Hor or Not? ‘Onruststokers’ van Catherine Barter

De eerste jeugdroman van de Britse Catherine Barter – die lesgaf in Amerikaanse literatuur, werkte in een bibliotheek en nu een boekhandel runt – gaat over de vijftienjarige Alena. Haar moeder stierf toen Alena een baby was en dus groeit ze op bij haar overbezorgde halfbroer Danny en zijn veel nuchterdere vriend Nick, die een onafhankelijke, politieke, boeken-minded koffiebar runt. Het is de plek waar Alena het liefste is. Haar veilige leventje komt echter op zijn kop te staan als ze meer te weten wil komen over haar moeder en Danny haar onderzoek dwarsboomt, als een aanslagpleger bommen in supermarkten in haar buurt achterlaat en als, tot overmaat van ramp, de koffiebar wordt aangevallen.  

Volgens uitgeverij Lemniscaat wil iedereen die Onruststokers gelezen heeft direct naar de stad rennen om koffie te drinken – in de hoop daar Danny, Nick en Alena te vinden. ‘Zulke vrienden wil je nooit meer kwijt,’ aldus de uitgeverij. Die belooft bovendien een liefdevolle, spannende, humoristische en aangrijpende coming-of-age-roman. Is de YA Club het daarmee eens?  

Mysterieuze bommenlegger

Er kan in ieder geval geconcludeerd worden dat de meningen over Onruststokers sterk uiteenlopen. Zo vertelt Romée van Oostrum: ‘Toen ik de achterflap van Onruststokers las, was ik niet bepaald onder de indruk; het klinkt niet erg leuk of spannend, maar wat heb ik genoten van dit boek!’ Merel Kuitert daarentegen had juist naar aanleiding van de flaptekst hoge verwachtingen van dit boek. ‘Maar hoewel het boek me, door de flaptekst en het concept, erg spannend en interessant leek, gebeurt er eigenlijk vrij weinig,’ laat zij weten. ‘De eerste tweehonderdvijftig bladzijdes gebeurt er vrijwel niks en is het gewoon een verhaal over de vijftienjarige Alena die bij haar broer en zijn vriend woont. Er is geen drama, geen actie, niks wat dramatisch genoeg is.’  

‘Deze roman wordt een beetje gepitcht als een boek over terreur,’ zegt Audrey Van den Bogaerde. ‘Aan de ene kant zou je zeggen dat het boek spannend maakte, maar dat was niet zo. Naar mijn gevoel was die terrorist - de East End-bommenlegger - een grote bijzaak in het verhaal. Het ging eigenlijk meer om familie(drama), vriendschap en geheimen. Daardoor was ik in het begin wat misleid en miste ik doorheen heel het verhaal wat spanning.’  

Femke van de Griendt had precies hetzelfde gevoel. ‘Ook vrees ik dat lezers misschien net niet genoeg nieuwsgierig zijn naar de afloop van het verhaal; dat ontbreekt helaas nog in de uitwerking, terwijl het zeker wel die potentie heeft. Maar wat spanning betreft komt het verhaal nog niet helemaal goed uit de verf.’ Merel voegt daaraan toe: ‘Hoewel je een twist verwacht blijft deze uit en het verhaal kabbelt een beetje verder, waardoor je het boek snel weg legt. Ook het verhaal ernaast, de mysterieuze bommenlegger, loopt af met een sisser hoewel het verhaal zich opbouwt naar een knal.’ 

De verwachte spanning viel de meeste lezers dus wat tegen. Romée vond het wél heel moeilijk om het boek af en toe weg te leggen. ‘Maar wanneer ik niet las was ik wel bezig met allerlei mogelijke theorieën te bedenken over bijvoorbeeld de identiteit van de bommenlegger. Na een tijdje was ik ervan overtuigd dat ik de dader had ontmaskerd, maar dat bleek totaal niet te kloppen. Voor mij was het boek dus ook erg verrassend, tot de laatste bladzijde.’  

Van klein meisje tot jongvolwassene  

Toch krijgt Barter ook genoeg complimenten voor de manier waarop ze haar personages heeft uitgewerkt. ‘Het verhaal wordt verteld vanuit Alena en hoewel haar gedachten soms wat kinderachtig zijn, zijn ze vaak hilarisch en een beetje ‘all over the place’, zodat je een realistisch beeld krijgt van Alena,’ laat Merel weten.  

Romée had even tijd nodig  om in het verhaal te komen, ‘maar na een paar hoofdstukken was ik verkocht; het is origineel, de personages zijn goed uitgewerkt en de personages en het verhaal zijn zo realistisch dat ik echt het gevoel had dat ik er zelf bij was. Ook waren de emoties, met name het verdriet, zo realistisch dat ik regelmatig kippenvel kreeg tijdens het lezen, maar er zit ook genoeg humor in om het iets luchtiger te houden.’ Iris werd ook geraakt door de personages in Onruststokers. ‘Barter weet de gevoelens van de personages goed over te brengen op haar lezers. De gevoelens die Alena, Danny, Nick of wie dan ook heeft, komen net zo hard bij de lezer binnen als bij hen. Vooral als de personages ruzie maken, raakt hun pijn en verdriet de lezer.’  

