Het succes van de bejaarde-bestseller

Hendrik Groen

Het succes van Hendrik Groen gaat verder. Een paar jaar geleden waren het vooral boekhandelaren die Pogingen iets van het leven te maken. Het geheime dagboek van Hendrik Groen, 83 ¼ jaar groot maakten. Sinds 2014 gingen er 70.000 exemplaren van over de toonbank. Let wel: in het Nederlands. Want de vertaalrechten werden tot nu toe aan maar liefst 25 landen verkocht. Bovendien is een tv-serie in de maak.  

Niet gek dus dat onze Hendrik na een jaar afwezigheid de pen opnieuw ter hand neemt. In zijn nieuwste dagboek – Zolang er leven is. Het nieuwe geheime dagboek van Hendrik Groen, 85 jaar – beschrijft hij opnieuw de perikelen in het bejaardenhuis in Amsterdam-Noord, waar hij zijn dagen doorbrengt. Zijn dagen slijten, dat doet hij niet. Samen met de andere leden van Omanido (de oud-maar-niet-dood-club) houdt hij het leven spannend door maandelijkse uitjes te organiseren. Zo verkennen ze de wereldse keuken in verschillende restaurants en gaan ze zelfs een paar dagen samen op vakantie.  

Toch is het ook in dit tweede deel vooral de maatschappijkritische lading die de oude man zijn dagboekfragmenten meegeeft die het uniek maakt. Hoe veel plezier de man ook heeft met zijn vrienden, zijn zoektocht naar hulpmiddelen voor een zelfverkozen dood gaan verder. 'Ik ga eerst maar eens de brochure Een waardig levenseinde onder eigen regie bestellen. Voor een mooie, rustige dood is 9,50 euro niet veel geld,' aldus Groen. Gecombineerd met de rake (en vermakelijke) beschrijvingen van zijn medebewoners en ouderdom in het algemeen, heeft Groen hier vrijwel zeker weer een hit te pakken:  

‘De onmacht van de verzorgingsmaatschappij in een notendop: alleen via het ziekenhuis of het politiebureau kun je een demente mevrouw de bescherming en de rust geven die ze nodig heeft. Dan laat ik de begrafenisondernemer even buiten beschouwing.’ Uit: Zolang er leven is   

Afgelopen week werd het boek in boekhandel Van der Plas in Amsterdam Noord gepresenteerd, onder begeleiding van oud-Hollandse hapjes en live muziek van de band Gouwe Ouwe. Of de dagboekschrijver zelf aanwezig was, is de grote vraag. Bestaat Hendrik Groen echt, of is het een pseudoniem van een onbekend of misschien wel gevierd auteur? De namen van Stijn Aerden, Paul Abels, Paulien Cornelisse, Arnon Grunberg en Carel Helder werden de laatste jaren al genoemd. Ook Kluun, die het eerste exemplaar van het nieuwe dagboek in ontvangst mocht nemen, ontkent.   

Toch staat het succes van een bejaarde hoofdpersoon niet op zichzelf. Natuurlijk is De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween van Jonas Jonasson een mooi voorbeeld van de bejaardenbestseller, maar het is niet de enige roman waarin een hoogbejaard personage de show steelt.  

Komisch, maar kritisch

In hetzelfde segment vinden we ook Het (buiten)gewone leven van Frank Derrick, 81 jaar van auteur J.B. Morrison. Hoofdpersonage Frank Derrick is 81 jaar en woont nog zelfstandig thuis na de dood van zijn vrouw. Hij vult zijn eenzame dagen met het kijken van dvd’s en mailen met zijn dochter die in Amerika woont met haar gezin. Buiten de deur komt hij niet veel. Als hij op zijn verjaardag toch de straat opgaat, wordt hij aangereden. En dan komt Kelly van de thuiszorg zijn leven binnen om hem bij zijn te verzorgen. Zij helpt hem om de zonnige kant van het leven weer in te zien. Ook deze roman geeft, net als Hendrik Groen, een mooi beeld van het actuele tijdsbeeld en de huidige problematiek om ouderen zo lang mogelijk thuis te laten wonen.      

Ook schrijfster Catharina Ingelman-Sundberg koos een verzorgingshuis als locatie voor haar roman Je geld of je leven. Waar de Omanido-club van Hendrik Groen het bij restaurantbezoekjes en uitjes naar de dierentuin houdt, gaan de bejaarde bewoners Märtha, Oscar, Bertil, Stina en Anna-Greta een stap verder: hun ontevredenheid over de gang van zaken in het tehuis is zo groot, dat ze nog beter in de gevangenis zouden kunnen zitten. En dus plannen ze de perfecte overval. Wanneer die daadwerkelijk lukt, begeven ze langzaam in de criminele onderwereld…  In het vervolg Oma doet het weer gaan de pensionado’s een stapje verder in hun plannen om dit keer ook hun medebejaarden te helpen.  

Revanche

Zelfs in het thrillergenre zijn bejaarde hoofdpersonen te vinden. Zo schreef Marion Pauw twee spannende boeken met ouden van dagen in de hoofdrollen. In Zondaarskind geeft ze het woord aan de tachtigjarige Geertruida Amalia Langhout. Als zij na een val moet revalideren, komt zij in het tehuis de eveneens bejaarde vrouw tegen die zoveel jaar geleden haar leven en toekomst verwoestte. Dat er zelfs op latere leeftijd nog sprake kan zijn van wraakgevoelens en –acties bewijst Pauw hier wel.  

In haar thriller Hemelen lijkt de situatie precies omgekeerd: de 76-jarige Ron Casper is degene die in zijn leven een spoor aan ongelukkige mensen heeft achtergelaten. Ook op hogere leeftijd bekommert hij zich maar weinig om andermans gevoelens en jaagt er ook nog eens het familiekapitaal doorheen. De conclusie van zijn getraumatiseerde kinderen: deze man kan maar beter dood zijn…  

Wraak lijkt niet zo’n gek uitgangspunt voor een verhaal waarin bejaarden de hoofdrol op zich nemen. Met al een lang leven achter de rug, lijken sommige herinneringen en gebeurtenissen te schreeuwen om revanche. Zo ook voor de twee personages in De mannen van de maandagochtend van Rinus Ferdinandusse en Tomas Ross. Wijand Alsema en Wiebe Sybesma keren vijftig jaar na de oorlog terug naar Nederland, waar zij in 1944 ten onrechte werden beschuldigd van een miljoenendiefstal. Nu zij weten wie de werkelijke dader was, is het tijd om het recht te laten zegevieren. Ze bedenken daarvoor een krankzinnig plan.  

Meer bejaarden in de hoofdrol:

Hersenschimmen - J. Bernlef
De laatkomer – Dimitri Verhulst
Etta & Otto & Russell & James – Emma Hooper
De oude man en de zee - Ernest Hemingway 
Tijgers in de nacht - Fiona McFarlane
Bittere bloemen – Jeroen Brouwers
Alles nieuw – Joke van Leeuwen
Gekkenhuis - Deborah Moggach
Ze is zoek – Emma Healey
De laatste hand - Wieslaw Mysliwski