Hot or Not? 'Huis in brand' van Kamila Shamsie

Kamila Shamsie (1973) groeide op in Pakistan en studeerde Creative Writing in New York en Massachusetts. Momenteel schrijft ze voor The Guardian en woont ze afwisselend in Pakistan en Londen. Het literaire magazine Granta selecteerde haar als een van de beste jonge Britse auteurs. Shamsie’s roman Home Fire, die naar het Nederlands werd vertaald door Anne Jongeling, vertelt het verhaal van Isma en haar jongere broer en zus. De schrijfster geeft volgens Uitgeverij Signatuur ‘een uiterst genuanceerde inkijk in de complexiteit van burgerschap, liefde, familie en verschillende culturen in Europa.’

Nadat hun moeder is overleden, heeft Isma jarenlang haar broertje en zusje gepast. Maar nu is ze vrij. Ze vertrekt naar de VS voor een PhD, een lang gekoesterde en uitgestelde droom. De bezorgdheid om haar mooie, koppige zus Aneeka kan ze echter moeilijk loslaten, net als de zorg om haar broer Parvaiz. Hij is verdwenen om zíjn droom na te jagen: zich bewijzen tegenover de jihadi-vader die hij nooit heeft gekend. Als hij een halve wereld verder opduikt, wordt Isma’s ergste vrees bevestigd. 

Dan komt Eamonn, zoon van een machtig politicus, in het leven van de zussen. Is hij Aneeka’s ware liefde? Of het middel tot Parvaiz’ bevrijding? Opeens is het lot van beide families onlosmakelijk met elkaar verbonden en wordt duidelijk hoe verwoestend liefde en loyaliteit kunnen zijn.

‘Dit boek laat je nooit meer los’

Afgaand op het oordeel van de Amerikaanse en Britse pers, is Huis in brand een echte must read. Zo stond het boek zoals gezegd op de longlist van de Man Booker Prize 2017 en schreef The New York Times:

‘Briljant… Het bouwt op tot een van de meest memorabele eindscènes van de eeuw.’

Ook Signatuur uitgever Juliette van Wersch werd overdonderd door Huis in brand. Volgens haar is dit de ideale roman.

‘Het sleept je mee, het zet je aan het denken en het heeft een van de meest indrukkwekkende eindes ooit. Dit boek laat me nooit meer los.’

De boekverkopers

Een nieuw boek, maar ook een nieuw gezicht in het boekverkoperspanel van Hebban! Pauline Goedemans van boekhandel Grimbergen in Lisse, is de nieuwste versterking van het panel en ging direct enthousiast aan de slag. Samen met bekende gezichten Annette Jongen, Chris Haak, Chris van Dongen en Stefanie Schulte vormde ze een panel om de temperatuur van Huis in brand te peilen. Zullen deze vijf boekverkopers ook zo onder de indruk zijn van deze roman? Springt het einde er voor hen net zo uit? En krijgt dit boek een prominente plek in hun boekhandels? Kortom: Is Huis in brand Hot or Not?

Vol verwachting

Door de lovende citaten op het boek, had Stefanie hoge verwachtingen van Huis in brand. ‘Termen als hartverscheurend, spannend, actueel en tragisch, en onderwerpen als integratie, radicalisering, liefde en moraliteit riepen bij mij zeker nieuwsgierigheid op.’ Ook Chris Haak had hoge verwachtingen van de roman, voornamelijk door de prestigieuze prijzen waarvoor Kamila Shamsie nominaties in de wacht sleepte. 

Pauline dacht bij voorbaat niet zoveel met het boek te hebben. Huis in brand sprak haar vanwege de problematiek en onderwerpen niet aan. De zeer lovende quotes op het boek konden haar dan ook niet meteen overtuigen, ‘dat zullen we nog wel eens zien,’ dacht ze. ‘Maar omdat ik tegen de leesclubleden altijd zeg dat het juist interessant is om iets buiten je eigen comfortzone te lezen, heb ik dat ook gedaan.’ Dat bleek een goede beslissing, het lezen van Huis in brand beviel haar ontzettend goed. 

