Hot or Not? 'Patricia' van Peter Terrin

Met zijn eerdere romans sleepte de Vlaamse Peter Terrin (1968) al meerdere prijzen en nominaties in de wacht. Post Mortem werd bekroond met de AKO Literatuurprijs 2012, De bewaker en Monte Carlo werden genomineerd voor de Libris Literatuurprijs en Yucca haalde zowel de shortlist van de Gouden Strop als de ECI Literatuurprijs. 

Terrins nieuwste roman Patricia vertelt het verhaal van Astrid, een succesvolle eventmanager van negenendertig. Juist op het moment dat haar baan en het moederschap haar even te veel worden, laat ze haar iPhone in het bad van haar vijfjarige zoontje Louis vallen. Opeens is ze onbereikbaar voor de buitenwereld die haar voortdurend opeist. Astrid doet het ondenkbare: ze loopt het huis uit, start haar auto en rijdt weg uit de villawijk.

Op de snelweg komt ze bij haar positieven en wordt ze bevangen door paniek. 

“De volgende afrit kwam maar niet, ik reed nog zes kilometer naar het westen. Het bleek onmogelijk om niet aan Louis te denken, een jongen van vijf, alleen in dat huis, en aan alles wat er fout kon gaan. Elektriciteit. Natte voeten op de natuurstenen trap. Zijn fascinatie voor de streng verboden Japanse messen. Naar buiten lopen en verdwijnen.”

Astrid haast zich terug naar huis, voordat Louis iets overkomt.Maar wanneer de auto van haar man David onverwacht voor het huis blijkt te staan, durft ze zich niet te vertonen. Vanaf dat moment zoekt ze angstvallig een weg terug naar haar eigen leven. 

Meeslepend en beklemmend

Hebban recensent Geertje Otten is reuze enthousiast over Patricia en deelde maar liefst vijf sterren uit voor deze nieuwe Terrin. Als sterke punten van deze 'intrigerende roman' noemt ze de vervreemding, die zo kenmerkend is voor het werk van deze auteur, en 'de nachtmerrieachtige sfeer die de lezer in haar greep houdt en die het verhaal spanning geeft.' 

Ook uitgeverij De Bezige Bij windt er geen doekjes om dat Patricia een absolute must read is. In de najaarsbrochure valt te lezen: 'Terrin verrast met een even verfijnde als mysterieuze roman over een vrouw in wie elke lezer zich zal herkennen.'

Katrijn van Hauwermeiren, hoofdredacteur van De Bezige Bij Vlaanderen, doet daar nog een schepje bovenop: 'Patricia is een meeslepend, beklemmend boek dat bij vlagen leest als een spannende, psychologische thriller. Maar vooreerst is het een literair werk, en dat zit niet alleen in de doeltreffende, loepzuivere stijl, maar ook in het feit dat Peter als geen ander weet wat te laten zien en wat te verhullen waardoor hij de lezer precies genoeg ruimte laat voor interpretatie.'

De Literatuurlezers

Onder de leden van de Hebban Literatuur Club bevinden zich een aantal Terrin-liefhebbers. Het idee om zijn nieuwste roman te bespreken in een Hot or Not, vond dan ook al gauw weerklank bij Gigi van de Loo, Harriet Geldof, Helena van Dijk, Ine Deceuninck en Sigried Lievens. Bovenstaande veelbelovende woorden van De Bezige Bij maakten de verwachtingen hooggespannen. Zullen deze vijf literatuurlezers ook zo worden gegrepen door het mysterieuze karakter van Terrins nieuwste roman? Herkennen de dames de vervreemding en beklemming? Laten ze zich meeslepen door het verhaal? De antwoorden op deze vragen moeten leiden tot één verdict: is Patricia Hot or Not?

