Hot or not? 'De zevende functie van taal' van Laurent Binet

Hot or not #4: De zevende functie van taal van Laurent Binet

De Franse Laurent Binet (1972) verwierf in 2010 internationale bekendheid met zijn verzetsroman HhhH, over het Tsjechische verzet in de Tweede Wereldoorlog. Het debuut werd door de pers alom geprezen, in meer dan vijfendertig talen vertaald en bekroond met de Prix Goncourt du Premier Roman, een van de belangrijkste Franse literatuurprijzen. Ook in Nederland werd de vertaling van Liesbeth van Nes een bestseller. Documentairemaker Roel van Broekhoven maakte een achtdelige serie van de roman, die dit jaar nog door VPRO zal worden uitgezonden.

Laurents tweede boek boek Niets gaat zoals verwacht, over de verkiezingscampagne van Francois Hollande, verscheen in 2013 bij Uitgeverij Meulenhoff en vanaf 7 april ligt zijn nieuwste roman over Roland Barthes in de boekhandel, De zevende functie van taal. In Frankrijk won de auteur met dit boek al de Prix Interallié en de Prix du roman FNAC 2015.

Het verhaal

Parijs, februari 1980. De beroemde Franse filosoof Roland Barthes heeft net geluncht met presidentskandidaat François Mitterrand als hij in het Quartier Latin door een vrachtwagen wordt overreden en overlijdt. Politiecommissaris Bayard krijgt de opdracht de zaak te onderzoeken.

Bayard is er al snel van overtuigd dat Barthes vermoord is: de filosoof heeft een manuscript nagelaten, een boek waarin hij beschrijft wat de zevende functie is van taal. Meerdere mensen hebben het op dit geheime manuscript gemunt, en het onderzoek van de politiecommissaris voert hem langs alle grote Franse schrijvers, denkers en politici. Jean-Paul Sartre, Françoise Sagan, Bernard-Henri Lévy, president Giscard d’Estaing; het lijkt wel of iedereen iets te maken heeft met het ongeluk van Barthes.

De verwachtingen

Volgens de uitgever is De zevende functie van taal een omvangrijke pageturner waarin Laurent Binet met veel humor en vaart speelt met zijn bekende spel met feit en fictie. 'Een weergaloze roman over taal, die zich afspeelt in de veelbewogen jaren tachtig, toen intellectueel Parijs nog het centrum van de wereld was', zo valt te lezen op de flaptekst. Is De zevende functie van taal werkelijk zo weergaloos? We laten vijf van de boekverkopers uit ons panel de temperatuur van deze roman bepalen!

Het oordeel

Stefanie Schulte (Boekhandel Het Leesteken, Purmerend)

Laurent Binet debuteerde met HhhH: een boek waar ik nog altijd niet aan ben toegekomen. Wat de schrijver Binet betreft heb ik dus geen verwachtingen op basis van zijn werk. Wel staat hij niet voor niets op mijn lijst 'te lezen': veel van mijn collega’s zijn erg positief en ook de pers is Binet goed gezind.

Dan naar het boek: de titel De zevende funtie van taal doet alvast mijn hart sneller kloppen, want om met Paulien te spreken: ‘Taal is zeg maar echt mijn ding’. Wanneer ik de achterflap lees, rest mij nog maar één ding en dat is meteen vol enthousiasme beginnen: grote Franse filosofen, een moord, intellectueel Parijs, brutaal en grappig: kom maar op!

Ik begon te lezen, las door en bleef toen ik het boek uit had volkomen overrompeld achter. Dit boek heeft zoveel lagen. Niet per sé de lagen waar ik in principe erg van hou: psychologische lagen, karakterontwikkelingen; die worden niet eens bijster uitgediept. De gelaagdheid van De zevende functie van taal schuilt in de opzet van het boek, de opbouw en de schrijfwijze: de hoeveelheid onderwerpen, personages, opbouw van de hoofdstukken, het spelen met de vertelperspectieven en de symbolische verwijzingen (Sherlock Holmes, de Wrekers, James Bond, inspecteurs Clouseau en Hercule Poirot, ze komen allemaal voorbij). Humor en (schijn)verbanden maakten dat ik van het ene hoofdstuk in het andere rolde. Het is zeker geen boek om even snel te lezen. Ik denk ook niet dat het een boek is voor iedereen.

