Het kostuumdrama: een Hebban-dossier
Ruisende rokken, schitterende sieraden, hoffelijke conversaties en heimelijke blikken. Dé ingrediënten voor een geslaagd kostuumdrama. Uiteraard alleen wanneer de historische feiten en werkelijkheid eer worden aangedaan. Met zijn tv-serie Downton Abbey is acteur, schrijver, regisseur en producent Julian Fellowes daar de de afgelopen jaren ruimschoots in geslaagd. Zijn script hield vele kijkers zes seizoenen lang in de ban van het leven van de Britse upperclass én hun bedienden aan het begin van de twintigste eeuw.
Met zijn nieuwe roman Belgravia neemt Fellowes de lezer honderd jaar eerder mee terug in de tijd. De auteur beschrijft hoe de gebeurtenissen aan de vooravond van de Slag om Waterloo (1815) grote gevolgen hebben op het leven van vooraanstaande families in een van de rijkste buurten van Londen: Belgravia. Met oog voor historisch detail doet hij verslag van de bochten waarin de familie Trenchard zich wringt om een geheim te bewaren dat hun tocht naar de top van de society-kringen zou kunnen schaden.
Fellowes combineerde een oude vorm én een zeer moderne techniek om zijn roman te publiceren. Zoals onder andere Charles Dickens dat in de negentiende eeuw deed, verscheen Belgravia de afgelopen maanden zowel in het Engels als in het Nederlands eerst in feuilletonvorm: iedere week een aflevering. Via een app was de roman in delen te lezen op telefoon of tablet, waarbij ook extra content als foto’s, muziek en een audioboek beschikbaar waren. Nu is het boek ook in romanvorm verkrijgbaar.
Volgens uitgever Kirsty Dunseath is Fellowes ‘iemand die weet hoe hij een roman, maar ook hoe hij afleveringen moet schrijven en die kennis heeft van structuur en cliffhangers.’ Het boek lijkt zich daardoor ook uitstekend te lenen voor een tv-versie, maar of Belgravia ook daadwerkelijk op televisie te zien zal zijn is vooralsnog onzeker. Tot die tijd kunnen lezers zich met deze roman vermaken of zich tegoed doen aan andere kostuumdrama’s.
Van Austen tot Waters
Die zijn er namelijk volop. Natuurlijk liggen de boeken van klassieke schrijvers als Jane Austen en de gezusters Brönte voor de hand. Vele verfilmingen en tv-series waren op het scherm te zien. De boeken vormen al jaren de inspiratie voor ontelbaar veel versies van bijvoorbeeld Sense & Sensibility (1811), Pride & Prejudice (1813) (waaronder de legendarische BBC-versie met Colin Firth), Emma (1815), Northanger Abbey (1818), Jane Eyre (1847) en Wuthering Heights (1847).
Maar ook The Buddenbrooks (1901, Thomas Mann) en Brideshead Revisited (1945, Evelyn Waugh) zijn klassieke werken die voor de liefhebber op beeld zijn gebracht. Doctor Thorne (1858) van Anthony Trollope werd dit jaar nog door Julian Fellowes bewerkt tot een driedelige tv-serie. Ook recentere uitgaven, zoals Wolf Hall uit 2009 van Hilary Mantel en Fingersmith uit 2002 van Sarah Waters waren nog niet zo lang geleden succesvol als tv- en filmbewerkingen.
Toch is het absoluut aan te raden om je eens te wagen aan de oorspronkelijke, papieren versies van deze wereldberoemde verhalen. Laat je meeslepen naar tijden waarin er nog in dagreizen gesproken werd om de afstand met de koets naar de grote stad te meten en naar een tijdperk waarin smartphone, tv en internet beschouwd zouden worden als sciencefiction (of als werktuigen van de duivel).
Van bediende tot aristocraat
Wie liever de eigen fantasie gebruikt, kan zich wagen aan moderne titels die nog niet verfilmd zijn. Want zoals Mantel en Waters laten zien, laten moderne auteurs zich maar wat graag inspireren door hun illustere voorgangers. Zo schreef Jo Baker de spin-off Landgoed Longbourn, waarin ze een stem geeft aan het personeel dat in Pride & Prejudice slechts af en toe ten tonele verschijnt. De bekende schrijfster Barbara Taylor Bradford stelde eveneens een roman samen rond een familie en hun landgoed aan het begin van de twintigste eeuw, dat verhaal is te lezen in De dochters van Cavendon Hall.
De Amerikaanse schrijfster Carrie Turanski liet zich door een bezoek aan Engeland inspireren voor haar historische boeken. ‘Ik vond het heerlijk om boeken te schrijven die zich in het Engeland van begin twintigste eeuw afspelen,’ vertelt de auteur van onder andere De gouvernante in een interview. ‘De populariteit van Downton Abbey zorgde voor een grote belangstelling voor de Engelse society in die tijdsperiode. Het lukte mij om op die belangstelling in te springen en lezers verhalen te geven vol familiedrama, romantiek en een happy ending. Ik vind het heerlijk om me te verdiepen in dat tijdperk en te leren over de verhoudingen tussen de aristocraten en hun bedienden, hun gewoontes en gebruiken.’
Schrijfster Julie Klassen, eveneens Amerikaans, denkt dat ‘veel van ons, waar we ook geboren zijn, worden meegesleurd door de romantiek en ridderlijkheid van Jane Austens tijdperk. Ik ben weg van alles wat Brits is sinds ik als jong meisje De geheime tuin en Jane Eyre las. Maar zoals veel vrouwen was het het zien van Colin Firth in Pride & Prejudice wat me inspireerde om al Austens romans te lezen en die de basis legde voor mijn liefde voor de Regency-periode.’ Inmiddels heeft Klassen een behoorlijke reeks historische romans op haar naam staan, waaronder De stille gouvernante.
Van Victoria tot Versailles
Liefhebbers van romantische verhalen gesitueerd in het historische Engeland kunnen zich ook wagen aan de boeken van bijvoorbeeld Karen Witemeyer of Belinda Starling (De vrouw van de boekbinder). Zelfs voor thrillerfans zijn er opties. Zo verdiept ook historica Kate Williams zich graag in het Engelse verleden. Ze publiceerde onder meer boeken over de jonge prinses Victoria en koos een Victoriaanse setting voor haar literaire thriller De genoegens van mannen. Michael Cox, een zeldzame mannelijke auteur tussen deze vrouwelijke schrijvers, vond de negentiende eeuw ook geschikt voor zijn historische thrillers De zin van het duister en Het geheime leven van Miss Esperanza Gorst.
Geen Engelse setting, maar een uitstapje waardig, want een wereld vol ouderwetse romantiek is ook te vinden in het oude Versailles. Zo schreef Sally Christie over het leven aan het Franse hof in Zussen van Versailles, en deden Michel Vergé-Franceschi en Anna Moretti hetzelfde in de ietwat pikantere literaire non-fictiewerk Lust en liefde in Versailles.
Mocht het kostuumdrama of de historische roman je bevallen, lees dan ook het artikel Historische roman uit de schaduw, waarin je nog veel meer boekentips vindt.
