Hot or Not: 'Vergif' van Jennifer Donnelly

op 10 april 2021 door Hebban Crew 11 reacties

Jennifer Donnelly werd in Nederland bekend dankzij haar historische romantrilogie 'De rozen', maar schrijft voornamelijk jeugd- en Young Adult-boeken. Met 'Vergif' levert ze haar tweede sprookjeshervertelling af; na Assepoester is het dit keer de beurt aan Sneeuwwitje. Vijf lezers vellen een oordeel: is dit boek Hot or Not?

Jennifer Donnelly is een Amerikaanse auteur die in Nederland vooral bekendheid verwierf met de 'Rozen'-trilogie, waartoe de boeken De theeroos, De winterroos en De wilde roos behoren. Ook schreef ze de Young Adult-roman Met de noorderzon en kinderboekenreeks 'Waterfire Saga'. Met haar debuut Met de noorderzon won Donnelly de Los Angeles Times Book Prize en de Carnegie Medal.

Vergif

(112)

De knappe Sophie, met rode lippen en een huid zo wit als sneeuw, staat op het punt de troon over te nemen. Haar stiefmoeder heeft echter andere plannen. Volgens haar is Sophie te lief en te aardig om te regeren, en Sophie gelooft haar.

Wanneer een jager de opdracht krijgt om Sophie te vermoorden, ontdekt ze een ongekend vuur in zichzelf. Met de hulp van zeven mysterieuze vreemden besluit Sophie terug te winnen wat haar toebehoort.

Sprookjes en hervertellingen

Het is een echte trend onder de Young Adult-boeken: het hervertellen van sprookjes. In sommige gevallen wordt het bekende verhaal bezien vanuit de slechterik of een nevenpersonage, in andere gevallen loopt het verhaal nét even anders dan je gewend bent. 'Het verhaal begint sterk, met de jager als verteller, die de opdracht heeft gekregen om het hart van Sneeuwwitje uit te steken,' vertelt Vanessa. 'Deze scene loopt anders af dan in het bekende sprookje, waardoor je je afvraagt hoe dit verhaal zich dan verder zal ontvouwen.'

Dat is wat hervertellingen zo verfrissend maakt om te lezen. Elke: 'Ondanks dat je het sprookje door en door kent, weet Donnelly je te verrassen. Ze verweeft nieuwe verhaallijnen en personages door het originele sprookje waardoor je geïntrigeerd blijft.' Over Donnelly's creativiteit is het panel zeker te spreken. 'Ze heeft een ongebreidelde fantasie,' vertelt Marina.

'Het verhaal loopt eerst vrij gelijk op met het Grimm-sprookje tot Sophie kennismaakt met de realiteit: haar rijk is een feodale heerschappij waar mensen worden uitgebuit, gegeseld om niets en ziek en hongerig uit hun huizen verdreven. Die tegenstelling sprookjesmotief versus historie wringt in de perceptie: in sprookjes kunnen wolven vrolijk worden opengesneden of draken gespietst. Maar als mensen worden gebrandmerkt of honden zinloos afgemaakt, komt een verhaal plots akelig dichtbij.'

Vanessa ziet hoe Donnelly geprobeerd heeft het bekende verhaal eigentijds te maken: 'In deze moderne versie gaat het veel meer over de huidige, meer feministische tijd. Verantwoording leren nemen over jezelf en accepteren hoe je bent.' Ook Demi vindt dat de auteur goede keuzes gemaakt heeft: 'Een centraal thema is angst en hoe je daarmee om moet gaan,' zegt ze. 'De symboliek van haar hart dat er letterlijk uit wordt gesneden en hoe zij daardoor gedwongen moet veranderen, is duidelijk en sterk.'

Sneeuwwitje en de zeven broers

Over de personages van Vergif is het panel verdeeld, met name over hoofdpersonage Sophie. Voor Demi herhaalt deze incarnatie van Sneeuwwitje haar fouten te vaak: 'Ze is te naïef om ervan te leren Haar persoonlijke groei komt pas laat en vrij abrupt.' Ook Marina stoort zich aan Sophie en noemt haar 'irritant dom'. Karin vindt juist dat ze een mooie ontwikkeling doormaakt:

'In het begin is ze lief maar ook heel naïef, op het ergerlijke af. Ze leert gaandeweg dat aardig zijn juist haar kracht is en hoe dapper en sterk ze is. Zowel mentaal als fysiek ondergaat ze een hele transformatie.'

Ook Elke noemt de karakterontwikkeling van Sophie krachtig. Over de nevenpersonages is ze echter minder te spreken: 'Er is een groot stuk diepgang dat bij hen mist. Er zitten veel personages in Vergif, waaronder de zeven broers, die helaas niet de kans krijgen zich te ontwikkelen.' Daar sluit Karin zich bij aan: 'De zeven broers vond ik moeilijk om uit elkaar te houden. De stiefmoeder is beter uitgewerkt. Ze is niet alleen maar slecht, zij krijgt meer nuance en een eigen interessant achtergrondverhaal.'

Vanessa vindt dat Donnelly wel een poging doet tot het uitwerken van de personages die ze laat opdraven. 'Er zijn korte perspectiefwisselingen [...] waardoor ze meer tot leven komen. Het zorgt ervoor dat je iets begrijpt van hun beweegredenen.' Voor Demi is het echter niet genoeg: 'De personages blijven voor een groot deel van het boek vrij vlak met weinig nuance tussen "goed" en "slecht". Niet verrassend bij een sprookje, maar meer grijstinten in deze bewerking waren welkom geweest.'