Fascinerend vanaf het begin

‘Vanaf de eerste paar zinnen van Patricia zat ik geheel in het verhaal,’ zegt Harriet. ‘Hoe simpel die eerste zinnen in feite ook zijn, ze roepen een gevoel van spanning en vragen op. Je wilt weten wat er gebeurd is.’ Die spanning voelde Ine ook, ‘hoofdpersoon Astrid zorgt er direct al voor dat de buitenwereld niet merkt dat er iets veranderd is.’ Ook de andere dames geven aan dat Terrins nieuwe roman fascineerde vanaf het begin. Het bizarre gedrag van Astrid, in combinatie met haar nuchtere kijk op haar relatie en leven, hield Sigried aan het boek gekluisterd. Daar sluit Helena zich volledig bij aan: ‘hoe Astrid reageert op het verlies van haar telefoon is vanaf het begin intrigerend, omdat haar reactie zoveel vragen oproept.’

Psychologische spanning

Dat Patricia vanaf het begin fascinerend is, ligt dus grotendeels aan de spanning die Peter Terrin direct in het verhaal brengt. Volgens Ine is spanning niet per se nodig in een literair werk, maar een dosis ervan vindt ze mooi meegenomen. Katrijn van Hauwermeiren benoemde al dat de roman bij vlagen leest als een spannende, psychologische thriller, en dat kan Gigi beamen. ‘Patricia wekt hier en daar de indruk van een thriller met opvallende plottwists en gaten in het verhaal, waarbij het aan de lezer is om lege plekken zelf in te vullen. Nog voordat dit gaat schuren, verandert de toon van het verhaal en krijgt men als lezer langzaam door waar de schoen wringt.’ 

Zelfs de titel van deze roman blijft een tijdlang mysterieus. ‘Pas als je al even gevorderd bent in deze kleine roman, bemerk je hoe prikkelend de titel Patricia is,’ aldus Gigi. Wanneer je dat doorhebt, word je volgens Ine beloond met een serieuze wending in het verhaal. 

De auteur weet de spanning ook in het tweede deel van het boek vast te houden, vindt Helena. ‘Ook al zijn er in dit deel al een aantal zaken opgehelderd, de spanning blijft voelbaar. Ook in dit deel is niets wat het lijkt en moet de lezer continu hypotheses omtrent de gebeurtenissen aanpassen.’ Zo ervaarde Harriet het ook: Net als je het idee hebt dat je weet hoe het verhaal in elkaar steekt, zet Terrin je weer op het verkeerde been.’ 

Vervreemding

De vervreemding, een van Terrins stijlkenmerken, krijgt in zijn nieuwste roman vooral vorm door hoofdpersonage Astrid. Zij wordt volgens Gigi realistisch beschreven, waardoor ze onder de huid gaat zitten. ‘Het ene moment roept ze irritatie en ongeloof op en het andere moment bezorgdheid. Het zijn juist die irritatie en het ongeloof die je nieuwsgierig maken en verder doen lezen.’ Helena vult aan: ‘De vervreemding van haar gezin, haar huis en haar werk vindt zo abrupt plaats, dat je je onmiddellijk afvraagt of er niet meer aan de hand is geweest in de thuissituatie van Astrid, ook door de manier waarop de relatie met echtgenoot David beschreven wordt.’ Dat het hoofdpersonage zichzelf niet meer herkent in wat ze doet, zorgde voor Ine hoofdzakelijk voor het vervreemdende gevoel. ‘Net wanneer je als lezer de reactie van de hoofdpersoon denkt te gaan begrijpen, vallen je plotseling weer andere dingen in het boek op,’ merkt Helena op, ‘waardoor je je standpunt ten aanzien van wat er aan de hand is moet herijken. Terrin doet dat op een buitengewoon slimme en impliciete manier, bijna terloops.’

Ondanks de vervreemding is de thematiek van de roman wel herkenbaar, vindt Harriet. De drang naar vrijheid, ontsnappen uit de ratrace en doen wat er van je verwacht wordt. ‘Alle problematiek en druk waar mensen in de huidige samenleving mee te maken hebben, beschrijft Terrin op een eenvoudige en herkenbare manier’, concludeert ze. 

