Het ongemak van een thrillerschrijver

Op 12 juli 2007 vertrok Sergei Yatzenko voor een ritje op zijn motorfiets vanaf zijn huis in Taromskoye, een klein dorpje in het zuiden van Oekraïne. Vier dagen later werd zijn verminkte lichaam aangetroffen door familieleden. Yatzenko was het slachtoffer van Viktor Soyenko en Igor Suprunyuck (foto), die bekend stonden als 'de maniakken uit Dnjepropetrovsk', twee negentien jaar oude jongens die gedurende een maand zonder enige motief 21 mensen martelden en vermoordden. De twee namen talloze foto's van hun misdaden. Ze legden ze ook op video vast. In 2008 verscheen een filmpje van de moord op Yatzenko op een shocksite.

In die tijd deed Steve Mosby research voor een boek over shocksites, websites die bedoeld zijn om te choqueren met extreem gewelddadige beelden, en mensen die objecten verzamelden die met moorden te maken hebben. ''Ik bekeek het filmpje van de moord op Yatzenko'', schrijft Mosby in The Guardian, ''en ik raakte erdoor gefascineerd. Eén detail in het bijzonder staat me nog steeds bij. Dat is het moment dat de video toont dat een grinnikende Suprunyuck langs de kant van een landweggetje staat te wachten met een hamer in zijn rugzak. In de verte komt een nietsvermoedende Yatzenko naderbij.''

Een paar jaar later schreef Mosby de thriller Dark Room (in het Nederlands verschenen als Donkere kamer bij A.W. Bruna). Het boek was gedeeltelijk geïnspireerd door de moorden in Oekraïne. Mosby: ''De overeenkomsten waren slechts oppervlakkig, maar toch had ik er een ongemakkelijk gevoel bij. Er is een voortgaande discussie over de exploitatie van en de toename van expliciet gewelddadige scènes in thrillers. Is het wel in de haak om moord en doodslag en echt lijden te gebruiken als basis voor entertainment?''

Thrillerschrijver Stav Sherez bracht dit onderwerp ter sprake op het Theakstons Old Peculier Crime Writing Festival. ''Het is niet alleen acceptabel'', zegt hij, ''voor mij is het ook wenselijk. Ik gebruik gruwelijke gebeurtenissen uit het verleden om een verhaal mee te beginnen en dat door te trekken naar deze tijd. Je eerste verantwoordelijkheid als schrijver is om de lezer te vermaken. Dat kan wel eens moeilijkheden opleveren als het gaat om echt gebeurde zaken. Maar als je het goed doet, kan het krachtiger overkomen dan een gortdroge analyse.''

De Noord-Ierse schrijver Stuart Neville was zich ervan bewust dat zijn eerste boek The Twelve wel eens opschudding zou kunnen veroorzaken. ''Ik schreef een scène over een moord in een straat in Belfast. Toen ik het manuscript aan het redigeren was, ontdekte ik dat er twaalf maanden eerder op dezelfde plaats een gruwelijke moord was gepleegd. Hier kwam de realiteit wel heel dichtbij. Uit medeleven met de familie van het slachtoffer verplaatste ik in het boek het misdrijf naar een andere, verzonnen locatie.''

De plicht van de schrijver is om andermans tragedie met respect te behandelen, stelt Mosby. ''Per slot van rekening kan de nabestaande van een slachtoffer ontzet of beledigd raken als je een soortgelijke, fictieve moord op opgepaste en ongegeneerde wijze weergeeft.''

''Fictie is een poging om met een specifiek verhaal iets universeels te verklaren'', vervolgt Mosby. ''En een verhaal komt onvermijdelijk ook voort uit een smeltkroes van ervaringen en ontmoetingen. Sommige zaken blijven ons bij en trekken de aandacht. In mijn geval ging het niet om de maniakken uit Dnjepropetrovsk en de wandaden die ze hebben begaan, maar het filmpje van een nietsvermoedende man die op een zandweg op iemand met een camera af rijdt. Een man die ieder van ons kon zijn.''

(Bron: The Guardian)