Hot or Not? 'Het boek van Stof' van Philip Pullman

Malcolm Polstead is een eerlijke en hulpvaardige jongen - maar hij is ook vreselijk nieuwsgierig. In het klooster verderop wordt in het diepste geheim het baby'tje Lyra verzorgd. Er is niets aan de hand, tot op een dag handlangers van het Magisterium hem opzoeken en alles over Lyra willen weten. Nietsvermoedend gaat Malcolm op onderzoek uit en raakt langzamerhand verstrengeld in een gevaarlijk complot. Ondertussen is er een storm op komst, en een overstroming dreigt. Deze overstroming zal ieders leven op zijn kop zetten. Wat kan Malcolm nog doen om Lyra in veiligheid te houden?

Het handige aan het later verschijnen van een prequel-serie is dat iedereen hier meteen kan beginnen met lezen. Heb je de Noorderlichttrilogie wel gelezen ooit (of de films gezien), dan werpt Het boek van Stof nieuw licht op oude bekenden. Heb je nog nooit gehoord van Philip Pullman, dan vormt dit boek een meeslepende introductie en heb je nog veel moois voor je liggen. Eén ding staat vast: deze nieuwe held zal alle harten veroveren. Maar vinden onze Hebban Club10-lezers dat ook?

Noorderlicht gelezen of niet?

Tinke van de Hebban Young Adult Club van 10 kende Philip Pullman en zijn Noorderlichttrilogie niet en miste toch de voorkennis uit die boeken, ook al is dit nieuwe boek een prequel: 'Ik wist helemaal niks van de wereld en over Lyra en het belang van haar in de andere boeken.' Yvette van de Hebban Scifi & Fantasy Club van 10 las de eerdere trilogie wel, en heeft wel een advies voor de nieuwe Pullman-lezer: 'Je bevindt je weer helemaal in de wereld van Lyra, de daemonen, de eigen verzonnen woorden zoals chocolatl en de fantasierijke Noorderlichtverhalen. Echter zou ik als tip aan toekomstige lezers willen meegeven, dat je eerst de Noorderlichttrilogie leest, met alleen al Het Gouden Kompas als minimaal begin. Zo behoud je letterlijk en figuurlijk de vaart (!) erin met lezen.' Voor Adinda was het een eerste kennismaking met Pullman: 'Ik voelde mij meteen thuis in de wereld van het boek. De schrijfstijl, de dialogen, de omgeving, het voelde allemaal heerlijk nostalgisch en gemoedelijk Engels aan.' Audrey had zelfs nog nooit van de auteur Pullman gehoord, al heeft ze de dvd van The Golden Compass-film krom gedraaid: 'Nog nooit eerder had ik kennisgemaakt van de o zo magische woorden van Pullman. En ik ben heel erg blij dat ik dat gedaan heb! Er gebeurden een aantal dingen waar ik oprecht de rillingen van kreeg. Ik kreeg een heel andere kijk op de verhaal die geschept is in Het Gouden Kompas en wat heb ik zin gekregen om de hele serie te lezen.' Kim vond het als echte Noorderlicht-liefhebber wel spannend om terug te keren naar deze geliefde verhalen en betwijfelde of ze te overtreffen zouden zijn: 'Toch was ik wel benieuwd naar deze nieuwe trilogie. Gelukkig speelt dit eerste deel lang voor de gebeurtenissen in Het gouden kompas en is Lyra nog erg jong. Dit boek werpt nieuw licht op haar verleden.' Audrey is ontzettend blij dat ze nu wel kennis heeft mogen maken met Pullmans boeken: 'Ondanks de wat tragere start van het boek, ben ik helemaal in de ban van deze nieuwe klassieker. Het is een geweldige aanvulling bij de trilogie van Het Gouden Kompas. Maar zelfs lezers die te jong waren om die boeken toen op te nemen (zoals ik), zullen kunnen genieten van Het boek van Stof, want zoals ik heb ervaren heb je geen voorkennis nodig om het boek te lezen.'

Jeugdboek, YA of volwassen fantasy?

