Het voorwoord van de Boekenweek: In gesprek met Sien Volders
Sien Volders (1983) studeerde kunstgeschiedenis en antropologie. Haar debuutroman Noord (2017) werd lovend ontvangen door de pers en genomineerd voor meerdere prijzen, waaronder de Bronzen Uil, de ANV Debutantenprijs en de Hebban Debuutprijs. Volders woont en werkt in Gent. Haar tweede roman Oogst verscheen in het najaar van 2020.
Auteursfoto via Overamstel Uitgevers
Vertel eens over de totstandkoming van je meest recente boek?
In 2017 las ik een huiveringwekkend artikel in The Guardian, over de situatie waarin Roemeense vrouwen in de Siciliaanse kassen werkten. Het schokte me tot op het bot, omdat het over arbeidsmigratie binnen Europa ging, waardoor ik ergens altijd in de veronderstelling leef dat het wel niet zo vreselijk zou kunnen zijn, omdat we met z’n allen zo trots zijn op de sociale rechten die we al meer dan honderd jaar geleden bevochten hebben. Bovendien ging het over iets dat hoe dan ook dicht komt: de productie van ons voedsel. Het was een van die verhalen die venijnige klauwtjes bleken te hebben, en aan me bleven kleven. Ik ging me steeds meer inlezen, interviewde en bezocht de streek waar het zicht afspeelde een paar maal. Daaruit groeiden al vrij snel Alina en Lucian, de moeder en zoon die het verhaal trekken in Oogst.
Hoe heeft de lockdown het schrijven beïnvloed?
Op het moment waarop België in de eerste harde lockdown ging, zou ik eigenlijk aan het einde van mijn contract zitten, als brugfiguur voor daklozen in het Gentse. De bedoeling was dat ik me dan volop zou gooien op mijn boek, in de laatste rechte lijn naar het indienen van een finaal manuscript. Plots werd mijn job tot essentieel gebombardeerd en moest ik blijven werken (ik wilde ook helemaal niet stoppen in die vreselijke periode waarin plots alles wegviel voor de zwaksten). Daarbovenop zaten onze drie kinderen plots voltijds in het thuisonderwijs én mocht ik niet meer naar mijn schrijfkantoortje. Een tijd van verregaande chaos en gelukkig ook veerkracht. Op het moment dat mijn contract alsnog eindigde, heb ik een tent in de tuin opgezet om me daar terug te kunnen trekken om aan het boek te werken. De eindfase was bijzonder heftig, kan ik wel stellen. Alles of ik in een snelkookpan aan het schrijven was. Ik ben gelukkig en trots dat het gelukt is, maar jongens, daar heb ik wel even van moeten bekomen.
Welke reactie op je meest recente boek heeft je het meest geraakt, in positieve of negatieve zin, en waarom?
In vele recensies en lezersreacties komt terug dat ze nu heel anders naar de tomaten in hun winkelkarretjes kijken. Dat is prachtig en een groot geluk. Literatuur hoeft helemaal niet geëngageerd te zijn, en ik heb niet de pretentie dat ik echt iets zou kunnen veranderen. Wel is het hoopvol dat het verhaal dat ik verzon een blik kan veranderen. Dat mijn personages nog een tijdje aan de ribben blijven kleven. Zelf kan ik zo sinds ik The Road van Cormac McCarthy las ook niet meer langs de rayon blikken in de supermarkt passeren zonder daar aan te denken.
Welke periode in je leven beschouw jij als het 'voorwoord' van je carrière als (fictie)schrijver?
Niet zozeer een periode, wel een genre, met name alle brieven die ik schreef. Alle mails die ik schreef. Net als met brieven heb ik bij mails die ik als belangrijke communicatie beschouw ook steeds een kladversie, waarop ik blijf werken tot het helemaal goed zit. Het is een bijzonder goede leerschool om het uiterste uit je pen te houden in het format dat je op dat moment voor ogen hebt. Ik heb een vreselijk onleesbaar handschrift, dus mails namen van zodra het kon de plaats van papieren brieven in. Hoewel het er veel prozaïscher uitziet, beschouw ik veel van mijn mails en de mails die daarop terugkwamen als erg dierbaar schrijfwerk.
'In vele recensies en lezersreacties komt terug dat ze nu heel anders naar de tomaten in hun winkelkarretjes kijken. Dat is prachtig en een groot geluk.'
Wat betekent de Boekenweek voor jou als schrijver?
