Interview Ariane Meijer

Uit gewoonte en een licht gevoel van nostalgie spreken we af in de brasserie in de PC Hooftstraat in Amsterdam, in Koud-Zuid het werkterrein van beroepsshopster Dobia Fisher. Het haardvuur knappert er vrolijk en de wijnglazen fonkelen. Als dit werk is, moet er een nieuwe naam voor plezier uitgevonden worden. Het gesprek gaat met name over de loutering van hoofdpersoon Donia en de oprechte boosheid van Ariane Meijer over gentechnologie, de levensgevaarlijke macht van een kleine groep zaadveredelaars, over goed voedsel en fout zaad. Met smaak een bitterbal wegwerkend geeft Ariane Meijer er blijk van geen streng praktiserend vegetariër te zijn, maar zorgen over de voedselindustrie maakt ze zich wel. Grote zorgen.

Donia
En opnieuw is Donia Fisher de hoofdpersoon. In Koud-Zuid begonnen als een naieve vrouw die het geld van haar man uitgaf als water, zonder zich af te vragen waar al dat geld vandaan kwam. Een humoristische hoofdpersoon, eigenlijk meer geschikt als bijpersoon, om wie je moest lachen vanwege haar niet aflatende koopgedrag. Een vrouw ook die ondanks de moord op haar man naïef bleef. Maar daar kwam verandering in, toen zij in boek twee, Wit goud, in India in een cel belandde en door alle kommer en kwel voorgoed haar onschuld verloor. Schrijven doe je voor jezelf. ”Ik was tijdens het schrijven van Koud-Zuid erg aan Donia verknocht geraakt. Ik wilde met haar de wereld gaan veroveren. Ik wilde desnoods een Miss Marple-achtige reeks met haar opbouwen, maar ze was nog niet klaar voor het grote werk. Ze was nog zo’n stumper, ze moest nog een tuff cookie worden. Dus heb ik een heel boek uitgetrokken, Wit goud, om haar sterk te maken. De vakantie die ik had doorgebracht in India in Goa, bracht me op het idee om haar daar ook naartoe te laten gaan. Ze zit een groot deel van het boek in de gevangenis. Dat deel is bedoeld voor haar mental built up. Ik kijk daar ook naar volle tevredenheid op terug. Ik sta daarin niet alleen. Veel recensenten vonden die persoonlijke reis van Donia erg kicken. Voor mij was die reis noodzakelijk om mijn personage beter te leren kennen. Mijn leven loopt natuurlijk parallel met de achtergrond van Donia. Ik voel me hier in de P.C. (Hooftstraat) nog steeds thuis. Maar als je mijn leven bekijkt, dan is dat niet altijd over rozen gegaan en dat van Donia liep op rolletjes. Die moest nog heel wat meemaken. Ik was zelf tijdens het schrijven wel benieuwd hoe ze zich zou houden onder alle plotseling opdoemende moeilijkheden. Tot op dat moment had ze een onbezorgd leven, dat draaide om het shoppen in de P.C. Toen ze in het tweede deel in de gevangenis kwam had ik een scene waarin iemand bij haar in de cel iets heel naars deed en ik dacht sapperdeflap, ik zit hier achter mijjn pc en heb tijd om erover na te denken, maar wat doe je onder dergelijke omstandigheden? Nu had ik iemand gesproken die in India in de cel had gezeten dus een aantal antwoorden kende ik. Maar Donia moest geloofwaardig gaan handelen. Ik ben Donia gaan kneden, haar onschuld laten verliezen. En dat is een psychologisch proces dat lang niet iedere thrillerlezer leuk zal vinden. Dat snap ik heel goed. Maar ik heb Donia in Wit goud klaargestoomd voor het grote werk in deel 3, Zwart Zaad.

Humor
Er was een wezenlijk verschil tussen Koud-Zuid en Wit goud. In Koud-Zuid beschreef Ariane Meijer de P.C.Hooftstraat en haar hoofdpersoon met de milde tonque in cheek die we ook kennen van Jort Kelder. Meijer kende de wereld van Oud Zuid als haar broekzak maar was ook in staat om op humoristische wijze te relativeren. In het vervolg Wit goud was de humor verdwenen. Meijer was samen met haar hoofdpersoon gevangene temidden van de andere gevangenen. In de hel op aarde is geen plaats voor humor of een relativerende knipoog. Zwart zaad houdt het midden tussen bovengenoemde vormen.
Ariane: “Mijn eerste boekje Mannen ABC met de oorspronkelijke titel Schatje, ik ben te leuk en te chique voor je, dat heb ik onlangs ’s nachts herlezen en ik heb er keihard om moeten lachen. Diezelfde humor, maar dan een zweem en onderhuids zit in Koud-Zuid, al ben jij een van de weinigen die het eruit haalt. In Wit goud en Zwart zaad is humor echter zeker niet de hoofdmoot.”

