Het Hebban Boek van de Maand is: 'Wat liefde kan doen' van Lotte Kok
Inleiding
Suzette Eikelenboom
Lotte Kok vertelt in Wat liefde kan doen op meeslepende wijze over haar persoonlijke ervaring met emotioneel partnergeweld – een heftig onderwerp, hoor ik je al denken, maar daarom niet minder belangrijk. Integendeel. Het is des te belangrijker dat we over een onderwerp als dit kunnen blijven praten en dat het een open gesprek blijft. Ook als je denkt 'Maar dat zou mij of de mensen in mijn omgeving nóóit overkomen', weet je na het lezen van dit boek: partnergeweld kan iedereen overkomen.
Bij huiselijk geweld denken we vaak aan fysiek en seksueel geweld – het soort geweld waar je blauwe plekken van oploopt of erger. Kok heeft het in haar boek echter over emotioneel geweld en juist dit soort geweld is extra moeilijk te spotten door de buitenwereld. Aan het begin introduceert ze haar partner dan ook als de 'poppenspeler', een man die zich niet los kan maken uit zijn eigen slachtofferrol, die haar uitholt en van haar een levenloze pop maakt. Toch weet Kok dit boek zo neer te zetten dat het niet om hem draait. Dit is háár verhaal en dus krijg je als lezer geen detailleerde achtergrondinformatie over de poppenspeler.
Wat liefde kan doen wordt neergezet als een roman. Zo leest het wel, maar uiteindelijk is het eerder een memoir – een verzameling pijnlijke herinneringen, doorspekt met (zelf)reflectie. Het is een boek dat raakt – beklemmend, isolerend, beangstigend, maar ook hoopvol en zonder enige twijfel moedig.
Wat liefde kan doen
Lotte Kok
Lotte Kok, een getalenteerde, intelligente auteur die aan de weg timmert en een steady leven leidt, lijdt onder het gedrag van haar mentaal zieke partner. Pas na maanden begint ze te beseffen dat dit niet normaal is, dat haar partner zich niet bij vlagen zo gedraagt, maar dat het systematisch is.
Als zij (meerdere keren) bij zijn hulpverleners aankaart dat het thuis echt niet goed gaat, en dat ze bang voor hem is, wordt daar niks mee gedaan. Ze is verrast hoe de maatschappij dénkt over huiselijk geweld, en hoe het werkelijk is.
In Wat liefde kan doen onderzoekt Lotte Kok hoe partnergeweld (juist) een zelfstandige vrouw kan overkomen. Hoe het haar kon overkomen in de relatie waaruit ze is ontsnapt. Met een scherp oog voor patronen, dynamieken en intieme verhoudingen laat ze zien hoe psychisch geweld een relatie binnensluipt en in zijn greep houdt.
De ontdekker
Roos Wolthers
'Het is toch een bepaald soort vrouw met wie dit gebeurt, hè?' zegt een personage in Wat liefde kan doen. 'Een vrouw die over haar grenzen laat gaan.' In werkelijkheid is de enige gemene deler onder slachtoffers van huiselijk geweld een bovengemiddelde empathie en vertrouwen in het goede in mensen. We leren Lotte in Wat liefde kan doen kennen als iemand die graag voor anderen zorgt. Ze wordt opgeleid tot geestelijk verzorger, zorgt in haar weekenden en avonduren voor kwetsbare kinderen en eenzame ouderen, heeft een hondje dat ze gered heeft van straat en schrijft honderden briefjes vol met lieve woorden als haar partner zich ongeliefd of onzeker voelt. Zo iemand gun je een geliefde die net zo warm, zorgzaam en liefdevol is. Helaas ontmoet Lotte de poppenspeler.
