeft alle financiële middelen om ons uit te schakelen. Meijering heeft er zelfs flink aan verdiend (wij hebben hun 'kosten' moeten betalen) en bij het OM gaat het om onbeperkt staatsgeld. Het recht op vrijheid van meningsuiting – waar mijns inziens het uitbrengen van De Ros-tapes onder valt – is in Nederland alleen nog maar een kwestie van geld en heeft weinig met recht te maken. Ook als het boek wel mag verschijnen blijft het een enorme schadepost.