Hot or Not? 'Stephen Florida' van Gabe Habash

‘Catcher in the Rye meets Fight Club,’ kopt Uitgeverij Nieuw Amsterdam over Stephen Florida van Gabe Habash. Een debuut dat zo lovend wordt ontvangen, maakt nieuwsgierig.

Stephen Florida gaat over de gelijknamige hoofdpersoon die worstelaar is op een college in North Dakota. Het enige wat voor hem telt is het winnen van de titelbeker. Elke training, elke wedstrijd is voor hem een stap dichter bij de top en een stap dichter bij de waanzin. Met zijn onweerstaanbare stem neemt Stephen Florida je mee in dit claustrofobische verhaal over eenzaamheid, obsessie en de drang naar succes.

"Stel je voor: binnen in je zit een kleine harde perzikpit met een nummer erin gekerfd, en dat nummer is de leeftijd waarop je op je best bent. Continu lopen mensen te zeiken dat ze niet of niet meer op hun innerlijke leeftijd zitten. Ik niet. Dit zijn mijn topjaren. Ik ben een motherfucking astronaut."

Meesterlijk

De quotes van de Amerikaanse pers liegen er niet om: ‘Duizelingwekkend goed,’ schreef The Huffington Post, en ‘Krachtig en magnetisch, van een zeldzame schoonheid,’ oordeelde The Guardian. Maar ook Nederlandse auteurs zijn overtuigd van het schrijftalent van Gabe Habash. Zo noemt Leon Verdonschot Stephen Florida ‘een van de meest sprekende, oorspronkelijke en fascinerende karakters in de Amerikaanse literatuur’ en is het spraakmakende hoofdpersonage volgens Alex Boogers ‘mijn broeder van een andere moeder.’

Stuk voor stuk aanprijzingen waar Nieuw Amsterdam-redacteur Neeltje Smitskamp het roerend mee eens is. Volgens haar is Stephen Florida een echte aanrader:  

‘Na de eerste pagina was ik al overtuigd en kon ik niet meer stoppen met lezen. Stephen Florida grijpt je, hij is enorm intelligent en geestig, en als je er langzaam maar zeker achter komt hoe waanzinnig hij is, ben je al verkocht en ga je zonder aarzeling mee in de achtbaan van zijn obsessie. Meesterlijk.’

De boekverkopers

Of Stephen Florida echt zo’n onweerstaanbaar en meesterlijk personage is, wilden vijf boekverkopers uit ons panel wel  onderzoeken. Annette Jongen (Schiedams Boekhuis), Bart Jansen (Boekhandel Verkaaik), Fons Plukker (Boekhandel Maximus), Gerry Hameetman (Bilthovense Boekhandel) en Victoria Borsch (Boekhandel Van Noord) lazen de drukproef van deze roman en bepalen de temperatuur ervan. Loopt die hoog op of lost dit debuut de beloftes niet in? Wordt Stephen Florida met stapels ingekocht in hun boekhandel? En voor welke lezers vinden de boekverkopers het dan geschikt? 

Intrigerend omslag 

Wat de boekverkopers direct opviel is het fraaie omslag van Stephen Florida. Fons werd door het omslag op het verkeerde been gezet en had daardoor geen idee wat zijn leeservaring zou zijn. Annette was meteen onder de indruk van het omslag, ook al vindt ze omslagen normaal gesproken niet zo boeiend. ‘Maar dit omslag is van een schoonheid die me mateloos intrigeerde. Een prachtige, scherpe gedetailleerde tekening van een lynx, restanten van een prooi nog tussen de klauwen.’ Annette zocht de verantwoordelijke kunstenaar op, George Boorujy, en stelde zichzelf de vraag of het omslag ook de lading dekt. ‘Ja, een volmondig ja!,’ is haar antwoord.

Stephen Florida: een geplaagde geest

Stephen Florida laat zich volgens Bart lezen als een dagboek dat een inkijkje geeft in de geestesgesteldheid van de hoofdpersoon. ‘En daar word je niet altijd blij van, want Stephen is behoorlijk monomaan.’ Dat is ook Victoria niet ontgaan: ‘In het begin lijkt er nog niet zoveel aan de hand: het gaat goed met de studie van de hoofdpersoon, hij heeft een goede vriend, krijg een vriendin en op sportief gebied is hij veelbelovend. Winnen met worstelen is erg belangrijk voor hem. Gaandeweg bekruipt je echter steeds meer het gevoel dat dit een gevaarlijke obsessie voor hem wordt. Het verhaal wordt verteld vanuit de hoofdpersoon en door het gebruik van korte zinnen en soms zelfs hele opsommingen, wordt dit gevoel nog versterkt. De vrienden verdwijnen naar de achtergrond en wat overblijft is een monomane loner. Toch behoud je sympathie voor hem.’ Ook Fons werd na de eerste vijftig bladzijden volledig meegesleurd door Stephen Florida’s opmerkelijke taalgebruik en zijn obsessie met succes. 

Gerry had wat meer moeite om sympathie voor Stephen Florida op te brengen. Ze vond het boek af en toe behoorlijk stuitend. ‘Stephen lijkt er zijn uiterste best op te doen om zowel zijn omgeving als zijn lezers tegen zich in het harnas te jagen. Grofgebekt, asociaal, ongrijpbaar.’ Nadat ze zich over een grote drempel heen had gezet, raakte ze wel meer betrokken bij dit personage. ‘Tussen de regels door vermoed je zijn geplaagde geest en zijn onvermogen anders te handelen. Zijn vaak onsamenhangende anekdotes en doelloze opmerkingen weerspiegelen treffend zijn hortende levenswijze, maar vlot lezen doet dat niet.’ Bart wil zich tijdens het lezen van een roman graag vereenzelvigen met de hoofdpersoon, maar omdat Stephen Florida geen sympathiek personage is, kostte hem dat moeite. ‘Ik heb het boek daarom vaak weg willen leggen, maar ik pakte het daarna toch weer op omdat de hoofdpersoon blijkbaar onder mijn huid kroop.'

