Internationaal auteur Thomas Olde Heuvelt geeft schrijfmasterclasses

Je bent ontzettend druk geweest met de Engelstalige editie van HEX. Kun je eens op een rijtje zetten hoe dat allemaal zo tot stand is gekomen? Door welke buitenlandse uitgeverijen is het boek gekocht en staat er nog meer te wachten?
Thomas: "Ik had eerst succes met korte verhalen, die ik zelf in het Engels heb laten vertalen. Die verkocht ik aan grote uitgeverijen en ze werden genomineerd voor grote prijzen. Ik vond een literair agent, en zij heeft HEX verkocht aan Macmillan/Tor in de VS en Hodder & Stoughton in de UK. Dat was een complete verrassing; ze wilden eerst mikken op een aantal kleinere territoria om vervolgens de Engelstalige markt te bereiken, maar door een geniale truc van mijn agent heeft het andersom uitgepakt. Nu is de wereldwijde interesse overweldigend; het komt niet zo vaak voor dat een Europees auteur op de Engelse markt doorbreekt. Nu is de vertaling af en gaat het manuscript in mei naar uitgevers in alle andere landen. Erg spannend! Een Chinese HEX zie ik wel zitten."

Hoe werkt zo’n vertaling nu precies, heb je zelf veel grip op het proces?
Thomas: "Jep, ik ben een enorme controlfreak. Samen met mijn Amerikaanse redacteur Liz Gorinsky hebben we vijf vertalers een stuk laten proefvertalen en de beste gekozen. Dat was Nancy Forest-Flyer. Zij heeft het boek fantastisch vertaald, maar toen het klaar was ben ik er zelf zeven weken mee bezig geweest om er mijn stem in te leggen. Zo deed ik dat bij mijn vertaalde korte werk ook. Tijdrovend, maar enorm leerzaam en erg leuk om te doen."

Je hebt het verhaal moeten ‘amerikaniseren’ qua setting, was dat erg lastig? Je hebt een behoorlijke achtergrond in de amerikanistiek, maar alsnog heb je dat heel Nederlandse dorp Beek uit HEX wel over moeten zetten naar een heel andere setting.
Thomas: "Het moest niet; ik heb er zelf voor gekozen om dat te doen. Toen ik later aan mijn Britse redacteur vroeg of hij het boek ook had gekocht met een Nederlandse setting, wist hij daar eerlijk niet het antwoord op. Wil je een kans maken op de populaire fictiemarkt in de VS en in de UK, dan moet het verhaal haast wel een voor die lezers bekende setting hebben. Niet omdat het anders niet goed zou zijn, maar gewoon omdat de gemiddelde lezer niet anders gewend is, en het anders niet prettig vindt lezen. En ik vond het eerlijk gezegd wel een spannend experiment. Ik had de kans om mijn eigen boek op een compleet nieuwe manier te herbeleven! Natuurlijk ben ik afgelopen november ook naar de locatie gegaan, ongeveer twee uur ten noorden van New York City in de Hudson Vallei. Het leuke is dat daar veel Nederlandse geschiedenis ligt, en dat het de geboorteplaats van de gothic novel is. Naargeestige heuvels, uitgestrekte bossen, een zwaarmoedige sfeer - perfecte locatie dus."

De aanpassingen van Nederlandse Hex naar een Engelstalige editie omvatten meer dan de vertaling en de setting, kan ik me zo voorstellen. Heb je elk woord moeten heroverwegen en zijn de personages ook aanzienlijk veranderd?
Thomas: "O, het omvat veel meer. Het boek krijgt een compleet nieuwe culturele inslag, die zich soms heel obvious, maar soms ook in de kleinste taalgrappen uit. Dat had ik alleen nooit voor elkaar gekregen. Gelukkig heb ik wekenlang heerlijk over en weer kunnen sparren met Nancy, die zelf Amerikaanse is. Voorbeeldje: als de HEX-medewerkers in de Nederlandse versie potentieel nieuwe bewoners willen omkopen om ergens anders een huis te kopen, wordt hen gevraagd van welke instantie ze zijn. 'Accepteer ons aanbod nou maar,' zegt Grim. 'Leuker kunnen we het niet maken. Wel makkelijker.' In Nederland herkent iedereen die slogan. Maar de Amerikaanse belastingdienst IRS heeft helemaal geen herkenbare slogan. Daar hebben we - after heated debate - Grim laten zeggen: "There's some things that money can't buy. For everything else... you got us." Juist ja, de MasterCard slogan! De personages heb ik expres heel 'Nederlands' gelaten: de kracht van het boek ligt juist in de nuchterheid hoe ze met dat bovennatuurlijke fenomeen omgaan (en hoe het tenslotte natuurlijk toch helemaal uit de hand loopt)."

