Interview Anne Holt

Serieschrijfster
Full time schrijfster Anne Holt gaat er eens even goed voor zitten. “Ik heb veel gedaan in mijn leven. Ik had al een carrière als tv-journalist, adjunct-politiecommissaris, advocaat en minister van justitie achter de rug, toen ik het zeven jaar geleden als schrijfster probeerde. Ik had succes en kon ineens mijn brood verdienen met wat ik het liefste deed, namelijk verhalen vertellen.” Holt ontpopte zich als een echte serieschrijfster. Nederland heeft voornamelijk alleen nog maar kennis gemaakt met haar boeken over Hanne Wilhelmsen, maar in eigen land loopt al jaren met groot succes een tweede serie. Het eerste deel daarvan verscheen in Nederlandse vertaling onder de titel 'Je verdiende loon'. “Er zitten heel veel voordelen aan het schrijven van een serie. Eén ervan is dat je lezerspubliek ‘verliefd’ wordt op je hoofdpersoon, zodat ze ook de andere delen in de serie willen lezen. Als ik lezers ontmoet, dan vragen ze me altijd: ‘Wat gebeurt er met de hoofdpersoon?’. Ze zijn heel erg geïnteresseerd in het leven van hun favoriete karakter. Ik heb nu ongeveer zo’n 2500 pagina’s over Hanne Wilhelmsen geschreven en dat betekent natuurlijk dat je een heel nauwkeurig en herkenbaar beschreven karakter hebt. Ik denk dat de lezers daar van houden. Voor mezelf is het natuurlijk een stuk gemakkelijker om met een bekend personage te werken, zodat ik niet steeds weer nieuwe mensen hoef te verzinnen.”

Toch vindt Holt dat het schrijven van een serie ook nadelen met zich meebrengt: “Hoe meer je schrijft over hetzelfde personage en hoe meer energie je steekt in het creëren ervan, hoe beperkter je bent. Het is onmogelijk om een seriekarakter dingen te laten doen die totaal niet bij hem of haar passen. In die zin moet je dus je verhaal afstemmen op je hoofdpersoon. Een seriekarakter komt bij elk boek meer tot leven, zowel voor mij als voor de lezers. Na zeven boeken in de serie van Hanne Wilhelmsen ben ik gestopt over haar te schrijven en ben ik een nieuwe serie begonnen. Die verschilt heel erg met die over Hanne. Het gaat over een hele saaie, traditionele vrouw. Ze is getrouwd, heeft twee kinderen en werkt als advocaat. Maar ze heeft ook een soort vreemde achtergrond bij de FBI waar de lezer geen vat op krijgt. Ze is eigenlijk meer een detective. Ze werkt niet bij de politie, maar haar man wel.”

Eerste de plot, dan karakter
Holt begint altijd met het verzinnen van een verhaal en gaat daarna pas bekijken wie ze nodig heeft om het verhaal te vertellen. Dat is ook de reden voor de tweede serie. “Misschien heb ik er volgend jaar zelfs wel drie… Op een gegeven moment verzin je een verhaal dat niet past bij de hoofdpersoon in je serie. Dan is het noodzakelijk om een nieuwe held te creëren. Dat moment was aangebroken toen ik een verhaal verzon, dat niet bij Hanne Wilhelmsen thuishoorde. Het was geen politieverhaal. Een dergelijk verhaal legt veel beperkingen op. Je zit als het ware ‘gevangen’ als je over de politie schrijft, omdat ze alles volgens het boekje moeten uitvoeren. Als Hanne Wilhelmsen een garage wil onderzoeken, dan moet ze eerst een gerechtelijk bevel van een rechter loskrijgen. Tegen die tijd heeft iemand natuurlijk allang alle interessante dingen uit de garage verwijderd. Een detective heeft lak aan alle regeltjes en gaat gewoon zijn gang. Mijn tweede serie bevat dus meer detectiveachtige verhalen. Het zijn ook meer psychologische thrillers. Mijn tweede serie is extreem populair in mijn eigen land en overstijgt het succes van Hanne Wilhelmsen ruimschoots. Maar, ik ben wel van plan om op een gegeven moment weer over Hanne te gaan schrijven. In het laatste boek over haar, dat nog niet in het Nederlands is verschenen, is het onduidelijk of ze dood is of niet. Ik wil mijn lezers een antwoord op die vraag geven.”

