Het mysterie rond Elena Ferrante

‘Van echte wonderen wordt de maker nooit bekend’



Toen in 1991 haar debuutroman L ’Amore Molesto ( Kwellende liefde ) werd gepubliceerd, schreef Elena Ferrante een brief naar haar uitgever waarin ze aangaf qua publiciteit niets te willen doen voor het boek, omdat haar taak al was volbracht: ze had het boek immers geschreven. De schrijfster wilde niet deelnemen aan discussies, prijsuitreikingen en conferenties, interviews mochten alleen schriftelijk worden afgenomen en zelfs die moesten tot een minimum worden beperkt:



“Ik geloof dat boeken, als ze geschreven zijn, hun auteurs niet meer nodig hebben. Als ze wat te zeggen hebben, zullen ze vroeg of laat lezers vinden; zo niet, dan niet. Ik houd erg van de mysterieuze volumes waarin verhalen een intens eigen leven leiden. Zij lijken me een soort nachtelijk wonder, zoals de gaven van de Befana, waar ik als kind op wachtte. Van echte wonderen wordt de maker nooit bekend. Bovendien, is promotie niet erg duur? Ik zal de goedkoopste auteur van de uitgeverij zijn. Ik zal je zelfs mijn aanwezigheid besparen.”

Ferrante weigerde om zichzelf samen met haar boeken ter verkoop aan te bieden, door in de publiciteit te treden. Alhoewel ze haar principes over het verborgen houden van haar ware identiteit inmiddels iets heeft bijgesteld, blijft de intentie hetzelfde: “Het is normaal geworden om de auteur te zien als een bepaald individu dat onvermijdelijk buiten de tekst bestaat, zodat we ons op hem of haar kunnen beroepen als we meer willen weten over wat we lezen of als we alles willen weten over zijn of haar minder banale leven. Als je het individu uit de publiciteit haalt, ontdekken we dat de tekst veel meer bevat dan we denken. De tekst heeft dan bezit genomen van degene die schrijft.  (…) Als men zichzelf enkel en alleen aan het publiek aanbiedt door te schrijven, verandert de anonimiteit in een deel van het verhaal, als onderdeel van de fictie.”

Dat Elena Ferrante afkerig is van publiciteit, wil niet zeggen dat ze zich niet bekommert om het effect dat haar boeken op lezers heeft. In een interview dat ze dit voorjaar -bij wijze van uitzondering- met haar uitgevers had zei ze hierover: "Ik publiceer om gelezen te worden. Dat is het enige dat me interesseert als het om publicatie gaat. Daarom gebruik ik alle strategieën die ik ken om de aandacht van de lezers vast te houden, om de nieuwsgierigheid te stimuleren, om de pagina zo makkelijk mogelijk om te kunnen slaan. Maar zodra ik de aandacht van de lezers heb vind ik het mijn goed recht om het verhaal in die richting te trekken, die ik kies. Ik vind dat de lezer niet moet worden verwend als consument."


Napolitaanse romans

Niet zo lang geleden waren Ferrantes boeken alleen bekend in Italië, maar de laatste jaren is de schrijfster, van wie alleen haar Italiaanse uitgever weet wie ze echt is, aan een internationale onstuitbare opmars begonnen. Begin deze maand dong ze mee voor de Premio Strega, de belangrijkste literaire prijs van Italië, die uiteindelijk werd gewonnen door Nicola Lagioia voor zijn roman La ferocia.

‘Fictie van de hoogste kwaliteit’ - The Independent.
‘Een van de grootste romanschrijvers van onze tijd’, - The New York Times
‘Wat een krachtige en betoverende schrijver!’ - Le Monde.

Ferrantes romans, voornamelijk de reeks Napolitaanse boeken, hebben een bijna betoverende werking op Amerikaanse en Europese lezers, zo blijkt uit de reacties. Maar wat is de kracht van deze romans?
"Het is een combinatie van een droge stijl, een verhaal dat je niet wilt lezen, waar je heel ongemakkelijk van wordt en het heeft iets heel eerlijks", vertelt Marja Pruis, schrijfster en liefhebber van Ferrantes werk, in VPRO's Nooit meer slapen.



De roman De geniale vriendin verscheen twee jaar geleden in Nederlandse vertaling bij Uitgeverij Wereldbibliotheek en is het eerste deel van een vierluik over Lila en Elena, twee vriendinnen die na de Tweede Wereldoorlog in een Napolitaanse achterbuurt opgroeien. Hun levens verlopen totaal verschillend. Terwijl de intelligente Lila van school moet om te gaan werken en aan haar milieu probeert te ontsnappen door jong te trouwen, mag haar beste vriendin Elena wél verder leren. Zij beseft echter maar al te goed dat haar vriendin Lila veel slimmer en mooier is.

Op 18 augustus verschijnt het tweede deel van de Napolitaanse romans eveneens bij Wereldbibliotheek, door Marieke van Laake vanuit het Italiaans vertaald naar De nieuwe achternaam. In deze roman zijn de twee vriendinnen inmiddels jonge vrouwen: Lila is getrouwd, terwijl Elena mag doorleren. Op hun eigen manier proberen ze het beste van hun leven te maken. Maar de vriendinnen ontdekken ook dat loyaliteit en nabijheid een donkere kant kennen, die van jaloezie en bedrog. Lila en Elena vinden elkaar, raken elkaar kwijt en vinden elkaar opnieuw. De Napolitaanse romans worden als feministisch -met alleen vrouwelijke vertellers-, persoonlijk en radicaal beschouwd en worden geprezen vanwege de schitterende schrijfstijl, kleurrijke hoofdpersonen en sprankelende details.

Ferrantefever



Tegenwoordig is het een hele prestatie om als auteur zo populair te zijn zonder je identiteit prijs te geven. Door het internet zijn lezers gewend om de naam en het gezicht van een auteur aan een boek te koppelen. Interviews, artikelen, boekpresentaties en het kunnen volgen van auteurs op social media geven het gevoel de auteur achter het boek te kennen. Dat Elena Ferrante haar ware identiteit niet wil prijsgeven roept dus nieuwsgierigheid op. Waarom verbergt ze zich? Waar maakt ze zich zorgen om, juist als haar boeken zo succesvol zijn? Is het een slimme truc? Ondanks haar mysterieuze identiteit woedt er in Amerika een heuse Ferrantefever. Op Twitter levert #FerranteFever duizenden hits op.

In Amerika verschijnt in september al het laatste deel van de reeks Napolitaanse romans, The Story of the Lost Child. Met nog drie delen te gaan, zullen we ook in Nederland vast nog veel over Ferrantes romans horen. Ja, over de boeken wel, maar over de schrijfster waarschijnlijk niet...

Giveaway!

Wat vind jij? Heeft Elena Ferrante gelijk als ze stelt dat boeken hun auteurs niet meer nodig hebben? Laat in een reactie onder dit artikel weten of, en waarom jij het belangrijk vindt om de identiteit van een auteur te kennen. Je maakt dan kans op het e-book van De geniale vriendin, het eerste deel van Ferrantes Napolitaanse vierluik, in ruil voor een recensie op Hebban!