Sophocles

‘Hoe verhoud je je als Westerse moslim tegenover je geloof in tijden van terreur,’ is het thema van deze zeer actuele roman. ‘Een spannend en interessant gegeven,’ vindt Chris Haak. Alhoewel aan de actualiteit van de roman niet te twijfelen valt, verwijst het verhaal tegelijkertijd ook naar de oeroude Griekse tragedie van Sophocoles, Antigone. Dit verhaal draagt als motto dat je verstandig moet handelen en de goden niet moet tarten om gelukkig te worden. Of Kamila Shamsie de tragedie mooi heeft verwerkt, vindt Chris Haak moeilijk te beoordelen. ‘Daarvoor weet ik eerlijk gezegd te weinig van de Griekse mythologie af.’ Voor Chris van Dongen vormde de verwijzing naar Sophocles een eerste probleem: ‘Ik moest het verhaal van Antigone eerst opzoeken en vind het niet fijn om huiswerk te moeten doen voordat ik een boek ga lezen.’ Gelukkig vond hij Huis in brand los van het oeroude thema wel een zinderende roman ‘die je op sommige momenten de adem beneemt.'

Boeiende onderwerpen

‘De onderwerpen die Shamsie aansnijdt zijn boeiend en doen ertoe,’ vindt Stefanie. ‘Hoe is het om als Pakistaans moslimgezin je weg te vinden in Groot-Brittannië? Waar ligt je loyaliteit, hoe belangrijk is de familieband en hoe weegt dat op tegen de grenzen van de wetten die gelden in het land waar je woont? Hoe gaan jihadisten te werk bij het rekruteren van jongens? Het komt allemaal aan bod. Maar nog veel meer dan dat: hoe houd je je staande als verweesde broer en zussen, als je vader een beruchte jihadist was, als je verliefd wordt op de zoon van een beroemde politicus die qua opvattingen en overtuigingen volledig aan de kant van het politieke spectrum staat en als je moet kiezen tussen je zus of tweelingbroer?’ 

De schrijfster legt volgens Chris van Dongen ‘haarfijn bloot waar de pijnpunten zitten bij moslims in het hedendaagse Groot-Brittannië.’ Daarnaast geeft het boek volgens hem een fraai inkijkje in het moslimgedachtegoed, dat lang niet bij iedereen bekend is en waarbij veel dilemma’s komen kijken. Chris Haak vult aan: ‘Het verhaal laat zien dat we in de Westerse wereld tegenwoordig wel erg snel oordelen over alles wat met de islam en terroristen te maken heeft, maar dat het allemaal een stuk ingewikkelder is dan het lijkt.’ 

Zet aan het denken  

Hoewel Chris Haak het begin van de roman wat te moralistisch, te zwartwit en te makkelijk vond, kwam ze er al snel achter dat dit een functie had. ‘Want als de setting eenmaal duidelijk is, kan het verhaal echt beginnen en wordt het interessanter en een stuk genuanceerder.’ Huis in brand zet je volgens Chris aan het denken en probeert je een mening te laten vormen over complexe zaken als terreur. Daarnaast klopt het verhaal van alle kanten, vindt Pauline. ‘Er is geen emotie die niet voorbij komt,’ legt ze uit, ‘liefde, vertrouwen, wantrouwen, kwetsbaarheid. Het boek verrijkt, zet je aan het denken en is met kennis van zaken geschreven. Niet alleen met kennis, maar ook met empathie. Het is zo geschreven dat je begrijpt waarom de personages bepaalde stappen nemen, en dat het ontroerend is en aandoenlijk.’ 