De doelgroep is wat lastig te duiden voor Het boek van Stof. Hebbanrecensent Marvin vond het lastig een antwoord te vinden op de vraag voor wie het boek nu echt bedoeld was. Hij belandt op de conclusie dat het boek vrij breed geschikt is: 'Inhoudelijk is dit echter wel een prima boek voor de fantasyminnende jeugd, heel geschikt voor onder de kerstboom. Het is een mix van realistische en magische elementen en na een wat aarzelend begin gebeurt er heel veel in dit boek. De elementen die niet voor elke leeftijd even geschikt zijn, bepalen slechts een klein gedeelte van het boek en mogen zeker niet afschrikken om het toch te gaan lezen.' Wat vindt ons Hot or Not-panel daarvan? Yvette vond vooral de (natuurkundige) termen en processen het boek wat minder geschikt maken voor de jongere lezers, ondanks de korte hoofdstukken: 'Het boek van Stof behandelt volwassen thema’s en heeft alleen al in de eerste 150 bladzijden tig moeilijke woorden zoals standrechterlijke executie, alethiometer, crucifix, anbarische ladingen en boren en Latijnse termen zoals Habeas corpus. Deze worden verder ook niet toegelicht of begrepen vanuit de context, je kan er hoogstens naar raden. Als je er juist van houdt, is dit natuurlijk een enorme pré.' Kim vindt Het boek van Stof geen Young Adultboek, maar vond dat van de Noorderlichttrilogie ook niet. Zij denkt dat het voor een brede groep lezers wel iets te bieden heeft: 'Het is zowel voor kinderen als voor volwassenen interessant, maar het heeft niet de kenmerken waar Young Adults meestal naar zoeken in boeken. Als kinderboek is het erg leuk. De spannende avonturen van Malcolm, Alice en baby Lyra zullen jonge lezers zeker aanspreken, ook als ze de andere boeken niet gelezen hebben. Voor volwassen lezers duurt het allemaal wel erg lang en is het soms zelfs een beetje ongeloofwaardig wat de personages allemaal voor hun kiezen krijgen. Zij zullen vooral genieten van de verbanden met de Noorderlicht-trilogie.' Tinke ontdekte jeugdigheid in het boek, maar vond ook dat het vol met volwassenheid zat.

Malcolm vs. Lyra

Het hoofdpersonage in Het boek van Stof is Malcolm. Kan hij de vergelijking met de onvergetelijke Lyra uit de Noorderlichttrilogie aan? Het Hot or Not-panel was wel onder de indruk van deze 'mini-superheld die in je hoofd blijft hangen' en 'bad ass hoofdpersonage', zoals Audrey Malcolm aanduidde. Hij slaagde erin haar helemaal mee te sleuren in zijn verhaal. Ook Tinke, onze enige Not-lezer van dit boek, vond dat Malcolm veel goed maakte: 'Het 11-jarige jongetje is bijzonder en komt sympathiek over. Ook al vind ik verhaal soms even niks, Malcolm maakt de dag weer goed. Zijn denken en doen staan mij heel erg aan. Maar tegelijkertijd is hij iets te volwassen.' Adinda vond het lastig om het boek weg te leggen, mede omdat Pullman een wereld heeft weten te scheppen waar je graag in rondhangt: 'Hoofdpersoon Malcolm levert hier een belangrijke bijdrage aan, een hele behulpzame jongen die graag overal het naadje van de kous van te weten komt. Gelukkig wordt hij vergezeld door Alice, een stuk minder vriendelijk maar met het hart op de juiste plaats.'

Het boek van Stof is in feite de reeksnaam, met La Belle Sauvage als titel van het eerste boek, vernoemd naar de kano van Malcolm, de plek waar het verhaal zich (groten)deels afspeelt. Het Hot or Not-panel komt op een Hot uit, met unanieme bewondering voor hoofdpersonage Malcolm en vooral ook de wereldbouw. Veel termen, veel personages, namen en wezens, wat het verhaal soms een beetje vol en lastig te volgen maakt. Adinda deelt haar verdeelde mening over al deze gebeurtenissen en feiten: 'In deze versie van Engeland heeft ieder mens een soort avatar, een daemon, die onlosmakelijk met hem of haar is verbonden, in de vorm van een dier. Het boek kent veel van dit soort mooie details. Het verhaal wordt zeker ook bevolkt door hele nare mensen en wezens, en bijna iedereen heeft een verborgen agenda, maar toch is het een wereld waar je graag in wilt rondhangen en daardoor kon ik dit boek bijna niet wegleggen. Het is ook een boek met vele geheime genootschappen, schimmige overheidsinstanties en complotten, en daardoor ook vele personages, waarbij niet altijd meteen duidelijk is waar deze voor staan en of ze goed of fout zijn. Dan is er ook nog sprake van een voorspelling, een baby van onduidelijke afkomst die gered moet worden, en wetenschappelijk onderzoek dat in het geheim gedaan moet worden. Soms vond ik dat wat verwarrend worden. Niet van alles is duidelijk wat de betekenis voor het verhaal is. De plot ontwikkelt zich door alle verwikkelingen ook razendsnel, soms naar mijn gevoel zelfs iets té snel, dan ging het boek erg snel voorbij aan de betekenis van een bepaalde gebeurtenis.'