Je hebt onlangs iets gemeld over een nieuw einde. Hoe ben je tot dat besluit gekomen? En is het voor de lezers die HEX in het Nederlands al hebben gelezen daarom een leuke ervaring de Engelstalige ook te gaan lezen?
Thomas: "HEX heeft een nogal controversieel shocker-einde, zoals veel lezers zullen beamen. Dat is niet erg - zelfs goed. Maar nu ik het twee jaar nadat ik het heb geschreven in een andere taal, herlas, voelde ik dat de heks zelf tijdens dat einde veranderde in iemand die ze niet was. Dat brak met het hele verhaal. En tegelijk kreeg ik een ingeving - beeld je echt zo'n eureka-moment in; dat was het - waarvan ik dacht: Natuurlijk! Waarom heb ik dat toen niet bedacht? En wanneer krijg je nu de kans, bijna twee jaar nadat het boek is verschenen, om zaken te veranderen voor een compleet nieuwe markt? Dus inderdaad, ik denk dat het voor lezers een heel bijzondere ervaring is straks de Engelstalige versie te lezen. Niet alleen vanwege het nieuwe - veel sterkere - einde, maar ook omdat het een geheel nieuwe verhaalbeleving geeft; in een andere setting, een andere cultuur."

Hoe vertaal je de titel HEX eigenlijk in het Engels?
Thomas: "Gewoon HEX! Dat betekent zoveel als 'vloek' of 'spreuk' in het Engels; werkt dus prima. In feite is het de naam van het controlecentrum in het dorp. Dat heet in de nieuwe versie trouwens Black Spring - omgedoopt nadat de Nederlande settlers het New Beeck noemden."

Warner Bros. heeft de TV- en filmrechten van Hex gekocht, kon je in 2014 bekend maken. Kun je daar nog iets over melden? Zijn er stappen gemaakt?
Thomas: "Superspannend natuurlijk! Ik heb pas geleden nog een consultancy agreement getekend, een heel boekwerk van papier dat in feite zegt dat ik betrokken word bij de ontwikkeling van de serie. Verder kan en mag ik er nu niets over zeggen."

Je bent momenteel bezig met je volgende roman. Kun je een tipje van de sluier oplichten? En wanneer kunnen we naar de boekwinkels rennen om het aan te schaffen?
Thomas: "Het wordt een ontzettend spannende thriller. Net als in HEX komt er een duidelijk archetype uit het bovennatuurlijke naar voren, maar compleet anders dan je gewend bent. Maar daar houdt de vergelijking met HEX ook meteen op. Aanvankelijk zou het boek dit najaar verschijnen, maar het gaat dikker worden dan gepland, dus verwacht ik eerder dat het komend voorjaar uitkomt."

Schud je tijdens het werken aan de vertaling van HEX en het schrijven van de nieuwe roman nog wel eens een kort verhaal uit je mouw of is dat echt onmogelijk qua focus en tijd?
Thomas: "Ik zou het dolgraag willen! Het kortverhaal vind ik een geweldig medium; ontzettend leerzaam om te doen en voor mij is het een manier om de mooiste verhalen te vertellen. Niet iedere romanschrijver beheerst die kunst; ik heb het geluk dat ik het kan. Maar ik moet zeggen dat ze soms evenveel focus en tijd kosten als een roman! HEX schreef ik in vijf maanden; mijn verhaal The Day the World Turned Upside Down ook, terwijl het nog geen tiende van de lengte heeft. Het is alweer even geleden dat ik een kortverhaal heb afgerond. Ik heb wel een aantal concepten liggen, en een verhaal waarvan het skelet al staat... maar ik ben bang dat die even moeten wachten tot de nieuwe roman af is."

Wat doe je naast het schrijven om te ontspannen en nieuwe inspiratie op te doen? Iedereen die je volgt, weet dat je graag grote hoogten opzoekt. Is bergbeklimmen iets waar je als schrijver erg veel aan hebt? Doet de zuivere lucht iets met de creativiteit?
Thomas: "Ik denk dat het niet zozeer de zuivere lucht is; ik denk dat het de meditatieve bezigheid is. Tijdens beklimmingen focus je volledig op de berg, de ijswand of de rotsgraat waar je je op bevindt, en de soms meer dan duizend meter hoge afgrond waarboven je je bevindt. Je hoofd is dan volkomen leeg; je bent puur bezig met de juiste bewegingen. Dat geeft een enorme mentale rust. En tegelijk zoek ik ook de spanning ervan op. Grenzen verleggen. Cliffdiven in zee is net zoiets. Dan denk ik: als ik hier vanaf durf te duiken, dan is een roman schrijven of voor een enorm publiek staan appeltje-eitje."

