Het jasje #23 - Helden op papier
Feestmaand december. Een periode waarin de boekhandel een omzet probeert te halen, waarmee het hele boekjaar positief kan worden afgesloten. De drukte tussen de schappen is kenmerkend, speurende mensen die op zoek zijn naar het juiste cadeau voor familie, vrienden of collega’s. Incidentele boekzoekers meestal, geen regulier boekhandelvolk. De weg naar het boek-dat-op-de-lijst-staat is dan ook een avontuurlijke reis die veel afleiding biedt. En daar speelt de boekhandel handig op in.
De belangrijkste route wordt geflankeerd door de meest gangbare non-fictie boeken. Boeken over de stad van vestiging (inclusief de plaatselijke voetbalclub), populaire zelfhulpboeken waar iedereen mee uit de voeten kan en boeken van BN’ers met een missie (meestal gezondheid, lichaam en eetgewoonten betreffend).
In het kielzog daarvan volgt een overdonderende hoeveelheid kookboeken. Het is nauwelijks voorstelbaar dat er zoveel documentatie over zoiets banaals als voedselbereiding gewenst is. Het kookboek, dat is wel duidelijk, heeft de weg van behulpzame handleiding in de keuken naar mooimaker op de gepolijste koffietafel met succes afgelegd. Was het ooit nog de gewoonte een kookboek te raadplegen door te lezen, tegenwoordig is het uiterlijk reden genoeg om tot aanschaf over te gaan. En, dat moet gezegd, de aandacht die aan vormgeving en productie van kookboeken wordt besteed maakt de boekzoeker zeer hongerig.
De aandacht die aan de vormgeving van kookboeken wordt besteed, maakt de boekzoeker zeer hongerig
Na het eten komt de beweging. Meerdere tafels gevuld met boeken over sport. Of eigenlijk voornamelijk boeken over sporters. Sportpersoonlijkheden vormen een groot aandeel in de boeken die in deze periode over de toonbank gaan. De gelukkige ontvanger hoeft niet per definitie een lezer te zijn, als liefhebber is het voldoende fan van een sport of een sportman te zijn. Met nadruk sportman, want over sportvrouwen is vreemd genoeg amper een boek te vinden. De reden daarvoor zal waarschijnlijk een heel andere studie noodzakelijk maken.
Een opvallend omslag tussen de overdadige atletenboeken is de uitgave over Formule 1-coureur Kimi Räikönen. In tegenstelling tot de meeste sporters is Kimi niet in zijn sporthoedanigheid geportretteerd, maar als gewone Finse jongen in een serieuze, haast zwoele uitdrukking. De monochroom getinte foto geeft het geheel een soort kwaliteitsuitstraling waarmee de uitgever ‘de mens achter de sporter’ heeft willen laten zien. Een positionering die ongetwijfeld verband houdt met het nogal ingetogen optreden van coureur Kimi in de luidruchtige Formule 1-wereld. De titel – zoals gebruikelijk bij sportmonografieën bestaande uit voor- of achternaam – is gezet uit een krachtige schreefloze kapitaal. Helder, eenvoudig en met een goed gevoel voor sfeervolle compositie samengebracht in een opvallend omslag.
Hoe anders is het voorkomen van de uitgave Sagan over de Slowaakse wielrenner Peter Sagan. De opvallende en eigenzinnige wereldkampioen laat zijn meest geliefde uitdrukking zien: de schreeuw van de winnaar. Een ongepolijst portret, met sporen op het gezicht van de man die onder alle weersomstandigheden zijn kilometers maakt. De typografie bestaat uit een getekende kopletter die met een geforceerde constructie de link met de wielersport lijkt te willen leggen. Overbodig in samenhang met het expressieve portret. Hier had de ontwerper zich terughoudender moeten opstellen en met een stevige, neutrale kapitaal het hoofd van de hoofdrolspeler nog meer naar voren moeten laten komen. Dit is een boek zonder auteur – wat zou betekenen dat Sagan zelf de pen ter hand heeft genomen. Nog meer heldenverering!
Abdelhak Nouri is een groot Ajax-talent met een veelbelovende toekomst in de voetballerij. Tot hij tijdens een oefenwedstrijd in elkaar zakt en met een ernstige hersenbeschadiging in het ziekenhuis terechtkomt. Dit boek is een eerbetoon en biografie ineen, waarmee een dramatisch onderbroken carrière recht wordt gedaan. De vorm is volledig in de rood/witte Ajax-stijl getrokken. Een foto van de jonge Nouri, in een messias-achtige pose, staat in een wit vlak dat duidelijk de vorm van een traan heeft. In samenhang met de langgerekte titelletters is dat de verbeelding van het intense verdriet dat deze uitgave omgeeft. Het gepijnigde gezicht van de jonge voetballer vormt de apotheose in dit tot heilig icoon gemaakte boekomslag. Volop emotie, veel drama, een sportheld zonder ooit een held te zijn geweest. Gelukkig is er het boek.