Hoewel sommigen passages wat mij betreft te uitgebreid waren en soms zelfs overbodig, werkt De zevende functie van taal voor mij: het boek ging onder mijn huid zitten, de wereld die Binet schetste werd een paar dagen mijn wereld. Binet heeft me uitgedaagd bij de les te blijven: hoe zat het ook alweer precies met die grote namen, al die filosofen, semiotici, theorieën en stromingen; in hoeverre komt betekenis (structuralisme) neer op niets en schijnverbanden? Binet speelt slim met taal en betekenis, maar ook met de combinatie van fictie en geschiedenis. Tijdens het lezen heb ik gelachen, voelde ik me een student, een taalwetenschapper, een detective. Wanneer een boek dat bij mij teweegbrengt, is het voor mij absoluut HOT!

Ro van Doesburg (Boekhandel De Mandarijn, Gorinchem)

Ik weet niet waar ik moet beginnen om de loftrompet over de nieuwe Binet te steken. Het is een supergelaagde symbolische thriller in de sfeer van De naam van de Roos en De slinger van Foucault van Umberto Eco. Of het een eerbetoon is aan de dit jaar overleden Eco weet ik niet. Feit is wel dat Eco’s wetenschappelijke vakgebied, de semiotiek, voortdurend door de roman wandelt om je op het verkeerde been te zetten, of liever gezegd je de hand net niet te reiken. De hand of het ontbreken ervan vormt een belangrijk motief in het boek. Eco wordt opgevoerd als een Protagoras. Maar daarmee kun je ook alle kanten op. Socrates maakte immers korte metten met het sofistische “De mens is de maat van alle dingen.”

Moet je een onderlegd, historicus, filosoof, retoricus en taalkundige zijn om alle verwijzingen van Binet te kunnen volgen? Misschien. Binet lijkt dat allemaal te zijn. Tegelijk brengt hij humor in zijn boek door de intellectuele avant-garde uit de jaren ’80 wat potsierlijk op te voeren. De dood van Roland Barthes die in 1980 echt door een bestelbus werd aangereden om een maand later in het ziekenhuis te overlijden heeft Binet aangegrepen als vertrekpunt voor een jacht op de zevende functie van taal. Rechercheur Bayard (het pragmatisch geweten van Binet?) en de studentikoze en geniale linguïst Simon (Binets performatieve taalhandelaar?) vormen een soort Haddock en Kuifje die op het document jagen waarop Barthes de zevende functie van taal formuleerde. Een soort toverformule om een onverslaanbare redenaar te worden. Een retorisch duel kun je vergelijken met een tenniswedstrijd, lijkt Binet te willen zeggen. En de zevende functie van taal is een fluwelen techniek. Mooi gevonden. Het boek leest als de grandslamfinale van 2009 in Melbourne. Roger Federer tegen Rafael Nadal. Vier uur en 38 minuten strijd op het hoogste niveau. Het magische…de engel Rafael…wint.

Willemijn van Geldrop (Boekhandel Scheltema, Amsterdam)

De zevende functie van taal gaat over de dood van Roland Barthes; volgens Binet meer dan een onfortuinlijk ongeluk met een bestelwagen. De hoofdpersonen zijn een ogenschijnlijk onnozele inspecteur genaamd Bayard (als vertegenwoordiger van het vastgeroeste establishment) en de jonge promoverende docent Simon Herzog. Daarbij passeert een batterij aan Franse post-moderne denkers de revue. En dat allemaal om een antwoord te vinden op de vraag: waarom moest Barthes dood?