Stijl

Dat Kamila Shamsie van oorsprong Pakistaanse is en grotendeels in Groot-Brittannië woont, maakt volgens Annette dat ze zich als geen ander kan verplaatsen in het leven van haar personages, twee families die beide Pakistaans én Brits zijn. Maar de beschrijvingen zijn ‘soms zo subtiel dat ik het gevoel had dat ik iets miste. En dat is jammer, want daardoor waardeer ik het boek minder dan het waarschijnlijk verdient.’ Ook Chris van Dongen heeft wat kritiek op Shamie’s stijl, die vond hij wat wisselvallig: ‘Van zeer pakkend en trefzeker tot af en toe zwalkend en te omslachtig. Wellicht probeerde ze Sophocoles af en toe iets te veel na te doen.’ Dat neemt overigens niet weg dat Chris de roman in één ruk uitlas. ‘Ze weet je mee te nemen in de gedachten en afwegingen die de hoofdpersonen maken en het wordt daarnaast ook nog erg spannend.’ Daar sluit Pauline zich bij aan. Zij genoot ook van het wisselende perspectief: ‘Ik hou daarvan, dat je met alle personages kunt meekijken, luisteren, voelen.’ 

Personages

In tegenstelling tot Pauline miste Stefanie juist wat diepgang in de uitwerking van de personages. Wellicht werd dit veroorzaakt door de hoeveelheid aan onderwerpen die Shamsie opwerpt in haar boek. ‘Ook worden sommige dingen die worden aangekaart soms niet of nauwelijks uitgewerkt. Voor mij is dit een gemist, maar desalniettemin is Huis in brand een boek waarvan ik het waard vind het te lezen, qua urgentie en relevantie thematiek.’

Net als Stefanie kon Annette kon zich ook niet helemaal vinden in de personages en ontdekte wat foutjes bij de wisselende perspectieven. ‘Vanuit het perspectief van Aneeka staat er ineens: “… maar dat maakte het niet minder fijn om tegen de warmte van de tweeling aan te kunnen kruipen…”. Hoe kan Aneeka nou tegen de tweeling aankruipen? Zij is zelf een van de tweeling.’ De som der delen is naar Annette’s mening zo complex dat het moeilijk te volgen is, maar de afzonderlijke delen van de roman vindt ze briljant. ‘Vooral de wijze waarop de personages niet alleen gevormd zijn door de Islam, maar ook door het kastenstelsel. Shamsie heeft elk personage een set eigenschappen meegegeven die inzichtelijk maken wat mensen drijft, tot aan de tragische afloop.’

Adembenemende slotscènes

Maar hoe zit het dan met dat einde? Is dat echt zo indrukwekkend en memorabel? Zeker, vindt Chris van Dongen. ‘Huis in brand eindigt met een van de meest adembenemende slotscènes die ik ooit gelezen heb. Ik was er even behoorlijk stil van en kon geen pap meer zeggen!’ Hetzelfde geldt voor Pauline, ook zij werd door het einde omvergeblazen. ‘Zowel prachtig als dramatisch!’

Het oordeel

Over Huis in brand valt duidelijk veel te vertellen. De roman is actueel, niet alledaags, indrukwekkend en de boekverkopers zijn het grotendeels met de uitgever en de lovende pers eens. De temperatuur loopt hoog op!

Annette: ‘De som der delen is zo complex dat het moeilijk te volgen is.’

Chris Haak: ‘Ongelofelijk goed geschreven en zeer knap verteld! Het is toegankelijk en boeiend voor iedereen die ook maar enige interesse heeft in onze hedendaagse maatschappij.’

Chris van Dongen: ‘Was er even behoorlijk stil van en kon geen pap meer zeggen! Ondanks wat bezwaren, absoluut Hot!’

Pauline: ‘Het boek ga ik bestellen voor in de winkel en ik zal het werkelijk iedereen aanraden; jong, oud, man, vrouw. Ik vind dat iedereen dit boek moet lezen!’

Stefanie: ‘Ik zal Huis in brand vooral aanraden aan iedereen die van vlot geschreven en actuele verhalen houdt, met een behoorlijke dosis spanning ook daarbij. Een voorzichtige Hot.’ 


Meer Hot or Not artikelen lees je hier.