Hot or Not? 'How to stop time' van Matt Haig
How to stop time
Tom Hazard has a dangerous secret. He may look like an ordinary 41-year-old but he's been alive for centuries. From Elizabethan England to Jazz-Age Paris, from New York to the South Seas, Tom has seen it all. Always changing his identity to stay alive, Tom has the perfect cover - working as a history teacher in London. But the past is fast catching up with him. The only thing he must not do is fall in love . . .
How many lifetimes does it take to learn how to live?
Een coming-of-age van een 439-jarige
Hoofdpersoon Tom Hazard lijdt aan anageria, een aandoening die het tegenovergestelde is van het bekendere progeria. In plaats van heel snel verouderen, veroudert Tom heel langzaam. Hij is inmiddels ruim vier eeuwen oud, maar ziet eruit als een frisse veertiger. In al die eeuwen heeft hij sleutelfiguren uit de wereldgeschiedenis ontmoet, handig als je later als geschiedenisleraar gaat werken. Om ontdekking te voorkomen moet hij om de zoveel jaar een nieuwe stek kiezen, voordat zijn eeuwig jonge gezicht op gaat vallen. Het is een vrij eenzaam bestaan. Onno: 'Haig laat de lezer meeleven met de hoofdpersoon die in feite een eenzaam individu is. Hij moet om de acht jaar vluchten om geen problemen vanwege zijn gesteldheid te veroorzaken. Hij mag niet liefhebben. Desondanks blijft de romantiek niet uit. In de beschrijvingen van de verschrikkingen en vreugden die Tom in zijn lange leven meemaakt, wordt de lezer geraakt.' Katy stelt dat in het boek een extra lang leven voorgesteld wordt als een pijnlijke vloek: 'Tom Hazard, het hoofdpersonage, lijdt onder zijn lange bestaan. Dat wordt in het boek goed overgebracht door alle overpeinzingen en flashbacks.' Sigried vindt Toms eenzaamheid en groeiende wantrouwen schrijnend: 'Haig toont hoe gemakkelijk een mens zich laat manipuleren, vooral wanneer men angstig en onzeker is. Een boodschap die erg hedendaags is.'
'Matt Haig uses words like a tin-opener. We are the tin.' - Jeanette Winterson
Feit & fictie
In de loop der eeuwen ontmoet Tom veel mensen, ook figuren die we allemaal kennen uit onze geschiedenisboeken. Onno vindt dat een matige toevoeging aan het boek: 'Het boek bevat aangrijpende hoofdstukken. In andere hoofdstukken wordt dit teniet gedaan door ontmoetingen van Tom met bekende personen, zoals Shakespeare, Captain Cook, Charlie Chaplin en Josephine Baker. Het verhaal wordt hierdoor ongeloofwaardig, voor zover de lezer het verhaal sowieso al realistisch vindt.' Sigried ziet het juist als een voordeel, want het verhaal is zo direct herkenbaar: 'Haig maakt door geschiedkundige feiten en bekende figuren uit het verleden de belevenissen van Tom herkenbaar voor elke lezer. Hierdoor slaagt hij er bizar snel in om anageria aannemelijk te maken.' Katy kan de manier waarop Haig personen die werkelijk hebben bestaan in het boek gebruikt wel waarderen: 'Haig speelt met een mengeling aan fictieve personages en historische personen. Het mooie hieraan is dat hij het op vrij natuurlijke wijze weet te brengen. Wanneer bijvoorbeeld Shakespeare plots een bijrolletje blijkt te spelen, voelt dat nergens geforceerd.' Annemieke ontdekt dat de personen en gebeurtenissen in het boek een mix zijn van feit & fictie: 'Als liefhebber van tal van genres heb ik genoten van de wijze waarop in het boek de geschiedenis tot leven komt, onder andere in de karakters van grote schrijvers zoals Shakespeare en Fitzgerald en historische gebeurtenissen zoals heksenvervolging, ontdekkingsreizen en de oorlog. Er ontstaat wel de vraag hoe waarheidsgetrouw bepaalde onderdelen in de geschiedenis van dit boek zijn. Want waar je er vanuit mag gaan dat in een roman het grootste gedeelte fictie is, lijken sommige details overeen te komen met de werkelijkheid - zoals de ziektes en gebeurtenissen die in bepaalde tijden voor kwamen.' Katy voegt nog toe dat Haig met zijn schrijfstijl goed in staat is de lezer bij de les te houden: 'Hij speelt met woorden en laat doordachte vergelijkingen en ideeën op de lezer los over de manier waarop we omgaan met de wereldgeschiedenis en onze persoonlijke geschiedenis. Natuurlijk kan hij daar niet buiten enkele clichés zoals dat men het verleden moet kennen om het heden te begrijpen, toch blijft Haig trouw aan zijn personage en de manier waarop hij naar de wereld kijkt.' Onno ziet dat in het boek de verbinding tussen heden en verleden vaak wordt gelegd: 'Het levert interessante vergelijkingen op ten aanzien van hetgeen nu kan en vroeger niet kon, de fouten die in het verleden gemaakt zijn en nu opnieuw gemaakt worden en adviezen over gezond eten (wat eerst gezond is, wordt later ongezond verklaard en daarna weer gezond).'
