Het Amanda Knox-mysterie kent drie ontnopingen (True Crime)

Amanda Knox. Ze werd in 2009 veroordeeld voor de wrede moord op haar huisgenote, de Engelse studente Meredith Kercher, in november 2007. Kercher was met een mes om het leven gebracht. Het dramatische resultaat van een uit de hand gelopen seksspelletje, zo oordeelde het Openbaar Ministerie. En ook al was er geen direct bewijs voor Amanda’s betrokkenheid bij de moord, toch werd ‘Foxy Knoxy’ vanaf het eerste moment gezien als hoofdverdachte.

Al direct na haar arrestatie werd de jonge Amerikaanse in de media afgeschilderd als een aan seks verslaafde, blowende ‘thrill seeker’ die haar nieuwe vrienden (ze was nog geen twee maanden in Italië om daar de taal te studeren) had uitgedaagd haar Engelse huisgenote ‘een lesje te leren’. Iedereen had een mening over de studente. Op Google leverde de zoekterm ‘Amanda Knox’ in korte tijd meer dan 7 miljoen hits op (inmiddels meer dan 27,5 miljoen!).

Ze werd schuldig bevonden op zes aanklachten (moord, wapenbezit, verkrachting, diefstal, het in scène zetten van een inbraak en laster) in een rechtszaak die de boeken in zou gaan als een van de meest spraakmakende in de Italiaanse geschiedenis. Amanda Knox kreeg een gevangenisstraf opgelegd van 26 jaar. Haar Italiaanse vriendje, Raffaele Sollecito, kreeg 25 jaar en een derde verdachte, de Ivoriaanse Rudy Guede, de enige van wie overtuigend forensisch bewijsmateriaal was aangetroffen op de plaats delict, kreeg een gevangenisstraf van 30 jaar. Na vier jaar cel werd de Amerikaanse in 2011 in hoger beroep vrijgesproken. Na haar terugkeer in de Verenigde Staten trok Amanda Knox zich terug in de luwte en pakte ze haar studie weer op. Ondertussen zette ze haar horrorervaringen op papier en werkte deze uit tot een lijvig boek. Vier miljoen dollar betaalde de Amerikaanse uitgever voor haar memoires, die vorig jaar zijn verschenen met als veelzeggende titel Wachten tot je gehoord wordt.

Overtuigend

In het boek vertelt Amanda Knox eindelijk haar kant van het verhaal. Een moedige poging om haar gedemoniseerde identiteit te zuiveren. In 380 pagina’s krijg je een goed beeld van de jonge Knox tijdens haar korte en noodlottige verblijf in het Italiaanse Perugia en de jaren in de gevangenis. De nu 25-jarige Amanda Knox vertelt een overtuigend verhaal over een naïef Amerikaans meisje van amper twintig lentes jong, die door haar eigen – soms onnadenkende – beslissingen hoofdverdachte werd van een gruwelijk misdrijf. Knox laat treffend zien hoe futiliteiten zomaar kunnen uitgroeien tot opiniebepalende zaken. Ze vertelt hoe het roze dildokonijntje dat ze van een vriendinnetje als afscheidscadeautje kreeg om haar nieuwe (eenzame) Italiaanse bestaan in te luiden, uitgroeide tot een ‘bewijsstuk’ van haar ongeremde seksverslaving. Maar ook hoe een ooit onschuldige bijnaam (in haar jeugdvoetbalteam werd ze ‘Foxy Knoxy’ genoemd) jaren later een heel andere lading zou krijgen en haar ‘stoute kant’ zou aantonen. De media smulden ervan en wisten haar profielpagina op Myspace en de foto’s daarop razendsnel te vinden. En zo waren de kranten ineens gevuld met de privéfoto’s van een feestende, drinkende en blowende Amanda. Wat overigens een zeer selectief deel van de beschikbare foto’s was, zo legt Knox in haar boek uit, want als je al haar foto’s op Myspace zou zien, dan was ze niet anders dan het gemiddelde Amerikaanse meisje. Het zet je wel aan het denken over het gevaar van huis-tuin-en-keukengebruik van sociale media.

Rode lingerie en fout T-shirt

Amanda Knox steekt ook de hand in eigen boezem en is zeker niet de laatste die toegeeft dat ze het door haar naïviteit en een opeenstapeling van onhandige acties allemaal nog lastiger voor zichzelf heeft gemaakt. Het kopen van rode lingerie vlak na de moord (het was geen G-string zoals later werd beweerd, maar toch...), het T-shirt met de fluorescerende tekst All you need is love dat ze droeg tijdens een van de rechtszittingen en de ongepaste glimlach toen ze de rechtszaal betrad, waarover ze schrijft: ‘... maar toen ik mijn tante en mijn oom, Christina en Kevin, zag, die speciaal naar Perugia waren gekomen in plaats van mijn vader en Chris (haar stiefvader, red.), was ik ontzettend dankbaar. Ik zwaaide even naar hen en glimlachte breed om hun te laten weten dat ik heel blij was dat ze er waren. Ik had nooit verwacht dat later over die glimlach zou worden gezegd: “Amanda Knox straalde toen ze de Italiaanse rechtszaal werd ingeleid.” De Daily Mail zette mijn binnenkomst in de zaal extra dik aan: “Ze kwam binnen zoals een diva in Hollywood over de rode loper schrijdt.” (...) Iedereen die deze krant las of de televisieverslagen bekeek, zou hebben gedacht dat het meisje Foxy Knoxy immoreel, psychotisch en verdorven was - een volslagen dolgedraaid type.’ Allemaal voer voor de rioolpers.

