Het jasje #7 - Druktemakers
Een vluchtige blik in de hedendaagse boekhandel biedt een veelheid aan indrukken. In de nasleep van de Boekenweek is het aanbod van nieuwe uitgaven nog steeds enorm; de diversiteit aan omslagontwerpen zorgt voor een duizelingwekkende sensatie. Er wordt zowel met grof geschut als met subtiele verfijning om de aandacht van de lezer/koper gevraagd. En alles wat daar tussenin ligt.
Als helderheid en eenvoud een bepaalde stijl vormt, met een kernachtig beeld in een ruime opzet, dan is de tegenovergestelde richting ook goed vertegenwoordigd in het boekenschap. Spektakel, herrie en overvloed zijn net zo goed doeltreffende manieren om op de voorgrond te treden. De jongens met de grootste mond, of met de actiefste ellebogen, worden het eerste opgemerkt. De ironie wil dat juist door die lawaaiige drukte de aandacht weer extra komt te liggen op de boeken met een beheerste en verstilde vormgeving. Contrasten vormen een doorlopende dynamiek in ontwerpersland.
Een van de luidruchtigste aanwezigen is de nieuwe roman 4321 van Paul Auster. Groot in formaat en omvangrijk in pagina's, het levensverhaal van één persoon dat op vier verschillende wijzen wordt verteld. Die kaleidoscopische insteek levert een naar alle kanten uitwaaierende roman op met een omslagbeeld dat de veelheid en de rijkheid van het verhaal moet weergeven. De mensenmassa, vrijwel monochroom met hier en daar een felrode uitschieter, kan van een afstand ook als bloemenzee worden gezien. Een aardige metafoor. Ontwerper Brigitte Slangen heeft een foto van de Amerikaanse fotograaf Herbert Gehr gebruikt die ook op de originele editie staat. De typografie is ontworpen met een schreefletter uit de Didonen-familie: rechte schreven en een extreem groot dik/dun verschil in de rondingen. Geen beste keuze op een dergelijke ondergrond, de letter verdwijnt gedeeltelijk in het beeld en wordt moeilijk leesbaar. Nog kwalijker is de uitvergroting en cursivering van de P, waardoor het letterbeeld als geheel oogt als een wankelend experiment.
En ook hier belandt het 'praatje' boven op het 'plaatje'.
Nog zo'n lawaaimaker: In de wereld van Robert Anker. Dit historische verhaal over de strijd tussen verschillende sociale klassen leest als een spannende avonturenroman en heeft een zeer gecompliceerd omslagbeeld. De houtsnede van een anonieme 16e eeuwse kunstenaar, die onder de verzamelnaam 'Petrarcameister' bekend staat, doet denken aan de plafondschilderingen van hemelse taferelen uit de Renaissance. En ook hier belandt het 'praatje' boven op het 'plaatje'. De gecentreerde opbouw van het beeld heeft ontwerper Brigitte Slangen doen besluiten om, in tegenstelling tot de Auster-roman, een stevige schreefloze letter in te zetten. Het centrale typografische blok staat als een vanzelfsprekend middelpunt in de ruimte. Wit in de auteursnaam is de voordeligste keuze waarmee de leesbaarheid het beste is gediend. De titel in lichtblauw ligt dan weer moeilijker: om die nog enigszins leesbaar te houden is een zachte schaduw onder de letters gezet. Toch heeft dit omslag een solide uitstraling en dat is geheel te danken aan de witte omlijsting: de kleuren in het beeld worden 'opgetild' en het totale ontwerp wordt nóg kernachtiger.
De erotische verhalen en gedichten die Katja Schuurman heeft verzameld in de gelegenheidsuitgave Verboden vruchten hebben een omslag die volgens hetzelfde principe is gemaakt. Tekst op een sfeervol fotografisch beeld, zeer geraffineerd vormgegeven. De drietrapsfoto van de in kennelijke staat verkerende bloemleesster blijft bij het lezen van de titel continue meespelen in de ooghoeken. Ontwerpers van Dog and Pony hebben de fotocompositie van Marc de Groot met een vette, schreefloze kapitaal op regelmatige wijze getypografeerd. Helaas rammelt de vertikale uitlijning van de gouden letters hier en daar, dat had wat meer aandacht mogen hebben. Toch is het opmerkelijk dat door de vertraagde leesbaarheid van de titel het samenspel tussen tekst en beeld uitstekend benadrukt wordt.
Geen herrie op dit omslag, eerder een suggestieve sereniteit.