Schrijfstijl

'De schrijfstijl van Jennifer Donnelly is prettig om te lezen en passend bij de YA-doelgroep van 13 jaar en ouder,' vertelt Vanessa. 'Korte zinnen, niet te moeilijke woorden of te bloemig taalgebruik. De schrijfster gebruikt wel alle zintuigen – kleuren, geuren en gevoelens worden verwerkt in het verhaal waardoor het makkelijk wordt om je in te leven.'

Voor Demi wil de stijl nog weleens naar de ene of andere kant doorslaan. 'Op sommige vlakken zijn de schrijfstijl en de karakterisering van de personages vrij kinderlijk, terwijl op andere momenten sommige beschrijvingen en handelingen zo gruwelijk zijn dat ze meer voor een oudere doelgroep geschikt zijn.' Wel noemt ze de schrijfstijl beeldend en brengt het goed de sprookjesachtige sfeer naar voren. Marina ten slotte is vol lof:

'Donnelly toont zich een gepassioneerd schrijfster: haar zinnen zijn wervelend, de woordkeuzes verrassend, de dialogen spits en levendig.'

Spanning en opbouw

'Een van de grootste uitdagingen voor een hervertelling is de spanning in het verhaal houden,' weet Karin. 'Omdat het meeste al bekend is en daarom de lezer misschien minder geboeid kan zijn. Donnelly heeft ervoor gekozen om vertrouwde verhaalelementen uit het duistere sprookje van Grimm over te nemen, maar ze voegt ook andere elementen toe. Op die manier weet ze de vaart het grootste gedeelte erin te houden.'

Er blijkt inderdaad een moment te zijn waarop het panel merkt dat Vergif vertraagt. 'Het middendeel van het boek voelt vrij repetitief aan en bij vlagen langdradig, net als de spanningsbogen,' zegt Demi daarover. 'Bij nieuwe conflicten voel je nooit echte spanning omdat je toch kunt voorspellen wat er gaat gebeuren.' Toch, maakt Marina duidelijk, loont het om door te lezen:

'Eens de herkenbare paden worden verlaten, komt de ware "plume magique" van de schrijfster boven. De queeste door een betoverd woud vol monsters tot aan een spetterende kasteelapotheose is een leesgenot vol huiver, avontuur en fantastische fantasy.'

Elke sluit zich daarbij aan. 'De manier waarop ze de wereld opzet, de wezens schetst en tegelijkertijd een dosis mythologie in het verhaal weet te verwerken, getuigt van een waar verteltalent.' Zij las het boek dan ook in één dag uit. Wel vond ze de ontknoping wat mager uitgewerkt. 'Het voelt vrij afgeraffeld aan, alsof Donnelly's creatieve put leeg was en ze koos voor de simpelste uitwegen.'

Hoewel Vanessa vindt dat het verhaal een goed gedoseerde spanningsopbouw kent, waarbij actie wordt afgewisseld met rustigere momenten zodat de lezer de personages kan leren kennen, merkt ze wel dat er in de uitwerking wat schort. 'In het begin is de jager de verteller, die in de eerste paar hoofdstukken af en toe weer terug komt, maar hij verdwijnt in de loop van het verhaal. Na het lezen merk je pas dat de rol van de verteller is verdwenen en vraag je je af wat dit heeft toegevoegd aan het boek.'

Het eindoordeel

Vergif is een Young Adult-sprookjeshervertelling die gemengde kritieken ontvangt van het panel. Donnelly's schrijfstijl wordt geprezen, en ook haar creativiteit en fantasie laten niets te wensen over. Daarentegen vond het panel de personages wat problematischer, en werden de thema's niet even goed uitgewerkt. Toch besluiten ze uiteindelijk tot een gezamenlijk oordeel van HOT, en overwint het goede alsnog het kwade.

Vanessa: 'Ik heb Vergif met veel plezier gelezen. Het omzetten van het klassieke Sneeuwwitje naar een modern verhaal is knap gedaan en zat goed in elkaar. De schrijfster heeft met een mix van oude en nieuwe elementen een prachtig verhaal geschreven. Dit maakt het boek voor mij HOT.'

Demi: 'Vergif is een boek dat geschikt is voor iedereen die van duistere, maar tegelijkertijd ook luchtige sprookjes houdt. Het heeft sterke thema’s die alleen op niet al te subtiele wijze zijn verwerkt in het boek. Ondanks dat het een vermakelijk boek was moet ik door alle genoemde minpunten dit boek een NOT geven.'

Karin: 'Donnelly weet een duistere hervertelling neer te zetten met een mooie boodschap. Ze heeft een fijne beschrijvende schrijfstijl waardoor de wereld echt tot leven komt. Haar versie van Sneeuwwitje zit vol met gevaarlijke kobolden, makabers en waldwichten maar ook met de lieve zeven broers, een vriendelijke spin als kok en een vrijgevige dief als bondgenoot. Voor mij is dit boek een HOT. De epiloog geeft de ruimte voor nog meer hervertellingen dus ik ben benieuwd!'

Marina: 'Vlot, fantasierijk geschreven, uitgekiende plot en spetterende actiescènes… toch een NOT: In Vergif is het vergeefs zoeken naar de beloofde "female empowerment". Heel het verhaal is doordrenkt van simplistische tegeltjeswijsheden: geloof in jezelf, vertrouw je vrienden, angst is een slechte raadgever, liefde overwint alles. Prima ingrediënten voor zeemzoete verhaaltjes, maar van een "goede" koningin zou je toch een ietsje meer inhoud mogen verwachten.'

Elke: 'Het verhaal heeft zijn plus- en minpunten, waardoor het voor mij uiteindelijk zowel een HOT als een NOT is. Maar ik móét wel kiezen! Dan wint mijn waardering voor de creativiteit die Donnelly in haar verhaal heeft gestopt het toch van mijn twijfels. Daarom geef ik Vergif een twijfelachtige HOT.'