Uit de hand gelopen grap
In de serie over Hanne Wilhelmsen maakte Holt twee keer gebruik van een co-auteur. “Het begon als een geintje. Berit Reiss-Andersen en ik hebben nu twee boeken samen geschreven. Schrijven is heel eenzaam werk. Berit en ik hadden een idee en dachten: ‘Waarom proberen we het niet samen uit te werken?’ Het eerste boek, dat ik samen met haar schreef (De muil van de Leeuw), was absoluut het leukste boek dat ik tot nu toe heb geschreven. Het is een stuk gemakkelijker als je niet in je eentje hoeft te werken aan een boek. De eerste samenwerking met Berit was goed bevallen, dus we besloten om nog een keer een boek samen te schrijven (De verre echo). Ik schrijf het verhaal, ik ben de auteur. We steken wel de koppen bij elkaar en verzinnen samen de plot. Voor mij is het heel belangrijk dat ik de plot en het verhaal heel goed op een rijtje heb, voordat ik begin met schrijven. Ik werk alle details helemaal uit en maak gebruik van een heel strak kader. Berit was erg betrokken bij het ontwerp van de verhaallijn en ze stond ook garant voor feedback bij elk hoofdstuk dat ik had geschreven. Nadat we het besproken hadden, paste ik het weer aan. Zij deed ook voornamelijk de research voor de twee boeken die we samen schreven. Het was een hele prettig ervaring.”
Toch schrijft Holt het liefste alleen. “Het verschil tussen alleen schrijven en samen schrijven is dat je geen ‘God’ meer bent. Je moet verantwoording afleggen aan de ander en je krijgt heel veel adviezen die je niet zomaar naast je neer kunt leggen. De belangrijkste reden dat ik de meeste boeken alleen schrijf is, dat ik dan alles zelf kan beslissen. Ik heb tot nu toe 13 boeken geschreven en slechts twee daarvan met een co-auteur.”

It's just a dog...
Hoe veel aandacht Holt ook besteedt aan de hoofdpersonen in haar boeken, de plot vindt ze het allerbelangrijkst. “Een spannend verhaal schrijven zonder een goede plot is een vorm van bedrog. Ik heb dat gezien, met name in Noorwegen waar crime fiction extreem populair is. We hebben heel veel goede schrijvers, maar er zijn ook ‘auteurs’ die ons benijden om de populariteit en het geld dat je ermee kunt verdienen. Zij wagen dan zelf een poging en die is vaak niet zo geslaagd. Natuurlijk weten ze hoe ze hun karakters moeten beschrijven, ze weten met taal om te gaan, maar ze weten niet hoe ze een plot moeten maken. Ik raak zelf altijd enorm teleurgesteld als een boek tijdens de ontknoping ‘uit elkaar valt’. Dus, wat ik altijd doe is beginnen met het schrijven van de laatste 20 pagina’s. Vaak verander ik ze nog wel wat als ik het hele verhaal heb geschreven, maar ik wil altijd kunnen zeggen ‘deze plot werkt’. Het werkt en het heeft een goed sluitend einde. Als je echt thrillers wilt schrijven, is de minimale eis dat je in staat bent om een krachtige plot te verzinnen.”

Holt beschouwt het verzinnen van de plot als haar grootste talent. “Ik zie altijd overal plots. Mijn oog kan vallen op een klein berichtje in de krant en dan stel ik mezelf meteen de ‘What if?’ vraag. Dan is er weer een nieuw plot geboren… Mijn probleem is niet het verzinnen van de plot, maar uit al mijn ideeën het kaf van het koren te scheiden. Ik heb al mijn vrienden en familie al op twintig verschillende manieren vermoord, omdat ik altijd bezig ben met het beramen van moorden in mijn verhalen. Op weg hiernaartoe ontdekte ik in het vliegtuig ineens een manier om een zelfmoordaanslag in het vliegtuig te plegen zonder gepakt te worden. Het is toegestaan om een blindengeleidehond bij je te hebben tijdens de vlucht. Als je een bom op basis van plastic in die hond verstopt, komt hij gewoon door de metaaldetector heen. Niemand zal je tegenhouden, je kunt zo het vliegtuig in wandelen. De enige eis is dat de eigenaar van de hond bij hem is. Als terrorist kun je op die manier gemakkelijk een aanslag plegen.”