'Matt Haig has an empathy for the human condition, the light and the dark of it, and he uses the full palette to build his excellent stories.' - Neil Gaiman
Heden & verleden
Sigried: 'Waar ik in het begin de plotlijn vergezocht en verwarrend vond, gaf ik me na een paar hoofdstukken volledig over aan het verhaal. Het verhaal springt voortdurend heen en weer in tijd, maar blijft door de duidelijke plaats- en tijdsaanduidingen bij elk hoofdstuk wel overzichtelijk.' Katy: 'In How to stop time neemt Matt Haig de lezer bijna moeiteloos mee doorheen bepaalde scharnierpunten in het leven van het hoofdpersonage. In vrij korte hoofdstukken wordt er vlot gewisseld tussen onder andere de 16de, 18de, 20ste en 21ste eeuw.' Lieke: 'Het switchen van het verleden naar het heden en andersom blijft boeien.' Annemieke vindt al die verhaallijnen en de mix van heden en verleden even wennen en vraagt zich af of het het boek wel goed doet: 'Ik vraag me af of de grote variatie aan verhaallijnen, die wat tijd vragen om er in te komen, een hit van dit prachtige boek wellicht in de weg zal staan. Is het voor iedereen even toegankelijk?'
Lieke ontdekt prachtige zinnen in het boek: 'Filosofisch, hartverscheurend en zo ontzettend waar,' maar ze gaan haar na verloop van tijd irriteren omdat er niets mee wordt gedaan. 'Zodra er een diepzinnige opmerking is gemaakt gaan we weer door naar het volgende onderwerp om daar iets moois en quote-waardigs over te verkondigen. Op den duur voelen al die wijsheden hierdoor nogal leeg aan.'
'To want is to lack'
Het oordeel: Hot or Not
Vijf leden van de Hebban Readers Club bogen zich over het boek en kwamen tot een conclusie. How To Stop Time scoort een unanieme Hot!
Sigried: 'Het verhaal is lange tijd onvoorspelbaar en spannend. Naar het einde toe valt het ritme in en werd het boek een beetje melig. Wie het werk van Haig kent weet dat hij niet gierig is met moraliserende passages en dat is in dit boek niet anders. De maatschappijkritiek zou scherper zijn wanneer het subtieler of ironischer gebracht werd. De cover deed me denken aan De kleine prins, en schiep foute verwachtingen, maar het boek is toch een hot. Haig speelt met de kenmerken van verschillende genres en voegt ze samen tot een geheel uniek, maar toegankelijk concept. Dat hij het ongeloofwaardige als volstrekt normaal kan neerzetten bewijst zijn kracht als schrijver. How to stop time is spannend, ontroerend, onwaarschijnlijk én herkenbaar.'
Katy: 'De plot is fragmentarisch en tragikomisch. Echte cliffhangers zijn er niet, maar dat houdt het verhaal niet tegen. Het draait niet om spanning, maar het gaat vooral over de zoektocht van het hoofdpersonage naar een eigen plek in de maatschappij en het omgaan met het verleden. How to stop time weet te overtuigen door de vanzelfsprekendheid waarmee Haig het verhaal vertelt. Bovendien laat het boek zich niet zomaar in een bepaald genrehoekje duwen. Het is tegelijkertijd een eigentijds verhaal, maar ook historische roman en dan mag vanuit de fantasyhoek niet vergeten worden dat een vierhonderdjarige de hoofdpersoon is. Een heerlijk boek voor iedereen die een subtiele genremelange wel weet te appreciëren.'
Lieke: 'Het boek verzuimt om je écht te raken. Ook de nieuwe liefde waar de hoofdpersoon alles voor op het spel zet is, omdat er wordt nagelaten om de relatie uit te werken, weinig geloofwaardig. Wat blijft er dan nog over? De wereld van Tom Hazard. Het meest wonderlijke aspect is meteen ook het sterkst neergezet. Haig weet concept van heel langzaam verouderende mensen en hun levens meesterlijk tot leven te wekken. Je wordt regelrecht het verhaal ingezogen. Matt Haig is misschien niet “astounding”, maar How to Stop Time is wel HOT!'
Annemieke: 'Naast dit historisch perspectief brengt het boek liefde, spanning en een soort van avontuur. Hetgeen er voor zorgt dat je steeds verder in het boek wordt meegezogen. Met als hoogtepunt het laatste deel van het boek. Waarin spanning en verrassende elementen zich in vlot tempo afwisselen. Het boek is voor mij als liefhebber van (historische) romans en fantasyboeken zeker een mustread. Voor mij als lezer dus zonder twijfel: HOT.'
Onno: 'Voor de lezer is elk volgend hoofdstuk een verrassing: waar en wanneer zal het verhaal nu spelen? Echt spannend is het boek niet, uitgezonderd het einde. Ondanks deze mindere aspecten levert How To Stop Time voldoende leesplezier op om het te kwalificeren als HOT.'