Lees hieronder de eindoordelen van ons Hot or Not-panel.

Yvette: 'Het Boek van Stof begint gemoedelijk, met typische Engelse tafereeltjes in en rond het waterrijke Oxford en de introductie van Malcolm en zijn kano La Belle Sauvage. Vrij snel erna komen de avonturen op gang, van babyontvoeringen en bedreigingen tot aan natuurrampen en prille ontdekkingen van de liefde. Halverwege het boek komt het boek letterlijk in een stroomversnelling terecht, La Belle Sauvage speelt hierin een grote rol en het verhaal wordt echt spannend. Voor mij is dit boek wel een Hot, het boek maakt zijn hoge verwachtingen waar.'

Adinda: 'Hot- maar in de volgende delen zal blijken of Pullman alle lijntjes die hij uitzet wel overtuigend bij elkaar kan brengen.Het boek eindigt ook met het afronden van maar een belangrijke plotontwikkeling. Naar mijn smaak bleven er wel erg veel vraagtekens over, maar duidelijk is dat we de antwoorden nog tegoed houden. '

Audrey: 'Als lezer merkte ik meteen dat Pullman heel klassiek schrijft. Elke normale zin kan hij zo slim een doordacht laten klinken. Desondanks leest het boek heel erg vlot en begreep ik de moeilijke termen die af en toe in het boek werden gebruikt. Toch had ik wat moeite om in het verhaal te komen. Ik moest wat wennen aan de nieuwe en fascinerende wereld en naar mijn gevoel was er in het begin niet zo heel veel spanning waardoor ik het boek telkens maar opnieuw kon wegleggen.  Voor mij is deze mix van mysterie, wetenschap en een geweldig staaltje worldbuilding een echte HOT. '

Kim: 'La belle sauvage is net te zwak om als zelfstandig te lezen boek uitzonderlijk goed te zijn. Het is niet zo interessant als Het gouden kompas. Uiteindelijk eindigt het verhaal te plotseling en blijf je met iets te veel vragen achter. Toch heeft deze trilogie zeker potentie. Het boek snijdt wel degelijk enkele interessante onderwerpen aan en de hoofdpersonen zijn sympathiek. Je vraagt je af welke rol zij wellicht nog in de latere boeken en in Lyra’s leven zullen gaan spelen. Ook over het mysterieuze Stof blijft nog veel onduidelijk waardoor je nieuwsgierig blijft naar de onthullingen die in de volgende delen ongetwijfeld nog gedaan zullen worden. Dit eerste deel legt hier de basis voor. Omdat ik nog steeds benieuwd ben naar de volgende delen en omdat het voor kinderen echt een leuk avonturenboek is daarom toch een nipte Hot.'

Tinke: 'Een boek geschreven met passie en liefde, maar helaas niet helemaal mijn boek. Het begin was lekker. Een goede sfeer, een nieuwe wereld met dæmons. Dæmon een term, die ik niet kende, wat aan begin nogal verwarrend was. Een bijzonder wezen dat het boek fantasierijk maakt. De manier hoe mensen en dæmon samen zijn. Wonderbaarlijk de connectie tussen die twee en vooral het idee. La Belle Sauvage, de kano van de jonge Malcolm. Telkens als hij wilde varen deed het mij denken aan Venetië, ook al speelt het zich af in Engeland. Lekker varen naar een andere plek, vol met avonturen. Maar tegelijkertijd ook een punt waar het bij mij mis gaat. De eeuwige reis, de sleur die langzaam opkomt als we beginnen met varen. Dat was het begin dat het boek van leuk naar steeds minder leuk ging. Het begin met The Trout, school en het ‘spionnenwerk’ maakte het boek interessant. De groepsdruk op school, de mysterieuze man en vijanden. Het maakte het boek mysterieus en ik wilde door blijven lezen, maar in het midden van het boek veranderde alles. Het verhaal werd wat eenzijdiger. Het kat en muis-spel begon, en de vertrouwde omgeving vervaagde ver naar de achtergrond. De reis was niet saai, maar het boek was anders. Ik kon er niet meer goed doorheen komen. Het boek werd steeds lastiger en minder interessant. Het constante in het boek, de vaartocht, natuurlijk gebeurde er wel nog verrassende dingen. Maar het werd een beetje voorspelbaar. Aan de ene kant vond ik het boek leuk en interessant, maar tegelijkertijd zat ik in een sleur waar ik niet uit kwam.'

Eerdere afleveringen van Hot or Not lees je hier.