Feel good

Amanda Knox bracht zichzelf tijdens het onderzoek al eerder in de problemen nadat ze iemand, onder zware druk van de politie, valselijk beschuldigde en haar verhaal over de avond van de moord steeds veranderde. En dan waren er ook de tv-beelden, direct na de moord, waarop Amanda en Raffaele elkaar vastpakken en zoenen, recht voor het huis waar de dramatische gebeurtenissen plaatsvonden. De druk, valse voorwendselen van de Italiaanse rechercheurs, maar ook het gecreëerde beeld door de media en de taalbarrière deden haar uiteindelijk de das om. Inclusief haar voorarrest zat Knox vier jaar in een Italiaanse gevangenis, waar ze aanvankelijk niemand kon vertrouwen en seksuele intimidatie onder zowel gevangenen als gevangenispersoneel aan de orde van de dag was. Naarmate de tijd verstreek werd ze meer en meer geaccepteerd, maakte ze vrienden en veroverde ze een bijzondere plek tussen de gevangenen. Het zou zo een scenario uit een Amerikaanse gevangenisfilm kunnen zijn, inclusief feelgood-einde waar Knox’ medegevangenen haar na de opzienbarende vrijspraak massaal toejuichen.

Case Closed?

Twee jaar na haar veroordeling in 2009 werd Amanda Knox in 2011 in hoger beroep vrijgesproken op alle zes de aanklachten. Er kon worden aangetoond dat de Italiaanse recherche er een potje van had gemaakt. Forensisch bewijs werd door amateuristische slordigheid onbruikbaar, slecht gefundeerde aannames werden in tweede instantie door de rechter van tafel geveegd. Ook Raffaele Sollecito werd na vier jaar cel vrijgelaten. De Ivoriaanse drugsdealer Rudy Guede, die ook in hoger beroep schuldig werd gevonden aan seksueel geweld en moord, zit nog steeds vast. Zijn veroordeling van 30 jaar celstraf werd na een getuigenis omgezet in 16 jaar. Voor het Openbaar Ministerie staat overigens vast dat hij het niet alleen gedaan kán hebben.

In maart 2013 werd dan ook bekend dat het Italiaanse Hof van Cassatie heeft besloten dat de zaak opnieuw moet voorkomen. Het OM was in beroep gegaan tegen de vrijspraak in 2011. De Italiaanse wet kan Knox overigens niet verplichten om voor het nieuwe proces naar Italië terug te keren en de kans dat de Verenigde Staten Amanda Knox bij een eventuele nieuwe veroordeling zullen uitleveren aan Italië is vrij gering. Het Amerikaanse strafrecht bepaalt dat een individu geen twee keer voor dezelfde misdaad kan worden berecht.

Knox en Sollecito toch schuldig

Op 30 januari 2014 worden Amanda Knox en Raffaele Sollecito alsnog – en dus voor de tweede keer – schuldig bevonden door het Italiaanse recht, ditmaal het gerechtshof. Knox krijgt 28 jaar celstraf opgelegd, Sollecito drie jaar minder. In een reactie op het vonnis zegt Knox ‘bang en bedroefd’ te zijn. Sollecito werd een dag na de uitspraak opgepakt bij de grens tussen Italië en Oostenrijk. Beiden kunnen overigens ook tegen het nieuwe vonnis in beroep gaan, maar er wordt verwacht dat Italië de Verenigde Staten om uitlevering van Knox zal vragen. Of de Verenigde Staten hun onderdaan ook werkelijk uit zullen leveren, daarover wordt sinds de nieuwe uitspraak flink gediscussieerd. Bezien vanuit het Amerikaanse strafrecht lijkt dat niet voor de hand te liggen, maar de Verenigde Staten kunnen op politieke gronden toch besluiten tot uitlevering van Amanda Knox. To be continued.

Waarschuwing voor velen

Je kunt na het lezen van Wachten tot je gehoord wordt niet anders concluderen dan dat Amanda Knox het minimaal verdient om gehoord te worden. Of je haar nu uiteindelijk gelooft of niet, en of het je lukt om het door de media gecreëerde beeld van ‘de Engel met de IJsogen’ van je af te zetten, haar verhaal doet wel iets met je. ‘Het had iedereen kunnen gebeuren,’ vertelde Knox in een exclusief interview met Diane Sawyer op de Amerikaanse tv-zender ABC. En misschien is dát in één zin wel de belangrijkste boodschap van haar persoonlijke verhaal en een waarschuwing voor ons allemaal: wees voorzichtig met het delen van je leven op het web. Het meest onschuldige zou zomaar eens tegen je gebruikt kunnen worden.

Wachten tot je gehoord wordt is verschenen bij uitgeverij Luitingh-Sijthoff. Ook medeverdachte en –veroordeelde Raffaele Sollecito schreef een boek over zijn belevenissen in de Meredith Kercher-zaak: Honor bound: My journey to hell and back with Amanda Knox (september 2012).