J.K. Rowling rules
Het zelf lezen van thrillers is een zeldzame bezigheid voor Holt. “Ik lees niet zo heel veel thrillers, omdat ik er niet zo veel van opsteek. Ik leer wel heel veel van televisie en films. Ik heb bijna mijn plezier verloren in spannende films en televisieseries, omdat ik altijd al van te voren doorheb hoe de plot in elkaar zit. Ik ben niet meer te verrassen, omdat ik zelf al zoveel tijd heb gespendeerd aan het verzinnen van plots. Ik leer echter wel heel veel over het op een effectieve manier vertellen van verhalen. 24 bijvoorbeeld is zeker niet een van mijn favoriete series. Het is ongeloofwaardig, maar het leert me hoe je in een paar seconden van de ene onverwachte wending in de andere kunt vallen. Op dat gebied is 24 fabuleus. Die kennis probeer ik dan weer in mijn eigen verhalen te gebruiken.” Ondanks dat Holt zelf niet veel leest, is ze wel goed op de hoogte van wat er ‘te koop’ is. Ik vind een heleboel auteurs leuk, maar ik heb eigenlijk nooit een echte favoriet. Op dit moment vind ik J.K Rowling absoluut de belangrijkste schrijfster van spannende verhalen. Ze schrijft fantastische boeken en weet nieuwe lezers aan zich te binden. Harry Potter is in mijn ogen crime fiction pur sang. De boeken zijn briljant en heel effectief geschreven, ondanks dat de boeken steeds dikker worden. Mede dankzij haar zijn mensen lezen weer leuk gaan vinden. Dan Brown is nog zo’n voorbeeld. We moeten nou eens ophouden met boos te zijn op die man. Hij heeft fantastisch werk verricht, omdat hij lezers heeft gecreëerd en zorgt dat mensen naar de boekwinkels komen. Daar hebben wij als auteurs allemaal profijt van.”

Twee van de duizend
In tegenstelling tot veel andere auteurs koesterde Holt als klein meisje niet de wens om auteur te worden. “Ik weet eigenlijk niet eens of ik het nu wel wil zijn. Het is gewoon werk en op dit moment geeft dit werk me het meeste plezier. Dat is fantastisch, want geen enkele baan bestaat alleen maar uit leuke dingen. Ik heb de behoefte om verhalen te vertellen, maar dat kan ik net zo goed doen als ik aan de eettafel zit. Ik zou dus net zo goed iets anders kunnen doen. Auteur zijn geeft me momenteel een bepaalde vrijheid en door mijn populariteit in verschillende landen verdien ik er een goede boterham mee. Het is okay om schrijver te zijn. Het is beter dan al het andere dat ik tot nu toe in mijn leven heb geprobeerd. Ik denk nu dan ook nog niet aan een volgende carrièremove. Ik word trouwens ook veel te oud… Toch wil ik niet altijd blijven schrijven. Ik ga ermee door zolang ik verhalen heb te vertellen. Ik begon laat met schrijven. Ik was al 35 toen mijn eerste boek in de winkels lag. Ik werkte toen nog als advocaat. Het was destijds een geruststellende gedachte dat als ik zou falen als schrijver, dat ik dan iets anders had om op terug te vallen. Het allerergste dat je kan overkomen is beginnen met schrijven op je 18e, je eerste boek publiceren op je 21e en dan merken dat je niet goed genoeg bent om in je onderhoud te voorzien. Van elke duizend schrijvers kunnen er misschien twee echt van leven. Gelukkig ben ik er daar een van.”