Samen in de bak
Misschien doe ik in mijn volgende boek weer een vleugje ironie. Het ligt me wel. Dat is per slot van rekening ook een van de hoofdelementen van mijn vroegere columns in Weekend. Ik zit nu in het leuke stadium van het begin van het volgende boek. Elke nacht grabbelen, Het speelt zich ook weer af in en rond de P.C. En Donia is weer de hoofdpersoon. Ik heb een paar keer geprobeerd alles overboord te gooien en een ander hoofdpersonage te nemen, maar dat lukt me niet. Zeker niet nu we samen in de bak hebben gezeten. Ja, dat is echt zo hoor. Als je een paar maanden met iemand in de bak zit, dan raak je helemaal sterk met elkaar verbonden. Ze heeft nu ook kloten gekregen. Het is niet langer van dat getrut. Daarom MOEST deel 2 er komen. Het kon niet langer zo zijn dat als er Boe tegen Donia werd gezegd, dat ze moest huilen. Als gevolg van alle ontwikkelingen is ze in Zwart zaad een behoorlijke actiehero geworden. Lekker, weet je. Want nu kan ze in een volgend deel ook rustig iemand vermoorden.”

Zwart zaad
In Zwart zaad is Donia alles kwijt: haar geld, haar man, haar huis. Voor werken is ze niet in de wieg gelegd. Als ze op de Miljonairsbeurs gaat werken, wordt ze binnen de kortst mogelijke tijd ontslagen. Ze woont nu in een huis van een vriend, maar aan de verkeerde kant van het Weteringcircuit, en haar dochter woont boven een lingeriezaak waar ik overigens zelf ook ooit heb gewoond. Donia is in een fase van haar leven dat het geen geld hebben en het alternatieve dat ze heeft opgeduikeld in Goa, en dat heel goed voor haar was, dat ze dat nu wel gehad heeft. Ze weet dat geld niet gelukkig maakt, maar ze beseft dat het verdomd handig is en dat ze het verschrikkelijk mist. Ze wil iets verzinnen, maar ze weet niet waar ze moet beginnen. Ze is dan wel een liefdevolle oma, maar ja, een permanente oppasoma dat zit er ook niet in. Dan komt die Steve weer om de hoek, uit de vorige boeken. Hij blijkt inderdaad een oude geilneef te zijn die haar wel een baantje wil aanbieden. Hij vraagt haar om voor hem, als een soort privedetective een schadeclaim na te trekken van het zaadveredelingsbedrijf van twee broers. Een geloofwaardig iets, want er is een circuit van privédetectives in Nederland die uitzoeken of claims frauduleus zijn. Nu was het natuurlijk niet leuk om Donia op te schepen met een claim over een deuk in een auto. Ik heb daarom dit keer gekozen voor genetische manipulatie van voedsel gewas. Hopeloos werd ik van mezelf want ik vroeg me af waarom ik dat in hemelsnaam wilde gaan doen”

Biologisch eten
“Kijk, thuis eten we biologisch. Dat is iets wat bij mijn nieuwe man vandaan komt. Zelf ben ik iemand die nog wel eens iets bij MacDonalds zou willen eten. Ik ben daar helemaal niet zo mee bezig. Ik denk dan ook af en toe, man doe niet zo moeilijk, laten we gewoon dit of dat bij Albert Heyn halen en niet alles in die aparte winkels. Maar goed. Ik woon nu in Friesland en ik ben in contact gekomen met een paar mensen die bij een zaadhandel werken. Daar leerde ik van dat Nederland na Amerika bovenaan staat waar het gaat om zaadproductie. Al het eten komt direct of indirect voort uit zaden. Direct heb je het over dingen als brood en broccoli en indirect heb je het over vlees, kippen, maar ook de producten die uit dieren voortkomen zoals eieren en melk. De kwaliteit van het voedsel dat door de dieren gegeten wordt, is van enorme invloed op de producten die ze afleveren. Dat is logisch. Dus toen dacht ik, ik vind het leuk om Donia een claim te laten behandelen van zo’n zaadbedrijf.”