‘Alena is eigenlijk wel een onruststoker,’ meent Audrey. ‘Ze is een doodgewoon meisje, maar ze wil de geheimen van haar verleden ontrafelen en is helemaal niet bang om daarvoor door het vuur te gaan. In het begin kon ik haar niet echt uitstaan. Ze is een beetje egoïstisch, beseft niet welke geweldige familie ze heeft en is ook een beetje naïef. Ook kon ik door de manier waarop ze op papier was gezet niet echt een band met haar krijgen. Toch heeft ze doorheen het boek een opmerkelijke groei doorgemaakt en dat is echt wel geweldig. Van een klein meisje is ze uitgegroeid tot een jongvolwassene.’  

Ook Femke, die geen grote fan van het boek is, kan zich in die woorden van Audrey vinden. ‘De ontwikkeling die Alena aan het eind heeft doorgemaakt wil ik daarvoor bij deze echt nog wel even benoemen als pluspunt.’ Femke ergerde zich echter wel af en toe aan de personages. ‘Alena en Danny bijvoorbeeld zijn op sommige punten irritant met hun ruzies en onenigheden, dan wil je echt naar ze schreeuwen dat ze niet alleen aan zichzelf moeten denken. Op die momenten dacht ik: jongens, kom op!’ Ook Iris vindt dat het verhaal daardoor soms wat langdradig is. ‘Er wordt heel veel ruzie gemaakt in Onruststokers en vaak gaat het over exact hetzelfde en blijft Barter in herhaling vallen. Dit is irritant, omdat je door wilt lezen en iets nieuws te weten wilt komen.’  

Een levensechte wereld  

Toch is Onruststokers volgens Iris ook een erg origineel boek. ‘De situatie die Barter weet te schetsen, waarin Alena, een 15-jarige, samenwoont met haar veel oudere broer en zijn vriend, is een situatie die je niet vaak tegenkomt in boeken. Daarnaast weet de schrijfster er een hele maatschappijkritische noot aan te geven, door Jacob Carlisle op te voeren, die meedoet aan de politieke verkiezingen en een terrorist die constant bommen laat afgaan. In veel boeken blijft het vaak bij de thuissituatie, maar Barter gaat verder, terwijl sommige delen niet eens een heel groot deel uitmaken van het verhaal.’  

Ook Femke is daarvan onder de indruk. Het is volgens haar ook een verklaring voor de spanning die de lezers in Onruststokers missen. ‘De thema’s die in dit boek aan bod komen, zijn goed met het verhaal verweven. Politiek, politieke (on)afhankelijkheid, politiek bewustzijn en politieke bewustwording spelen een rol. Ook onderwerpen als ouderschap, je gezin en daarmee indirect homoseksualiteit staan centraal. Beide zijn verbonden met Alena’s zoektocht naar moeder. Dit zijn de aspecten van het verhaal die me aanspreken. Verder is er niet veel actie; het gaat om Alena’s positie ten opzichte van deze thema’s en onderwerpen zonder dat er de hele tijd iets gebeurt.’  

Audrey vond het eveneens leuk dat er zoveel diversiteit in het boek zit, ‘zonder dat je daar als lezer bij stil hoeft te staan. Het is echt een representatief boek dat een levensechte wereld beschrijft. Sommige bijpersonages kunnen ook behoorlijk irritant zijn, maar dat komt omdat ze zo echt zijn dat je jezelf erin herkent en beseft dat je ook heel erg irritant kan zijn…’  

Het oordeel

Romée: ‘Hot! Ik kan niet anders dan enthousiast zijn over Onruststokers. Het is origineel, alle handelingen van de personages zijn te begrijpen en de pure emoties maken het boek helemaal af.’  

Merel: ‘Al met al vond ik dit boek een grote teleurstelling. De flaptekst bereidt je voor op een spannend verhaal met veel actie, maar dit blijft uit. Ik had er zoveel meer van verwacht! Ik geef dit boek een Not.’  

Iris: ‘Conclusie, Onruststokers is zeker een aanrader. Ook al is het verhaal af en toe wat langdradig, dan nog komen de emoties sterk bij de lezer binnen. Verder is het ook een erg origineel verhaal. Kortom, Onrustokers is Hot.’  

Femke: ‘Al met al heeft het boek zeker goede kanten, maar als ik alles bij elkaar optel, eindig ik toch aan de kant van de Not.’  

Audrey: ‘Onrustokers van Catherine Barter is het soort boek dat je eens moet lezen als je wat anders wilt. Het is niet de cliché romance of thriller. Het is een beetje van beide. Het boek zit boordevol liefde, een mooie boodschap en levensechte personages. Ik miste een aantal dingen waardoor het boek me niet echt wist te raken waar het moest, maar het is toch een welverdiende Hot.’

Het is nipt, maar het oordeel van de YA Club slaat net door in het voordeel van Onruststokers. Uit de woorden van de vijf lezers kunnen we opmaken dat de verwachtingen waarmee het boek opgepakt zal worden een grote invloed zal uitoefenen op de waardering. Uiteindelijk krijgt de YA-roman, door de levensechte personages, thematiek en aanwezige diversiteit een groen label: hot! 

Eerdere afleveringen van Hot or Not lees je hier.