Gestileerde opbouw

Volgens Sigried schrijft Peter Terrin op een erg toegankelijke, bijna eenvoudige manier. Hij gebruikt korte zinnen, weinig metaforen en geen ingewikkelde zinsconstructies. Toch deed de inhoud haar vanwege de complexiteit af en toe duizelen. Gigi is het daarmee eens en waardeert vooral de beeldende schrijfstijl waarmee de auteur een weemoedige sfeer weet te creëren: 

“Het was pas half drie maar het leven leek al uit de dag verdwenen. De wereld wachtte roerloos op de avond en het donker.” 

Sigried prijst ook de opbouw van Patricia. Ze voelde zich tijdens het lezen een voyeur die met Astrid mee op pad ging, ‘maar door de uiterst gestileerde opbouw van de roman viel ze nooit volledig met haar samen.’ Ook de doelloosheid wordt volgens haar mooi tot leven gebracht in deze roman. ‘Astrid vlucht weg van haar leven, maar laat de plek nooit los, ze heeft geen plan, geen eindbestemming. Haar besluiteloosheid zorgt ervoor dat het verhaal - ondanks de knappe opbouw- in herhaling dreigt te vallen. Maar dan tovert Terrin een konijn uit zijn hoed en grijpt zo opnieuw de volledige aandacht van de lezer.’ 

Teruglezen

Bijna alle dames kaarten aan dat één lezing van deze roman niet genoeg is. ‘Je blijft je afvragen of je iets gemist hebt en na de laatste zin gelezen te hebben, ben ik weer van vooraf aan begonnen,’ aldus Harriet. Gigi had hetzelfde: ‘Bij het dichtklappen van het boek kom je tot de ontdekking dat je het boek nog niet daadwerkelijk uit hebt. Je wilt terugbladeren om na te kijken of je alles wel goed begrepen hebt, ondanks het zeer heldere taalgebruik van Terrin. Loslaten lukt pas na enkele dagen, als het verhaal nog enige tijd door je hoofd gespeeld heeft.’ Ook Ine vindt Patricia een boek om meteen een tweede keer te lezen, ‘want er blijft een pak vragen hangen. Dit is geen boek voor lezers die houden van romans die afsluiten met een duidelijk antwoord. Over dit boek moet je nadenken, het hele verhaal losschudden en opnieuw construeren tot je voor jezelf een afdoende interpretatie vindt.’ 

Het oordeel

Er is geen twijfel over mogelijk, de vijf leden van de Literatuur Club zijn het er unaniem over eens: Patricia is HOT! Vooral de vervreemding, spanning, Terrins stilistische kwaliteiten en de manier waarop hij de lezer aan het denken zet doen de temperatuur voor deze roman hoog oplopen. Patricia is een roman die fascineert en meerdere lezingen verdient. 

Gigi: 'Peter Terrin schrijft beeldend en gebruikt mooie metaforen waarmee hij een weemoedige sfeer weet te creëren.' 

Harriet: 'Patricia is een boek dat me lang heeft beziggehouden, me heeft laten puzzelen, terugbladeren en doen verwonderen. Een absolute aanrader wat mij betreft.'

Helena: 'Terrin voert de lezers duidelijk geen hapklare brokken, maar heeft in plaats daarvan van Patricia een zeer fraai geschreven roman gemaakt, waarin hij de lezer grote vrijheiden gunt voor interpretatie.'

Ine: 'Deze vlot leesbare psychologische roman daagt uit, zaait vertwijfeling, maar zit tegelijk heel knap in elkaar.'

Sigried: 'Voor mij is dit boek Hot, maar als je van een goed afgerond geheel houdt, dan zou Patricia je wel eens danig kunnen frustreren.'

Meer Hot or Not artikelen lees je hier.