Zaadveredelaars
Ik ben research gaan plegen en ben naar drie grote zaadhandelaren gegaan in Noord Hollland. Daar heb ik met een paar veredelaars gesproken. Ik wist op een gegeven moment alles over zaad, eten, de invloed van zaad op eten en met name hoe zo’n bedrijf werkt. Helemaal nog niet met het idee om over genetische manipulatie te gaan schrijven. Maar dat kwam wel ter sprake. Nu blijkt dat iedereen in de zaadwereld doodongerust is. Ik heb me dat laten uitleggen. Ik snap namelijk niet waarom mensen zonodig dure, lelijk uitziende tomaten willen kopen die zogenaamd verantwoord zijn gekweekt. Ik stapte dus vrij nuchter die gesprekken in. Ik ben nooit lid geweest van Greenpeace of een dergelijke organisatie en had dus geen enkel vooroordeel”. Met smaak hapt Ariane in de gloeiend hete bitterballen, terwijl haar ogen me gebieden over deze inconsequentie te spreken.
“Toen hoorde ik van die mensen dat er wereldwijd maar een groot bedrijf is, twee in feite, die met elkaar niet meer dan 20 a 30 bestuurders hebben. Maar die 20 mensen beheren wereldwijd meer dan 95% van ons voedsel. Zo’n klein groepje mensen met zo afschuwelijk veel macht, dat had ik me nooit gerealiseerd. Mijn vervolgvraag was toen: wat zijn ze aan het doen met ons voedsel?”

Maisvelden met folie
“Uiteindelijk ben ik naar Greenpeace gegaan omdat ik de feiten op een rijtje wilde hebben, puur cijfermatig. En ik kreeg tenslotte wel begrip voor hun acties, zoals het inpakken van maïsvelden met folie. Ik ben er niet zodanig omgevormd dat ik nu mensen wil voorschrijven wat ze moeten eten, maar ik ben wel een heleboel dingen anders gaan zien. Zo is er net een zaadbedrijf in Zuid Holland opgekocht voor een half miljard. Alle veredelaars die er werken moeten technieken gaan voeren waarvan zij denken dat het uiteindelijk zeer destructief is voor het milieu. Als ze niet meewerken, kunnen ze opzouten. Dat waren geen geringe gesprekken die ik met mensen heb gevoerd. En als je dan ook nog mensen in Wageningen spreekt, op Universiteiten die onderzoek moeten doen naar schadelijke dingen voor de volksgezondheid en die onmiddellijk worden ontslagen zodra ze iets verkeerds zeggen en die me angstig hebben teruggebeld om me te vragen om alsjeblieft niet genoemd te worden, dan denk ik wat gebeurt er allemaal? Ik durf voor mezelf te zeggen dat ik op een soort maffiapraktijken ben gestuit waar ik totaal niet van terug heb. Ik wilde natuurlijk niet van het pad raken met Donia maar ik heb haar in het boek wel laten botsen met die boeven. Want ik kwam gewoon echte boeven tegen. Mensen staan elkaar naar het leven omdat het om enorm veel geld gaat. Er zijn altijd een paar principiële rakkers, maar die leggen het loodje. En dat heb ik geprobeerd in kaart te brengen. Als dat me gelukt is, heb ik mijn boek een behoorlijke meerwaarde meegegeven. Maar het was moeilijk. Ik heb heel wat nachten doorgepuzzeld.