Humor

Of deze roman ook humor bevat? Fons vindt van wel. ‘Het is af en toe een achtbaan waarin je in enorme snelheid meegaat met de gedrevenheid van Stephen, totdat het verhaal humor krijgt en je als lezer tot rust komt. Daarna begint de volgende waanzinnige ervaring weer, die meerdere keren tot een uitbarsting komt.’ Volgens Gerry neigen het absurde gedrag en de beschouwingen van Stephen Florida naar humor, ‘maar echt grappig is het eigenlijk nergens. Het einde verraste mij, dit mag in alle tragiek met recht een overwinning genoemd worden – het stemt de mens bepaald optimistisch.’

Woorden en zinnen als memorabele vondsten

Fons is onder de indruk van de schrijfstijl van Gabe Habash: ‘hij schrijft op een geweldige manier over de omgeving, Stephens ervaring op school en zijn worsteltrainingen.’ Daar is Bart het mee eens, volgens hem heeft de auteur zich uitstekend ingeleefd in de verwrongen wereld van een worstelaar en zit het boek vol met filosofische juweeltjes. 

“Medicijnen slikken is net zoiets als liegen. Daardoor ga je denken dat het allemaal wel oké is.”

Sommige gedachten van Stephen vindt Bart zelfs bijna poëtisch. Toch kreeg hij tijdens het lezen af en toe het gevoel ‘door een tuin met onkruid te lopen, waar hier en daar een mooie bloem doorheen prikt.’ Zowel de taal als het verhaal zijn naar zijn mening ‘rauw, relaties schuren en gedachten van de hoofdpersoon zijn op het paranoïde af.’ 

Annette kroop volledig in het hoofd van Stephen Florida. ‘Aan de hand van zijn bizarre gedachten, zijn perceptie van de wereld en zijn reactie daarop komt zijn persoonlijkheid tot leven. In zijn getroebleerde geest speelt zich zoveel af dat het boek lang interessant blijft om door te lezen. Ook al zou het boek geheel plotloos geweest zijn, dan nog zijn de woorden en zinnen stuk voor stuk memorabele vondsten die het lezen waard zijn.’ 

Doet denken aan…

Voor welke lezers vinden de vijf boekverkopers deze roman eigenlijk geschikt? Gerry trekt een vergelijking met Skippy tussen de sterren van Paul Murray, ‘maar dan ontdaan van alle charme.’ Fons kan zich wel vinden in de vergelijking die wordt gemaakt met Salingers Catcher in the Rye, vanwege de groei van een jonge knul naar een volwassen man, maar ook aan lezers van Tommy Wieringa’s Joe Speedboot en de boeken van Harper Lee zou hij Stephen Florida aanraden.

Bart moest tijdens het lezen denken aan de romans van Alex Boogers. ‘Zijn boeken worden ook vaak bevolkt door gemankeerde mensen die steeds het geluk mislopen. Hij zal zich als kickbokser goed kunnen verplaatsen in het fanatisme van de sporter en de prijs die je ervoor betaalt.’ Ook Victoria herkent parallellen met Boogers’ roman Alleen met de goden, maar toch gaat deze vergelijking volgens haar niet helemaal op: ‘Stephen Florida is namelijk een uniek boek, in die zin dat het eigenlijk helemaal niet belangrijk is dat de hoofdpersoon aan vechtsport doet. Hij zou net zo goed een visser kunnen zijn, of een schrijver. Het gaat echt om de obsessie van de hoofdpersoon en ik vind het heel knap dat je vanaf het begin tot het eind echt in zijn hoofd zit.’ 

Het oordeel 

Duidelijk moge zijn: Stephen Florida heeft indruk gemaakt. Op de ene boekverkoper had dit heftige personage een positievere uitwerking dan de andere, maar het verhaal an sich blijkt origineel en beklijft bij de meeste panelleden. Stikheet wordt het niet, maar de temperatuur voor dit debuut loopt wel hoog op:

Annette: ‘Als lezer zijn we getuige van een karakterstudie die zijn weerga niet kent. Echt uniek.’

Bart: ‘Bent u op zoek naar een boek dat irriteert, maar toch boeit, lees dan dit boek. Wilt u voelen wat het betekent om eenzaam te zijn, lees dan dit boek. Bent u op zoek naar zingeving en inhoud, die ontbreken geheel in dit boek, maar het totale gebrek eraan, laat u voelen hoezeer dat zaken zijn waar u niet buiten kan. Kortom: lees dit boek! HOT!’

Fons: ‘Stephen Florida is HOT omdat het een coming of age- verhaal is dat gedurfd en brutaal is.’

Gerry: ‘Als ik dit boek al actief zal aanbevelen, dan met een aantal ‘waarschuwingen’. Goed geschreven, zeker, maar niet voor iedere lezer weggelegd.’

Victoria: ‘Heb je zin in een origineel en toch zeker wel een beetje vreemd boek? Hou je van moderne Amerikaanse literatuur? Lees dan absoluut Stephen Florida!’


Meer Hot or Not artikelen lees je hier.