Wat liefde kan doen is een intense, beklemmende en overrompelende leeservaring, want als lezer maak je samen met Lotte mee hoe zij stap voor stap steeds verder verstrikt raakt in een relatie waarin ze zichzelf kwijtraakt en emotioneel mishandeld wordt. Je ziet het sprookje: de grootse liefdesverklaringen en lol, maar ook hoe Lotte ondertussen wordt gemanipuleerd en steeds vaker twijfelt aan haar eigen ervaringen. Als lezer word je volledig meegezogen in de wereld, gedachten en gevoelens van Lotte en tegelijkertijd wordt er daar in het boek van een afstand scherp op gereflecteerd. In Wat liefde kan doen geeft Lotte Kok blijk van diep inzicht en doortastend observatievermogen. Bovenal laat ze zien dat ze zich haar verhaal door niemand meer af laat pakken.
Over het Hebban Boek van de Maand
Hebban heeft haar eigen Boek van de Maand. Met dit initiatief richten we ons op nieuwe boeken die volgens ons extra aandacht verdienen. Dit zijn vooral niet de boeken waarvan we aannemen dat ze de weg naar de lezer toch wel zullen gaan vinden. Het panel van het Hebban Boek van de Maand richt zich op literaire romans, spannende boeken en verhalende non-fictie en bestaat uit de voltallige Hebban Crew.
Het Hebban Boek van de Maand wordt de hele maand onder de aandacht gebracht op Hebban en op onze socials. We nodigen onze lezers uit het boek te lezen en hun mening te delen onder dit artikel, op de boekpagina of in een persoonlijke recensie. Ook organiseren we elke maand een speciale leesclub rondom het boek én bieden we een discussieset aan voor leesgroepen die zelfstandig met het boek aan de slag willen, binnen of buiten Hebban. Wil jij alle Boeken van de Maand met ons meelezen? Doe mee aan de Hebban Boek van de Maand Challenge 2023-2024!
De leeservaringen
Debbie van der Zande
Op de cover van het boek Wat liefde kan doen staat 'roman' en dat mag je op de breedst mogelijke manier interpreteren. Het is zeker de meest autobiografische van alle romans, bij tijd en wijle met uitstapjes naar non-fictie. Wat het is, maakt tijdens het lezen niet meer uit, dus laat je even niet leiden door dat etiket. Kok deelt hier en daar een mokerslag uit, op momenten die voor haarzelf ook als een mokerslag hebben moeten aanvoelen, en dat doet ze goed. Hoe lieflijk, vals en geleidelijk je in een situatie wordt gelokt en gedreven, waarna het spel van manipulatie, onderdrukking en vernedering begint. Een diep gestoord spel, met een poppenspeler die aan de touwtjes trekt. Soms wil je wel tegen de hoofdpersoon roepen 'Kom, je bent een intelligente, capabele vrouw, stap weg, vertrek, zeg nee!', maar je voelt ook dat dat niet kan, hoe verlamd ze is, hoe klein ze is gemaakt en hoe weinig mogelijkheden ze nog kan zien. Van Kok las ik eerder de roman Hine, die over dezelfde onderwerpen gaat als dit boek, maar dan heel, heel anders. Dat is in feite een soort schaduwboek dat je zo over deze nieuwe titel kunt leggen. Alhoewel het één zeker geen vervolg is op het ander en er geen officiële connectie is tussen beiden, maakt de set wel een heel bijzonder een-tweetje. In beide boeken zit het ultieme donker en het verlossende licht.