Knoeien met voedsel
Dat er in alle geledingen van de maatschappij boeven zijn, weet ik, maar dat ze spelen met voedsel en de gezondheid van je kinderen is ongelooflijk. Waar het om gaat bij genetische manipulatie, op zijn Peppi en Kokkies uitgedrukt, is dat je 2 soorten DNA hebt die nooit met elkaar zouden fuseren als er geen superglue tussen zat, een lijm, een bindmiddel, Ik weet dat ik het zo niet mag uitdrukken, maar het maakt de zaak begrijpelijk. Die superglue wordt op een willekeurige plek in het DNA geschoten. Je weet niet waar het terecht komt, maar dat maakt niet uit, als het maar plakt. Zo gaat dat bijvoorbeeld bij het kweken van een nieuw ras aardappelen. Dat systeem brengt met zich mee dat men nu niet weet waar al die superglue blijft. Die waait door de lucht. 98% van de zaden die nooit genetisch gemanipuleerd worden, zijn inmiddels besmet. Die hebben ook die superglue in zich. Er zijn inmiddels gigantisch veel serieuze wetenschappers ontslagen die zeggen dat je daar kanker van krijgt, dat je er dement van raakt, dat je er allergieën van oploopt, noem maar op, van ADHD tot Sint Juttemis, tal van ernstige ziektes worden ermee in verband gebracht. In De Volkskrant stond onlangs een artikel waarin een kordon wetenschappers zich achter die mening schaart. Dan denk ik als leek: laten we dat even verder onderzoeken. En dan zie je dat alle universiteiten die onderzoek doen, worden gesponsord door die ene grote firma uit Amerika. En dat de mensen die onderzoek willen doen naar de risico’s van genetische manipulatie, er allemaal uitliggen. Wel leuke informatie voor een thriller natuurlijk. En daar ben ik mee aan de slag gegaan in Zwart zaad.”

Machtsmisbruik
Het is zware kost en dat nog wel voor Donia Fisher, ik lijk wel Gekke Gerrit dat ik eraan ben begonnen. Maar als je eerlijk bent is die hele materie en die discussie niet moeilijk. Probleem was alleen dat ik moest oppassen dat de informatie niet ging overheersen. Maar daar ben ik wel in geslaagd. Voor Donia was dit een ubersprong. Maar ik ben nog steeds zo blij met haar. Haar humor is een soort puurheid, haar intuitie is een soort leidraad en haar boeren verstand maakt dat ze het hele verhaal rond die zaadhandel snapt. Iedereen snapt de risico’s van een klein groepje mensen dat zo enorm veel macht heeft. Het gekke is overigens dat het een wereldprobleem is en dat er heel weinig over gepubliceerd wordt. Werkelijk waar. In de opinieprogramma’s op de televisie gaat het elke avond over Wilders, maar over de dingen die we eten, horen we niets. En dan te bedenken dat inmiddels 10% van ons landbouwareaal wereldwijd beplant met genetisch gemanipuleerde gewassen. In een van de tien hapjes die je eet zit genetisch gemanipuleerd voedsel. Ja, nee, ik raak er niet door in paniek, maar ik begrijp wel wat er met het voedsel aan het gebeuren is en dat dat uitsluitend gebeurt vanwege de winsten die men wil maken. Het voedsel wordt verkloot. Biologisch is momenteel alleen nog voor de elite. En dat is in wezen hetzelfde als dat wat je 20 jaar geleden door je ouders voorgeschoteld kreeg.“

Dood spoor
Tijdens het schrijven van Zwart Zaad wist ik al waar Dood spoor, mijn volgende boek, over zou gaan. Dat moet ook als je een serie wilt schrijven. Ik weet dat het veel nadelen heeft en dat je bij elk nieuw boek de ballast van het verleden, de vorige boeken, met je mee moet dragen, maar daar moet je in je nieuwe boek gewoon een korte passage aan wijden en dan is het klaar. Je moet wel rekening houden met de geloofwaardigheid. Als je zoals Donia een tijd in de gevangenis hebt gezeten, zou het niet normaal zijn als ze meteen de mouwen had opgestroopt en weer gewoon doorgegaan was. Maar het voordeel van een serie is dat je het volgende boek in je hoofd ook al af hebt. Als schrijver weet je dus waar je personage naartoe moet. Als je dat niet weet, ben je nergens. Dus ik weet dat in Dood spoor een psychologisch spelletje gespeeld gaat worden met het karakter De Kraanvogel uit de eerste twee delen. In Zwart zaad is er de dreiging van een onzichtbare vijand waar Donia alleen aan kan ontkomen als ze voldoende financiële middelen heeft om achter die vijand aan te gaan. Het is zwemmen of verzuipen. Vermoord worden of zelf moorden. Ik heb Donia’s persoonlijke leven dus door laten lopen, parallel aan het zaadverhaal. Het zijn dus twee verhaallijnen. Ik heb erg moeten knutselen om ze met elkaar te verweven. Wat dat betreft is het volgende boek een rustpunt, omdat het een psychologische thriller wordt. Nou ja, een rustpunt, ik heb dat genre nog niet eerder beoefend, dus het wordt een uitdaging. Ik maak mijn eigen feestje.”