Het is een langgerekt feestmoment waarop de literatuur heel erg met de voeten in het veld staat. Het benadrukt het belang van boekhandels en bibliotheken, van de omvang van de liefde voor het lezen bij jong en oud. Het herinnert er ons aan dat lezen belangrijk was, is en altijd zal zijn.
Welke herinneringen heb je aan de Boekenweek (als kind, tiener of volwassene)?
Jaloezie. Ik ben Vlaamse, en wij hebben enkel de Boekenbeurs. Letterlijk een beurs in een gigantisch evenementenzaal met daarin alle uitgeverijen, boeken, boekhandelaars, schrijvers en lezers die je maar kan verzinnen. Een gigantisch overweldigende overdaad waarin je door het bos de bomen niet meer ziet en nog voor moet betalen op de koop toe. Het is ook wel in zekere mate feestelijk, en het is prettig dat er aandacht voor boeken is. En toch ben ik telkens weer stikjaloers als ik zie hoe de liefde voor het lezen bij jullie door de straten spoelt en daardoor veel inclusiever is.
Het thema van de komende Boekenweek is 'Tweestrijd'. Op welk moment in je schrijfcarrière (of tijdens het schrijven van je laatste boek) bevond jij je in tweestrijd en waarom?
Oogst is gegroeid vanuit een verontwaardiging en dat vuur brandde me vooruit tijdens het schrijven. Toch is er een belangrijk kantelpunt geweest waarin ik de keuze moest maken tussen een eerder documentair geschreven roman of een roman waarin de verdichting van de werkelijkheid tot een meer uitgepuurd en dus universeler verhaal zou leiden. Ik heb toen voor het tweede gekozen. Dat betekent dat ik heel veel ben gaan schrappen in details, en in omschrijvingen. Een tijd heb ik getwijfeld of ik zo de situatie daar ter plekke wel genoeg recht doe, al moet ik zeggen dat ik na het eindresultaat wel voel dat ik toen de juiste keuze maakte.
Hoe zie jij de toekomst van het boek?
De huidige pandemie en bijhorende lockdowns hebben getoond hoe mensen naar boeken blijven grijpen. Er zijn in de afgelopen eeuwen en decennia steeds meer vormen van ontspanning en kennisoverdracht gekomen. Meer media betekent dat de aandacht noodzakelijkerwijze meer gespreid is, maar het vertellen van verhalen door middel van boeken blijkt telkens opnieuw een wezenlijk, eeuwig gegeven te zijn.
'Al moet ik zeggen dat ik na het eindresultaat wel voel dat ik toen de juiste keuze maakte.'
Het afgelopen jaar zijn we langzaam gewend geraakt aan 'het nieuwe normaal' op anderhalve meter afstand. Zal dit een rol spelen in toekomstige nieuwe verhalen of kies je er bewust voor die in vroegere of toekomstige tijden te laten afspelen?
Mijn eerste roman speelde zich af op in het Canada van de jaren 80, mijn tweede in Sicilië omstreeks 2012. Heel erg dicht op het hier en nu lijk ik niet gauw te zullen schrijven. Al hou ik wel van beperkende gegevens. In mijn eerste boek waren er slechts drie telefoons in een erg afgelegen stadje, en één plek waar de post toekomt. Elkaar enkel op anderhalve meter mogen zien is verhaaltechnisch zeker wel interessant.
Welke drie boeken zou je tippen aan andere lezers?
Bonusvraag: Welke boekhandel in de buurt draag jij een warm hart toe en waarom?
Hier in Gent zijn we fenomenaal bediend, wat de boekhandels betreft: Walry, Limerick én Paard van Troje met daarbovenop ook nog een keer het geweldige Bookz & Booze, waar drank aan boeken 'gepaired' wordt.
In Amsterdam heb ik mijn vaste rondje langs de Athenaeum aan het Spui, Linneaus, Java Bookshop en Scheltema.
Het voorwoord van de Boekenweek
De Boekenweek is verplaatst naar de zomer van 2021 en toch beleven we van 6 t/m 14 maart een ‘week vol boeken’. Omdat je het boek nooit genoeg kunt vieren en jouw favoriete boekhandel ook de komende tijd alle steun kan gebruiken. Laat je inspireren en geniet in aanloop naar de Boekenweek van gesprekken met auteurs en de mooiste boeken(tips). Hoofdsponsor NS is in 2021 twintig jaar verbonden aan de Boekenweek. Kijk voor meer leesinspiratie op www.ns.nl/treinlezer.