In 1968 publiceerde Barthes een van zijn meest bekende werken, De dood van de Auteur. In dit essay betoogt Barthes dat niet de auteur, maar de lezer betekenis geeft aan de tekst. De rol en de betekenis van de auteur waren voor Barthes non-existent. Binet geeft opnieuw betekenis aan de dood van Barthes door middel van een fictief complot. Het werk is echt geen thriller.

Binet laat geen mogelijkheid tot speculatie, maar laat de lezer alles zien, waardoor de lezer weinig ruimte krijgt voor interpretatie. Het hele boek is een semiotische uitdaging en voor eenieder die daar niet vies van is: lees het. Het is vermakelijk.

Fons Plukker (Boekhandel Ten Hoope, Uithoorn)

Na het lezen van de nieuwe roman van Laurent Binet kan ik alleen maar zeggen het eens te zijn met de jury van de Franse prijs 'Prix interallie’. Dit boek heeft terecht de prijs gekregen.

Het boek begint met de aanrijding van de Franse filosoof Roland Barthes. Er blijkt echter opzet in het spel te zijn, omdat de filosoof een erg gewild geheim ontdekt heeft, ‘de zevende functie van taal’. De semiotiek van de taal ( alles over leestekens etc.) De politiecommissaris Bayard onderzoekt de zaak en merkt dat iedereen het nagelaten manuscript van de filosoof wil hebben.

De zevende functie van taal is met veel humor geschreven. De roman bevat veel feiten over bekende Franse intellectuelen die ook iets met dit ongeluk te maken hebben, plus een dosis spanning die vergelijkbaar is met een politieroman. Ook de nauwgezette beschrijving van het Parijs in de jaren tachtig is mooi om te lezen.

Kortom een geweldige roman, die iedereen moet lezen. Erg Hot!

Christine Bosch (Boekhandel Bosch & de Jong, Rotterdam)

Heb je zin in een roman die in de psyche van de personages duikt, die je laat invoelen, van ze laat houden? Wil je meegevoerd worden door een plot dat zo geraffineerd is dat na elke onthulling weer een nieuwe vraag ontstaat, en dat alles uiteindelijk samenkomt in een culminatie van levensgeluk? Laat het nieuwe boek van Binet dan maar liggen. Geeft niks, komt vast wel weer iets uit van Elena Ferrante binnenkort.  

Maar. Heb je zin in een bijtend, satirisch, uitdagend, onnavolgbaar, intelligent, en grappig boek waarin de zevende functie van taal wordt onthuld (of toch niet?)? Een sleutelroman-die-geen-sleutelroman-is, want de personages zijn slechts prenumeraire versies van hun echte representanten? Een Inspector Morse in intellectueel Parijs tijdens de jaren 80? Een schelmenroman op academisch niveau? Een boek met alwetende en alles-begrijpende ik-verteller, naar wiens (wier?) identiteit we lang mogen raden? Een boek om bij in slaap te vallen omdat je je niet had voorbereid op een college Semiotiek? Een roddelrubriek over Michel Foucault, Louis Althusser (wist je dat hij de helft van de boeken waarover hij studies schreef niet eens gelezen heeft? Echt waar!) en Umberto Eco? Een boek dat misschien niet empathisch of warm is maar wel heet? Zoek dan niet verder! Luister naar mijn performatieve woorden en Lees Dit Boek. (Maar serieus, als je geen zin hebt je te verdiepen in linguïstiek, laat dan maar zitten. Echt. Het zijn 438 pagina’s en de meeste daarvan bevatten de een of andere semiotische quote.)

Eindoordeel: hot!

Lees ook de eerdere afleveringen van Hot or Not!

Giveaway

Zelf beoordelen of De zevende functie van taal 'hot' is? Op Hebban maak je nu kans op deze roman! Doe gauw mee met de giveaway!