Anouk van der Zee
Zodra ik begon met lezen, kwam ik met Kok in een maalstroom terecht waaruit ik niet meer kon ontsnappen. Ik kon het simpelweg niet wegleggen. Door de (erg goede) Netflix-serie Maid weet ik dat het vrouwen gemiddeld zeven pogingen kost om weg te komen bij een partner die hen geestelijk of fysiek mishandelt en Kok laat heel goed zien hoe dat in zijn werk gaat. Je wordt helemaal niet van de ene op de andere dag verbaal compleet afgemaakt of het ziekenhuis in getimmerd. Het begint met een flits – een blik vol haat of een opmerking waarbij je je afvraagt, 'heb ik dat nou echt gehoord?' En zodra je partner weer normaal doet, weer die leuke, lieve persoon is, doe je het af als toeval of stress. Zo bouwt het op, tot je zelftwijfel zo hevig wordt dat je echt gelooft dat jij het probleem bent. Als de temperatuur van water maar langzaam genoeg wordt opgevoerd, heb je nauwelijks door wanneer je levend wordt gekookt. Zo werkt de menselijke psyche echt, en dat is beangstigend. In de woorden van Kok: 'Het is best kut, als je iets vreselijks is overkomen en je het zelf niet eens gelooft.' Een geesteszieke partner doet het misschien niet bewust, maar daar wordt de uitkomst niet anders van. In Nederland wordt iedere acht dagen een vrouw vermoord, in 60% van de gevallen door een (ex-)partner.
Sander Verheijen
Kok heeft met Wat liefde kan doen een heel heftig verhaal geschreven, zonder je meteen dat gevoel te geven. Bij mishandeling denk je vrijwel meteen aan fysiek geweld en daar is in Koks verhaal geen sprake van. Langzaam, en met de nodige uitstapjes (haar jeugd, haar werk), neemt Lotte Kok de lezer mee in het zwarte spel dat haar partner met haar speelt en hoe ze zelf tot de ontdekking komt dat hij dat doet. Als lezer kom je tot de ontdekking dat emotioneel geweld minstens net zulke littekens kan maken als fysiek geweld doet. Misschien is dat voor mij wel de belangrijkste boodschap van het boek, dat ergens het midden houdt tussen roman en memoires. De lijn tussen fictie en non-fictie is soms flinterdun maar bij Kok ontbreekt die scheiding volledig wat zorgt voor een bijzondere leeservaring en daarmee een bijzonder Hebban Boek van de Maand.
Martijn Lindeboom
Kok snijdt een heftig onderwerp aan, waar ze eerder in meer speculatieve vorm in haar roman Hine ook al aan refereert. Niemand wil haar of zijn partner zich op deze manier zien gedragen, het is pijnlijk en akelig en moeilijk om allemaal te lezen en mee te krijgen. Helaas heb ik dit soort verhalen al veel te vaak om me heen gehoord (al dan niet met daadwerkelijke zelfmoord als uitkomst) en je gunt zo'n relatie niemand. Gelukkig heeft ze de onvermijdelijke breuk toch kunnen maken en leeft ze nu veel gelukkiger met haar hondje (en diens stinkende scheten). Ik hoop dat deze non-fictie roman (met fictiemethoden geschreven, maar over een waargebeurd onderwerp) haar closure geeft en ruimte om nieuwe boeken te schrijven die over minder nare en/of meer fictieve onderwerpen gaan.
Over de auteur
Lotte Kok (1996) is schrijver. Ze begon haar literaire carrière op het podium: als spokenwordartiest won ze in 2014 al de Kunstbende Taal. Daarna verschenen haar verhalen in verschillende tijdschriften. Ze debuteerde in 2018 op 22-jarige leeftijd met Skydancer dat werd genomineerd voor de ANV Debutantenprijs.
Lees mee in de Hebban Boek van de Maand Leesclub
Elke maand wordt er een Hebban Leesclub georganiseerd met het gekozen Boek van de Maand. Lijkt het je leuk om over dit boek te praten met andere gepassioneerde Hebban-lezers? Schrijf je dan snel in voor de Hebban Leesclub. We verloten 10 leesexemplaren onder gemotiveerde lezers voor een groepsbespreking van dit boek op Hebban. Je kunt je inschrijven tot en met 9 juni.
Wil je liever met je eigen leesclub aan de slag? Elke maand vind je in het bekendmakingsartikel een speciaal ontworpen discussieset met vragen die zijn toegespitst op het gekozen Hebban Boek van de Maand. De discussieset voor Wat liefde kan doen volgt binnenkort!
Auteursafbeelding: © Keke Keukelaar via uitgeverij Lebowski