Platteland
Ariane heeft na het interview nog een afspraak in Cosmic Cowboys, een modieuze zaak in de P.C. Toch staat haar hoofd er niet helemaal naar. Haar zoon Axel heeft na de Mexicaanse griep een longontsteking opgelopen, haar man is ook ziek en ook haar 80-jarige moeder die in een bijhuis op het erf van Ariane woont heeft ook gezondheidsproblemen. Een avond Amsterdam is dus minder onbezorgd dan ze had moeten zijn. “Voordat ik naar Amsterdam ging heb ik voor hen gekookt, biologische zuurkool. Is goed voor ze. Ik ben een tijdje geleden naar een biologische kookcursus gegaan. Dat was een pure uitdaging. Er is onwijs veel op biologisch gebied en bijzonder smaakvol, maar ergens ben ik helaas toch een beetje een voedselbarbaar. Dat ik me in voedsel ben gaan verdiepen komt mede doordat mijn zoon bijzonder allergisch is voor bepaalde producten. Hij kan bijvoorbeeld niet tegen melk, wel tegen soja”.

Geluk aan het IJsselmeer
Hoewel Ariane in hart en nieren een Amsterdamse is, bevalt het leven op het platteland haar goed. “Ik heb in eerste instantie mijn huis in Amsterdam verhuurd omdat ik dacht dat ik op het platteland misschien wel depressief zou worden, maar het is me op het platteland beter bevallen dan ik me ooit had kunnen voorstellen. Ik blijk erg plattelands te zijn. Dat wist ik niet van mezelf, Ach joh, de kinderen fietsen overal heen, ze spelen de hele dag buiten. Ze zijn veel zelfstandiger. We hebben een groot erf en mijn moeder woont in een grote schuur op het erf. Ik loop ‘s avonds met de kat achter me aan en de hond voor me uit met een pannetje soep in mijn het tuinpad af hand naar mijn moeder. Gezellig hoor.
We wonen in een prachtige omgeving aan het IJsselmeer. Zolang ik het hele gevoel om me heen heb en ik me niet verveel zit ik daar fabelachtig mooi. Wat heel leuk is aan Schellinkhout waar ik nu woon is het sociaal leven. Dat bevalt me heel erg goed. In Amsterdam ontmoet je mensen alleen via afspraken en waar ik nu woon, in een dorp, loop je bij elkaar naar binnen. Die meiden uit het dorp organiseren constant dingen, tupperwareparty’s linggerieparty’s. Heel geestig hoor. Ik ben niet preuts aangelegd, maar de eerste keer stonden we met zo’n zestig meiden in een boerderij lingerie te passen. Ik wist niet hoe ik het had. Waanzin. Maar wel heel sociaal. Ik ben daar vaker stomdronken van mijn fiets gevallen dan in mijn hele leven hier in Amsterdam-Zuid. En het is een dorp dat heel gemêleerd is. Het enige probleem is dat er bij ons thuis verbouwd gaat worden en dat ik overdag bij een vriendin moet gaan schrijven. Ik weet niet of dat werkt, want als ik schrijf ben ik een stuk minder gezellig dan als ik niet hoef te schrijven. Maar goed, als het niet werkt, moet ik zien of ik een zolderkamertje in Amsterdam kan vinden om te werken. Een goede vriendin van mij zegt altijd: het leven is een pijp kaneel, je zuigt eraan en krijgt je deel. Dat is een soort mantra voor me geworden. Met veel mazzel ga je nog een paar jaar mee, maar het kan ook morgen afgelopen zijn. Je moet vooral iets doen waar je lol in hebt.
Als je een tv carriere en een huwelijk met een notaris gelijk over boord zet, met twee kleine kinderen op het platteland met je moeder van 80 in de schuur, om schrijfster te worden, dan is dat opzich geen concept. Nee toch. Ik heb mezelf in wanhoop wel eens afgevraagd: Meijer weet je wel wat je aan het doen bent? En toen zei ik stralend tegen mezelf: Nee, maar het voelt beter. Ik ken geen andere manier van leven. Ik ben nu elke nacht een paar uur aan het schrijven en dan ben ik echt niet moe. Dan ben ik blij.”