Het voorwoord van de Boekenweek: In gesprek met Mensje van Keulen
Mensje van Keulen debuteerde op vijfentwintigjarige leeftijd met Bleekers zomer (1972). Het debuut markeert het begin van een beeldschoon oeuvre dat in 2014 werd onderscheiden met de Constantijn Huygens-prijs. Ze schrijft romans, verhalen, gedichten, kronieken en jeugdboeken, en verschillende bekroningen en nominaties vielen haar te beurt. Haar meest recente verhalenbundel Ik moet u echt iets zeggen werd bekroond met de J.M.A Biesheuvelprijs 2021.
Vertel eens over de totstandkoming van je meest recente boek?
In de verhalenbundel Ik moet u echt iets zeggen zijn de personages even uiteenlopend als hun belevenissen, maar de verhalen spelen elk binnen een dag en dat heeft, al besefte ik dat pas gaandeweg, een opzet: het verhoogt de spanning.
Hoe heeft de lockdown het schrijven beïnvloed?
Ik verwachtte dat er meer tijd zou zijn om door te kunnen werken, maar er veranderde nauwelijks iets. Het (fictieve) werk waar ik aan bezig was en ben, wil ik er niet door laten beïnvloeden. Een enkele zin kan genoeg zijn om te laten zien wat in de omgeving mee speelt, van invloed is, al dan niet een schaduw werpt.
Welke reactie op je meest recente boek heeft je het meest geraakt, in positieve of negatieve zin, en waarom?
Een van de laatste reacties die ik kreeg kwam van iemand die een schrijfcursus geeft en die haar cursisten de opdracht gaf een vervolg op het verhaal 'De ring' te laten schrijven. Het is niet voor niets wanneer ik vind dat de laatste regel de laatste regel is, dus ik was benieuwd naar het resultaat. De uitkomst was verrassend, elk van de cursisten had een ander vervolg bedacht en het aardige was dat ook zij ervoor kozen de bedrieger in het verhaal ervan langs te geven. Maar het meest geraakt was ik door de J.M.A. Biesheuvelprijs die de bundel onlangs te beurt viel.
Welke periode in je leven beschouw jij als het 'voorwoord' van je carrière als (fictie)schrijver?
Er zijn er twee: de periode (1970-1973) dat ik in de redactie van het studententijdschrift Propria Cures zat waar ik cartoons voor tekende en korte verhalen voor schreef. En de nog eerdere: in mijn jeugd. Mijn broer, zus en ik moesten vroeg naar bed en konden lang wakker liggen. Ik verzon dan graag verhalen waar we of de slappe lach van kregen of die zo eng werden dat we soms gillend ons bed uit renden.
'Het is niet voor niets wanneer ik vind dat de laatste regel de laatste regel is, dus ik was benieuwd naar het resultaat.'
Wat betekent de Boekenweek voor jou als schrijver?
Er kunnen dan meer aanvragen zijn voor een lezing en het kan nuttig zijn dat er meer aandacht is voor boeken, al geldt dat vooral voor de laatst verschenen titels.
Welke herinneringen heb je aan de Boekenweek (als kind, tiener of volwassene)?
Op de middelbare school behaalde ik een keer een prijs met een opstel en die hield in dat ik naar de aftrap van de Boekenweek, dus het Boekenbal, mocht. Ik herinner me dat ik Harry Mulisch zag zitten en voor hem danste een vrouw in een wijde rok met petticoat waar hij, zijn pijp rokend, naar keek.
Het thema van de komende Boekenweek is 'Tweestrijd'. Op welk moment in je schrijfcarrière (of tijdens het schrijven van je laatste boek) bevond jij je in tweestrijd en waarom?
Tijdens het uittikken van mijn dagboeken. Het was zulk ander werk dan het schrijven van fictie. Ik wilde er geregeld mee stoppen, moest doorbijten, telkens weer proberen al dat waargebeurde als het ware te beschouwen als fictie om ermee door te kunnen gaan.
Hoe zie jij de toekomst van het boek?
Het kan zijn dat op den duur om reden van duurzaamheid de voorkeur gegeven wordt aan e-books. Maar boeken die geen huis meer vinden, kunnen weer verwerkt worden tot papier en een gedrukt boek in handen hebben leest heel wat aangenamer, zeker als het mooi is uitgevoerd.
'Een gedrukt boek in handen hebben leest heel wat aangenamer, zeker als het mooi is uitgevoerd.'
Het afgelopen jaar zijn we langzaam gewend geraakt aan 'het nieuwe normaal' op anderhalve meter afstand. Zal dit een rol spelen in toekomstige nieuwe verhalen of kies je er bewust voor die in vroegere of toekomstige tijden te laten afspelen?
Elk verhaal heeft zijn eigen personage(s) en locatie en tijd en die tijd kan zowel vroeger, heden als toekomst zijn. Het is maar net wat in het verhaal past.
Welke drie boeken zou je tippen aan andere lezers?
Lastig, ik doe dan zoveel grootse vertellers te kort. De korte verhalen van zowel Maeve Brennan (onder andere De twaalfjarige bruiloft) als Lucia Berlin (onder andere Handleiding voor poetsvrouwen), die niet lang terug in vertaling zijn uitgekomen, omdat ze minder bekend maar niet minder geweldig zijn. Maar vooruit:
Bonusvraag: Welke boekhandel in de buurt draag jij een warm hart toe en waarom?
Het Martyrium. Om het vriendelijke personeel en de even prettige winkelruimte die niet zo groot is, maar waar je overzichtelijk kunt ronddwalen.
Het voorwoord van de Boekenweek
De Boekenweek is verplaatst naar de zomer van 2021 en toch beleven we van 6 t/m 14 maart een ‘week vol boeken’. Omdat je het boek nooit genoeg kunt vieren en jouw favoriete boekhandel ook de komende tijd alle steun kan gebruiken. Laat je inspireren en geniet in aanloop naar de Boekenweek van gesprekken met auteurs en de mooiste boeken(tips). Hoofdsponsor NS is in 2021 twintig jaar verbonden aan de Boekenweek. Kijk voor meer leesinspiratie op www.ns.nl/treinlezer.