Gefeliciteerd met je derde nominatie voor de Hugo Awards! De shortlists van de komende Hugo Awards zijn onlangs bekend gemaakt en die waren, op zijn zachtst gezegd, nogal controversieel. Er is een behoorlijke rel gaande. Wat vind jij daarvan?
Thomas: "Sja - een groep ultraconservatieve schrijvers die zichzelf de “Sad Puppies” noemen, heeft als protest tegen de ‘inclusiveness’ van veel recente sciencefiction en fantasy (de laatste jaren komen steeds meer vrouwen, kleurlingen, homoseksuelen en transgenders op de ballot - een aardige afspiegeling van de samenleving, lijkt me) en de literaire neiging van moderne SF, een georganiseerde campagne gehouden om alleen werk van vooral blanke, conservatieve mannen genomineerd te krijgen, en daar zijn ze in geslaagd. 85% van het genomineerde werk dit jaar komt van de lijsten die zij agressief hebben gepromoot. Dit heeft een schandaal veroorzaakt dat de hele wereld over is gegaan. Alle kranten schrijven erover, George R.R. Martin bemoeit er zich intensief mee, enzovoorts. En nu blijkt in de categorie middellange verhalen één van de vijf Sad Puppy verhalen gediskwalificeerd, en is mijn verhaal The Day the World Turned Upside Down nu (als zesde, en als enige niet-Puppy-verhaal) genomineerd. Een bizarre situatie, en de gevolgen ervan moeten we afwachten. Vanuit alle professionals in de community die we om raad hebben gevraagd komen hartverwarmende berichten - zelfs van Uncle George. En ondertussen worden er vanuit de rechtse, extreemchristelijke hoek in Amerika heerlijk grappige dingen geschreven over mijn verhaal. Ik heb de grootste lol!"

Je geeft vaak workshops en masterclasses aan aspirant-auteurs. Wat is het allerbelangrijkste advies dat je een beginnende schrijver zou willen meegeven?
Thomas: "Er is niet één belangrijkste advies, er zijn talloze heel erg belangrijke adviezen. Zoals veel lezen. Inhoudelijk kritisch zijn over de originaliteit van je ideeën. Ritme scheppen in je schrijven. Je bewust worden waar je in feite over schrijft. Zo kan ik er nog wel wat noemen. Allemaal zaken die in mijn masterclasses aan bod komen."

Binnenkort zijn er weer twee verschillende masterclasses te volgen. Hoe krijg je het voor elkaar om om te schakelen van zelf intensief werken aan je verhalen en romans en anderen vertellen hoe ze hun verhalen moeten aanpakken? Of helpt het juist?
Thomas: "Ik zie dat compleet los van elkaar. Als het over schrijven gaat, ben ik erg outgoing. Ik bruis altijd van creatieve energie nadat ik aspirantschrijvers een workshop heb gegeven. Bovendien vind ik het erg leuk om te doen en heb ik veel ervaring opgebouwd: al meer dan 10.000 scholieren en studenten volgden mijn workshops op scholen en universiteiten. Het is nog leuker om het voor enthousiaste auteurs te doen, en op veler verzoek heb ik daarom besloten het weer - eenmalig - te organiseren."

Bij wie zou je graag zelf een masterclass willen volgen?
Thomas: "Roald Dahl, maar ja, die is dood. Ik zou wel eens een één-op-één sessie willen doen met iemand die volkomen buiten mijn genre valt, een woordkunstenaar als Arthur Japin of zo."

De Masterclasses
Op zaterdag 6 juni geeft Thomas Olde Heuvelt de masterclass VERHALEN: ORIGINALITEIT, DIEPGANG EN THEMATIEK, die focust op de conceptuele kant en de ontwikkeling van goede verhalen en romans. Op zondag 14 juni volgt de masterclass SCHRIJVEN: TECHNIEK EN STIJL, die zich richt op de technische kant van het schrijven. De masterclasses zijn geschikt voor zowel beginnende als gevorderde schrijvers en kennen geen overlap, dus kunnen afzonderlijk of allebei gevolgd worden.  

Voor inhoudelijke informatie, praktische details en om je aan te melden, klik hier. Wacht met aanmelden niet te lang, want er is beperkt plek en de ervaring leert dat de masterclasses snel vol zitten.

Giveaway
Thomas geeft een pakket van drie van zijn eigen boeken weg, bekijk daarvoor de giveaway bij dit artikel en doe mee!